BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMI PROF. DR. TEVHİDE KARGIN

Ders Konuları Temel kavramlar Eğitim Program Program Geliştirme

Eğitim Eğitim, genel anlamda bireylerin davranışlarında belli amaçlara göre değişiklik oluşturulması olarak tanımlanabilir. Eğitimin davranış değiştirme süreci olarak tanımlanması, eğitim programın dinamik ve sürekli yaşantılar bütünü olarak görülmesine yol açmıştır. Günümüz program geliştirme çalışmalarında çocuğa uygun hedeflerin saptanması ve davranış değiştirmeye olanak sağlayacak öğrenme-öğretme ortamlarının düzenlenmesi önem kazanmış bulunmaktadır.

Eğitim programının kapsamı içinde öğrencide oluşacak davranış değişikliği hedefleri, buna ulaşmak için öğrencinin karşı karşıya geleceği eğitim yaşantıları, bunları faaliyete geçirebilmek için uygulanacak öğretim yöntemleri, hedefe ne ölçüde ulaşıldığını ölçmek için kullanılan ölçme araçları ve değerlendirme ölçütleri yer almaktadır.

Genel ve Özel Eğitim Programları Engelli çocuklar için hazırlanacak eğitim programlarının da aynı yaklaşım içinde ele alınması ve eğitim programlarının geliştirilmesinde izlenen temel işlemlere yer verilmesi gerekmektedir.

Bir Süreç Olarak Eğitim Süreç, belli bir sonuca ulaşmak veya bir oluşumu gerçekleştirmek için birbirini izleyen olayların ya da durumların akışıdır. Eğitimi bir süreç olarak ele aldığımızda, eğitim sürecini birbirini izleyen, birbiri üzerine biriken öğrenme ve öğretme olaylarıdır. Öğrenmenin oluşmasını sağlayan her türlü etki eğitim sürecinin bir parçasıdır.

Eğitim sürecinin ögeleri Amaç Öğrenme ve öğretme faaliyetleri Değerlendirme Buna göre, Eğitim amaçla başlar, öğrenme-öğretme faaliyetleriyle devam eder, değerlendirme ile son bulur.

Amaç (Hedef): Eğitim bir ya da bir dizi amaca ulaşmak için yapılır. Amaçlar, eğitim sürecine giren kişinin davranışlarında meydana gelmesi istenen farklılaşmaları belirler. Eğitilecek kişinin kazanması gerekli davranış ölçütlerini ortaya koyar. Eğitimin amaçları ne öğrenebileceği ve nasıl öğrenebileceğini belirler.

Öğrenme-Öğretme Faaliyetleri Eğitimin amaçları öğrenme yoluyla gerçekleştirilir. Öğrenmenin içeriğini amaçlar belirler. Eğitim sürecinde öğrenme, seçilmiş ve kontrollü bir ortam içinde öğretme yoluyla öğrenenin kendisi tarafından gerçekleştirilir. Bu nedenle eğitim süreci, öğrenenle öğreten arasında bir etkileşimi gerektirir. Bu etkileşim grup içinde olabileceği gibi, öğrenenle öğretenin “bire bir” karşı karşıya gelmesi şeklinde de olabilir.

Öğrenme-Öğretme Faaliyetleri Öğretme planlıdır. Bir programa göre adım adım gerçekleştirilir. Öğrenme süreci mekan ve zamanla sınırlıdır. Öğretim seçilmiş düzenli özel bir çevre içinde gerçekleştirilir. Öğretmen, eğitim çevresinin düzenleyicisidir. Öğretmen ve yöneticiler eğitim ortamının etkileşimi en iyi gösterecek şekilde düzenlemesinin sağlamakla yükümlüdürler.

Öğrenme-Öğretme Faaliyetleri Öğretim sürecinin sonunda değerlendirme işlemi alır. Değerlendirme sonuçlarına göre hem sürecin çalışması, hem de ürünün kalitesi kontrol edilir. Süreçteki değişme ve yenileşmeler değerlendirme sonucuna göre yapılır.

Eğitim Programlarının Tanımı ve Niteliği Çok çeşitli tanımlamalar olmakla birlikte hepsi öğrencilerin karşılaştıkları öğrenme durumlarının ve geçirdikleri yaşantıların tümünün programı oluşturması ve programın devam eden bir süreç olduğunun benimsenmesi açısından ortaktırlar.

Bir tanıma göre program, belli bir düzen içerisindeki amaçları, bu amaçların belirttiği davranışların gerçekleşmesi için gereken içeriği uygulamada kullanılan yöntemleri değerlendirmeyi kapsamına alan bir bütündür.

Bir başka tanıma göre eğitim programı, “Öğrencilerde beklenen öğrenmeyi meydana getirebilmek için planlanmış faaliyetlerin tamamıdır ve buna göre program, davranış değişikliklerini (amaç) eğitim yaşantılarını (öğretim) öğretim yöntemlerini değerlendirme araçlarını değerlendirme ölçütlerini içerir.

PROGRAM GELİŞTİRME NEDİR? Eğitim programı, devamlılık gösteren yaşantılardan oluşmaktadır. Program geliştirme alanında temelde iki ana yaklaşım söz konusudur. Bunlar Ürüne Sürece ağırlık veren modellerdir. Ürüne ağırlık veren program geliştirme yaklaşımına göre; Öğretim temelde öğrenme ile ilgilidir. Öğrenme ile de davranış değişikliği sağlanır.

PROGRAM GELİŞTİRME Bu nedenle öncelikle Öğretim süreci sonunda öğrencinin kazanmasını beklediğimiz öğrenci davranışlarının önceden açık ve seçik olarak belirlenmesine gereksinim vardır. İkinci aşamada, bu davranışların oluşmasına yardım edecek içerik, yöntem ve öğrenme ortamı belirlenir.

PROGRAM GELİŞTİRME Üçüncü aşamada, öğretme işinin gerçekleştirilmesi ve sonucun değerlendirilmesi yer alır. Sonuç değerlendirildikten sonra, içerik ve yöntemlerden maksimum düzeyde ürün elde etmek için yeni uyarlamalara gidilir. Bu modelin en önemli avantajı önce davranışlar sonra içerik, yöntem ve değerlendirme belirlenir.

PROGRAM GELİŞTİRME: Süreç Modeline Göre Verilen bir amaç süreçle birlikte düşünülür. Öğretim süreçleri ve materyaller amaca göre hazırlanır. Amaç, süreç biçiminde analiz ve ifade edilir. Örn. şu tür okul koşullarında, şu tür öğrenci grubu için, şu süreçlerin uygulanması ve şu araçların kullanılması şu tür sonuçlara götürür gibi ifade edilir.

Özetle Program hazırlama; hedeflerin saptanmasını, öğrenci davranışlarına dönüştürülmesini, davranış değişmesini gerçekleştirecek öğretim durumlarının belirlenmesini, öğrenme yaşantılarının örgütlenmesini ve değerlendirme için ölçüt ve işlemlerin saptanmasını içine alır.

SONUÇ Bu aşamaların izlenmesi özel eğitim programları içinde söz konusudur. Program hazırlamak bir planlama işidir. Özel eğitime gereksinimi olan çocuklar için Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları hazırlanmalı ve merkeziyetçi yaklaşımdan uzaklaşılmalıdır.