PROGRAM DEĞERLENDİRME Arş. Gör. Ceyhun OZAN Atatürk Üniversitesi, EPÖ

AMACINA GÖRE ÖLÇME DEĞERLENDİRME TÜRLERİ Tanıma-Yerleştirmeye Dönük Değerlendirme Biçimlendirici-Yetiştirici Değerlendirme Düzey Belirleyici Değerlendirme

PROGRAM DEĞRLENDİRME MODELLERİ Tyler`ın Hedefe Dayalı Değerlendirme Modeli Metfessel- Michael Değerlendirme Modeli Malcolm Provus`un Farklar Yaklaşımı Modeli Robert Stake`in Uygunluk-Olasılık Modeli Stufflebeam`in Bağlam, Girdi, Süreç ve Ürün (CIPP) Modeli Stufflebeam`in Makro (Toplam) Değerlendirme Modeli Elliot Eisner`in Uzmanlık (Eğitsel Eleştiri) Modeli B. Bloom`un Programın Öğelerine Dayalı Modeli

Tyler`ın Hedefe Dayalı Değerlendirme Modeli Tyler`a göre bir eğitim programının hedef, öğrenme yaşantıları ve değerlendirme olmak üzere üç temel öğesi bulunur. 1. Programın amaç ve hedeflerini belirle. 2. Hedefleri sınıfla. 3. Hedefleri davranışsal olarak ifade et. 4. Hedeflerin kazanılıp kazanılamayacağını gösteren ortamları yarat. 5. Ölçme tekniklerini seç ya da geliştir. 6. Öğrenci performansına yönelik veri elde et. 7. Verileri hedef davranışlarla karşılaştır.

Metfessel- Michael Değerlendirme Modeli Eğitim dünyasındaki herkes program değerlendirmede rol almalıdır. 1.Genelden özele sıralanan hedefler geliştirilir. 2. Hedefler uygulanabilir duruma getirilir. 3. Hedefleri ölçebilecek araçlar geliştirilir. 4. Uygulama sürecinin tamamı ölçülerek veriler toplanır ve analiz edilir. 5. Değerlendirme ölçütleri ve standartları belirlenir. 6. Programın felsefesi dahil bütün alanlarda beklenen standartlar gözden geçirilerek yeniden yapılandırılır.

Malcolm Provus`un Farklar Yaklaşımı Modeli Her aşamada maliyet fayda analizi yapılması 1. Programın standartlarını belirleme 2. Program performansını belirleme 3. Performansla standartları karşılaştırma 4. Performansla standartlar arasındaki farkı belirleme Provus programın tasarım, oluşturma, süreç ve ürün-sonuç bölümlerinin her birinde bir önceki basamağın performansını değerlendirmekte, eksikleri gidermekte ve sonraki basamağa geçmektedir.

Robert Stake`in Uygunluk-Olasılık Modeli 1. Eğitimcilerin ve yerel uzmanların kişisel görüşleri sezgi ağırlıklı olmakta ve programın değerlendirilmesini objektiflikten uzaklaştırmaktadır. 2. Değerlendirme sadece profesyonel değerlendirme uzmanları tarafından yapılmalıdır. 3. Değerlendirmede girdi-süreç ve çıktı(ürün) ölçülmelidir. 4. Girdi’de öğrenme öncesi durum, Süreç’te sınıf ortamı-zaman yönetimi-karşılıklı ve etkili iletişim, çıktı(ürün)’de akademik başarı, beceriler ve tutumlar önemlidir.

Stufflebeam`in Bağlam, Girdi, Süreç ve Ürün (CIPP) Modeli Stufflebeam`e göre değerlendirmenin amacı; program hakkında karar verme yetkisine sahip olan kişilere bilgi vermektir. Program geliştirme ile ilgili yetkililerin dört alanda karar vermesi gerekir: Planlama, yapılaştırma, uygulama ve yeniden düzenleme. Bu kararlara dayanak olacak bilgilerin toplanması için programın dört farklı aşamasının değerlendirilmesi söz konusudur: 1. Bağlamın değerlendirilmesi: Hedeflerin belirlenmesine temel olacak bilgiler ve hedefler belirlenir. Değerlendirilir. 2. Girdinin değerlendirilmesi: Programın hedeflerine ulaşabilmek için gerekli kaynakların neler olduğu ve bu kaynakların nasıl kullanılacağı hakkında bilgi sağlar. 3. Sürecin değerlendirilmesi: Program uygulanırken gerçekleştirilir, planlanan ve gerçekleştirilen etkinlikler arasındaki uyuma bakılır. 4. Ürünün değerlendirilmesi: Beklenen ürünle gerçekleşen ürün arasında karşılaştırma yapılır. Ürün değerlendirme ile uygulanan programın devam edip etmeyeceğine karar verilir.

Stufflebeam`in Makro (Toplam) Değerlendirme Modeli 1. Sonuçlar az bilgi ile büyük, az bilgi ile küçük, çok bilgi ile küçük, çok bilgi ile büyük kararlar alarak değerlendirilir. 2. Hareketli-çoğaltıcı-durağan-biçim değiştirici değişiklikler yapılır.

Elliot Eisner`in Uzmanlık (Eğitsel Eleştiri) Modeli 1. Yeni bir programın sonucu olarak belirli okullarda okul yılı süresince neler olmuştur? 2. Anahtar olaylar nelerdir? 3. Katılımcıların tepkileri nelerdir? Yeni programdan öğrenciler ne gibi deneyimler edinmişlerdir? Gibi sorular sormalarını önerir. Modelin üç boyutu bulunmaktadır: 1. Betimle 2. Yorumla ve 3. Değerlendir

Elliot Eisner`in Uzmanlık (Eğitsel Eleştiri) Modeli Süreç odaklıdır. Nitel veriler toplanır. Uzmanlığın önemine vurgu yapılır. Filmler, video teypler, fotoğraflar, görüşmeler, gözlemler hem öğrenciler hem de öğretmenlerin etkileşimde bulunduğu ses kasetleri kullanılarak veri toplanır. Değerlendirme özneldir.

B. Bloom`un Programın Öğelerine Dayalı Modeli HEDEFLER Toplumun beklentilerine uygun mu? Öğrencinin ihtiyaçlarına uygun mu? Konu alanına uygun mu? Birbiriyle tutarlı mı? Gerçekleştirilebilecek özellikte mi? Açık ve anlaşılır mı? İÇERİK Hedeflerle tutarlı mı? Öğrencilerin düzeyine uygun mu? Bilgileri öğrenciler için anlamlı mı? Düzenlenmesi öğrenme ilkelerine uygun mu? Bilgileri önemli ve geçerli mi? ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜRECİ Hedeflere ulaştırıyor mu? Bilginin özelliklerine uygun mu? Öğrencilerin özelliklerine uygun mu? Öğretim ilkelerine uygun mu? SINAMA DURUMLARI Geçerli, güvenilir ve kullanışlı mı?