İşletim Sistemleri Ögr.Gör. Abdullah ŞENER

LINUX LINUX en basit ifade ile özgün bir işletim sistemi çekirdeğidir. Linux, 1991 yılında Finlandiya asıllı, Helsinki üniversitesinde öğrenci olan Linux Torvalds tarafından geliştirilmiştir. Bu çekirdek üzerine geliştirilen işletim sistemlerine Linux dağıtımları adı verilmektedir. Özgünlükten kasıt bu işletim sistemi çekirdeğinin kaynak kodlarının herkes tarafından görülebiliyor, değiştirilebiliyor ve serbestçe(ücretsiz bir şekilde) dağıtılabiliyor olmasıdır. Bu nedenle, bu tür geliştirilen yazılımlara açık kaynak kodlu yazılımlar denilmektedir. Firmalara bağlı, sahipli işletim sistemlerinde (Windows ve Mac OS gibi) işletim sistemi tek merkezden geliştirilirken, açık kaynak kodlu sistemler dünyanın her tarafından gönüllü bireyler tarafından geliştirilmektedir.

Her ne kadar çoğu Linux dağıtımları ücretsiz olsa da, ücretli satılan Linux dağıtımlarıda mevcuttur. Çekirdek ise işletim sisteminin özünün oluşturan bileşene verilen addır. İşletim sistemleri bu temel bileşen üzerine inşa edilir. Son olarak, Linux dağıtımları kavramı şu an kullanımda olan Linux çekirdeği temel alınarak geliştirilen ve açık kaynak kod benimsemiş, aralarında farklılıklar olan işletim sistemlerini Linux dağılımları olarak adlandırmaktayız. Piyasada Linux çekirdeği üzerine geliştirilmiş bir çok Linux dağıtımı mevcuttur. Örneğin, Ubuntu, Debian, Pardus bunlar sadece bir kaçıdır.

Pardus 2003 yılında TÜBİTAK BİLGEM bünyesinde bir çok gönüllünün de katılımıyla geliştirilmeye başlanan, 2005’te ilk sürümü yayınlanan, ücretsiz Türkçe hazırlanmış bir işletim sistemidir. Pardus işletim sistemi ‘’Çalışan’’ ve ‘’Kurulan’’ olarak iki şekilde kullanabiliriz. Bu ayrım Pardus işletim sisteminin çalıştırıldığı donanım ile alakalıdır. ‘’Çalışan Pardus’’ta, işletim sistemini bilgisayara kurmadan, CD, DVD veya USB gibi harici bir kaynaktan çalışabilirken, ‘’Kurulan Pardus’’ ise diğer işletim sistemlerinde olduğu gibi, işletim sistemi kullanan bilgisayarların sabit diskine kurularak çalıştırılmaktadır. Bunun yanı sıra, Pardus’un ev kullanıcıları ve kurumsal kullanıcılar için iki farklı sürümü mevcuttur. Pardus’un istenilen sürümünü http://www.pardus.org.tr/ adresinden ücretsiz olarak indirilebilir.

Masaüstü Masaüstü kavramı diğer işletim sistemlerinde olduğu gibi, Pardus işletim sisteminde de mevcuttur. Ancak, Linux dağıtımlarında KDE, Gnome, Xfce, Lxde, Fluxbox gibi çeşitli masaüstü ortamları vardır. Pardus 2011.2 Cervus alphus ev kullanıcısı sürümünde KDE masaüstü ortamını kullanmaktadır. Pardus işletim sistemi ilk kez çalıştırıldığında ekrana Kaptan isimli bir kerelik çalışan yapılandırma yardımcısı gelmektedir. Bu yapılanadırma aracı ile Pardus işletim sistemi ile ilgili temel ayar ve tercih(fare, klavye, tema vb.) yapılanmaktadır.

Kaptan yapılandırma aracıyla gerekli ön ayarlamalar yapıldıktan sonra, masaüstü bileşenlerini tanımaya başlayabiliriz.

Kick-off uygulama çalıştırıcı menüsü: Uygulamaların çalıştırıldığı menü. Masaüstünü göster: Çalışan tüm pencereleri tek tıklama ile simge durumuna getiren programcık. Sayfalayıcı: Linux dağıtımlarında kullanılan çoklu masaüstü uygulaması, birden fazla masaüstüne sahip olmamızı sağlayan bir programcık. Görev Yöneticisi: Çalışan programlar simge durumuna küçültüldüğünde yerleştikleri alan. Sistem Çekmecesi: Ses, son takılan aygıt, pano içeriği, pil durumu gibi programların konumlandığı alan. Panel: Masaüstü göster, sayfalayıcı, görev yöneticisi ve sistem çekmecesinin tümünün yerleştirildiği alandır. Plasma menüsü yardımı ile birden fazla panel oluşturulabilir. Panel Plasma Menüsü/Panel Araç Kutusu: Panel üzerine programcık eklemek, kaldırmak gibi ayarların yapıldığı menüdür.

8. Plasma Menüsü: Panel, Programcık, Etkinlik ve masaüstü gibi ayarların yapıldığı menü. 9. Masaüstü Klasörü: Üzerinde çöp tenekesi, ev dizini gibi bileşenlerin yer aldığı programcık.