Guatr ve İyot Eksikliği Prof Dr Rüveyde Bundak İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Büyüme-Gelişme ve Pediatrik Endokrinoloji Bilim Dalı

Olgu sunusu 13 yaşında kız çocuk Başvuru yakınması: Aşırı sinirlilik, boyunda şişlik, ders başarısında düşme Öykü Yakınmaları 9 ay önce ortaya çıkmış ve giderek artış göstermiş. Okul başarısı çok iyi iken dikkat dağınıklığı başlamış Büyümede bozulma yok. Guatrojen madde alımı yok İstanbul’da yaşıyor

Olgu sunusu Özgeçmiş: Doğum öyküsü:N NMG:N Aile öyküsü: Akraba evliliği yok. 9 ay önce anne-baba ayrılmış. Baba yeniden evlenmiş. Çocuk baba ile birlikte yaşıyor.

Olgu sunusu Muayene: Tartı ve boy:50. persentilde KTA:160 /dk/R, TA:120/80 mmHg Tiroid bezi diffüz ve yumuşak olarak ele geliyor (Evre 3) Göz küreleri hafif fırlak. Deri nemli, ellerde titreme var. Püberte evresi:Ak2Pk3Meme 3/3

Olgu sunusu-Laboratuvar tetkikleri T3, T4, sT4 ↑ TSH:↓ Tiroid antikorları ve TRAK:Pozitif Tiroid US: Diffüz büyüme var. Kan akımı artmış Tiroid sintigrafisi: Tiroid bezi diffüz hiperplazik Radyoaktif iyot yakalama:Artmış

Olgu sunusu TANI Guatr Hipertiroidi bulguları Ekzoftalmi TRAK pozitifliği GRAVES HASTALIĞI

Guatr Hormonal/immunolojik/İnflamatuar/Proliferatif İnfiltratif/Metabolik bozukluklar → Tiroid bezinde büyüme Guatr sıklığı (iyot eksikliği bölgelerinde oran yüksek) Okul çağında Kuzey Amerika % 4 – 6 Türkiye: Ankara % 35 20 il % 31.8

Tiroid Bozuklukları Bulgular (1) Hipotiroidi Süt çocukluğu Büyümede yavaşlama Gelişme basamaklarında gecikme veya duraklama Kabızlık Cilt kuruluğu Çocukluk ve adolesan dönem Büyüme geriliği Halsizlik, yorgunluk Cansız saçlar Soğuk intoleransı Spor aktivitelerinde performans düşüklüğü

Tiroid Bozuklukları Bulgular (2) Hipertiroidi Egzersiz intoleransı ve merdiven çıkmada güçlük (Proksimal kas güçsüzlüğü) Duygulanım bozukluğu Okul performansında azalma Sıcak intoleransı Çarpıntı hissi Sinirlilik Hiperaktivite Uykusuzluk İshal İştah artışına rağmen tartı kaybı

Guatr İyot alımı durumu İlaçlar Tiroid fonksiyonu Hipo/hipertiroidi Tiroid fonk.:N Ateş, şüphesi ağrılı, hassas büyüme T4/sT4,T3, TSH Ultrasonografi TH↑ TSH ↑ diffüz büyüme RIA yak. RIA yak.↓ TSH N/↓ TH N/↓ Normal Hipoekojenite ekojenite N Tiroid AK Ak↑ Ak(-) Süpuratif Subakut (+) (-) YD guatrı - İnce iğne biopsisi Hiper tiroidi Hipo tiroidi Tiroid nodülü (nodülleri) Otoimmun Tiroidit İyot eksikliği Guatrojenler Disohomogenez Antibiyotik Cerrahi boşaltma Analjezik Steroid ß-bloker Tiroid volüm ve fonk. izleme İdrarda iyot L-T4 / İyot Ted.

Guatr Nedenleri (1) Diffüz guatr İyot eksikliği Guatrojenler Hashimoto hastalığı (otoimmun tiroidit) Basit kolloid guatr Tiroid hormon sentez bozukluğu Graves hastalığı Akut / subakut tiroidit Tiroid hormonu direnci TSH salgılayan tümör

Guatr Nedenleri (2) Nodüler guatr Hashimoto hastalığı Tiroid kisti Tiroid tümörü (selim, habis) Tiroid dışı durumlar (lenfadenopati, tiroglossal duktus kisti vs)

İyot eksikliğine bağlı guatr Endemik guatr Adölesan yaş grubunda sık Orta ve ağır iyot eksikliğinde Subklinik Hafif veya hipotiroidi Aşikar T3 düzeyi genellikle yüksek Proflaksi : İyot Tedavi : L-T4

Dünyada İyot Eksikliği Durumu

Guatr Evrelemesi (DSÖ) Evre O : Guatr yok Evre 1a : Palpasyonla var, boyun ekstansiyonda bile görülmüyor Evre 1b : Palpasyonla var; boyun ekstansyonda görülüyor Evre 2 : Boynun normal pozisyonunda görülüyor Evre 3 : Uzaktan farkedilen büyük guatr

Diffüz Guatra Yaklaşım (1) Öykü Büyüme, okul başarısı Guatrojen madde (ilaç, gıda) alım öyküsü Aile öyküsü, anne- baba akrabalığı Endemik guatr bölgesinde bulunma Guatrın ek bulguları (ses kısıklığı vb)

Diffüz Guatra Yaklaşım (2) Fizik muayene Tiroid yüzeyinin özelliği, sertliği, ağrılı olması, üfürüm alınması Laboratuvar Serum T3, T4, sT4,TSH Tiroid antikorları (anti- TPO, anti-Tg) İdrarda iyot düzeyi Tiroid ultrasonografisi Tiroid sintigrafisi (gerekirse) Biyopsi (gerekirse)

Diffüz Guatrda Değerlendirme (1) 1.Ötiroid/kompanse veya bariz hipotiroidi: Ab (+) ve US’da hipoekojenite: *Hashiomoto tiroiditi Ab(-):* İyot eksikliği *Guatrojen alımı *Dishormogenez *Hashiomoto tiroiditi

Diffüz Guatrda Değerlendirme (2) 2.Ötiroid ve US’de ekojenite normal, Ab(-): * İyot eksikliği *Guatrojen alımı *Dishormogenez *Hashiomoto tiroiditi 3.T3↑, T4↑, TSH↑: *Tiroid hormon direnci (ötiroid, hipotiroidi, hipertiroidi)

Diffüz Guatrda Değerlendirme (3) 4.T3, T4 ↑: TSH ↓ TRAK (+):Graves hastalığı TSH ↓ TRAK (-):* Hashiomoto, *Akut/subakut tiroidit 5.T3 N/ ↑, T4 N/ ↑, TSH N/ ↑: Endemik guatr

Guatr İyot alımı durumu İlaçlar Tiroid fonksiyonu Hipo/hipertiroidi Tiroid fonk.:N Ateş, şüphesi ağrılı, hassas büyüme T4/sT4,T3, TSH Ultrasonografi TH↑ TSH ↑ diffüz büyüme RIA yak. RIA yak.↓ TSH N/↓ TH N/↓ Normal Hipoekojenite ekojenite N Tiroid AK Ak↑ Ak(-) Süpuratif Subakut (+) (-) YD guatrı - İnce iğne biopsisi Hiper tiroidi Hipo tiroidi Tiroid nodülü (nodülleri) Otoimmun Tiroidit İyot eksikliği Guatrojenler Disohomogenez Antibiyotik Cerrahi boşaltma Analjezik Steroid ß-bloker Tiroid volüm ve fonk. izleme İdrarda iyot L-T4 / İyot Ted.

Nodüler Guatr (1) Öykü Aile öyküsü, radyasyon, guatrın büyüme hızı Fizik muayene Sert, düzensiz nodül, lenfadenopati Ses kısıklığı, obstrüksiyon bulguları

Nodüler Guatr (2) Laboratuvar Tiroid US (solid veya kistik-solid nodül tümör lehine) Tiroid sintigrafisi (soğuk nodül tümör lehine) Tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi veya LAP biyopsisi Sedimentasyon hızı Akciğer grafisi

Tiroid Nodülleri (US,TH, Sintigrafi Biopsi) Tiroid sintigrafisi Hipoaktif Hiperaktif veya normoaktif Ultrason Tiroid fonksiyon testleri Kist(>4cm) solid ve mikst hipotiroidi normal hiper- yapıda tiroidi Aspirasyon Asp.biopsisi Uygun tedavi ve izlem N hipersellüler şüpheli veya TSH malignite baskılanması Cerrahi ted. ARAŞTIR

Endemik iyot eksikliği 14 yaş, kız Diffüz guatr Tiroid hormonları:T4 ve TSH:N, T3↑ İdrarda iyot düzeyi düşük Tiroid US’de:Ekojenite normal, tiroid bezi diffüz büyük Endemik iyot eksikliği

Basit pübertal guatr

Graves hastalığı