Bilgi Toplumu Nedir? Ne Değildir? İnternet ve Bilgi Toplumu Mustafa Akgül akgul@bilkent.edu.tr

ÖZET Bilgi Toplumu Belirtileri Tanım Denemeleri, İndeksler İnternetin tarihi, gelişimi, büyüklükleri Internet nasıl algılanmalı? e-avrupa, e-devlet, e-türkiye Ne Yapılmalı ? Ulusal boyutta örgütlenme Mekanizmalar Eylem planı modeli

ÖZET Kültürü Yayma Aşamalar Rekabete açma İnsan gücü Demokrasi

BİLGİ TOPLUMU’NA DOGRU Sanayi ötesi toplum Tanımlamak mümkün mü? ‘Bilgi’ üretim faktörü Bilim/Teknoloji/AR-GE/Innovasyon Entellektüel emek, entellektüel sermaye Ağ toplumu, rekabirlik Birey, üretici ve tüketici, öne çıkıyor

BİLGİ TOPLUMU - 2 Enformasyon, bilgi, veri, ‘tacit bilgi’, know-how... Information society Knowledge society Knowledge driven society, economy Knowledge based economy Bilişim toplumu / Bilgi toplumu

TANIM/INDEX DENEMELERİ Masuda’nın bilgi toplum insanı 80’lerin bilgi toplumu: Nüfusun %25’i üniversite mezunu Telefonlaşma, bilgisayarlaşma indexi World Times / IDC indexi Avrupa Birliği indexi

IDC DEĞİŞKENLERİ Bilgisayar Altyapısı PC dağılımı: Kişi, ev, okul, sektörler, kamu Öğrenci / öğrenmen başına PC Ev dışındaki ağa bağlı PC Yazılım ve donanım harcamaları Enformasyon Altyapısı kişi başına kabloTV Kişi başına GSM Telefonun maliyeti Kişi başına faks Kişi başına radyo Telefondaki hata oranı Ev başına telefon hattı Kişi başına TV

IDC DEĞİŞKENLER - 2 İnternet Altyapısı Toplumsal Altyapı Tarım dışı çalışan başına İnternet kullanıcısı Ev başına evdeki İnternet kullanıcısı Öğrenci ve öğretici başına eğitimdeki İnternet kullanıcısı İnternet kullanıcısı başına e-tıcaret miktarı Toplumsal Altyapı Sivil özgürlükler Kişibaşına gazete Basın özgürlüğü Ortaokul okuma oranı Lise okuma oranı

E-Evrupa İndexleri Sabit telefonlu hane yüzdesi İnternet kullanıcılarının nüfus içindeki yüzdesi Bir milyon kişi başına düşen güvenli sunucu sayısı K12’lerde internete bağlı öğrenci oranı Uzaktan çalışan işgücü yüzdesi E-ticaret yapan şirket yüzdesi BT ile ilgili yüksek öğrenim kurumları ve öğrenci sayısı E-devlet hizmet yüzdesi İnternete erişebilen sağlık uzmanı yüzdesi

İnternetin Tarihçesi Ilk fikirler 1961,62 Lickleider, Kleinrock Fikrin satılması, deneyler 1967 ArpaNet 1969, lab deneyleri 1983 1985 NFSnet, Junet, Janet 84-95 saha testleri, 95 ticarileşme Web 90+, mosaic 1993, java 95

Türkiye İnterneti Tarihçesi 1986-7 TÜVAKA 1990-1 DNS: com.tr, .edu.tr, gov.tr 12 nisan 1993 tr-net : odtu-NFS baglantısı 1995 turnet ihalesi – inet-tr’95, turnet 09/96 1997 ETKK, internet kurulu, Ttnet, Ulakbim 1998 kamunet, TTNet ihalesi, calışması 2000 1998-99 ticari internet patlamas1 2000 kriz, kücülme, yavas büyüme 2002-3 yeni ulakbim, Bilgi Toplumu D, İcra Kurulu 2004 Telekom sektöründe serbestleşme !

Büyüklükler Makina sayısı: 285 milyon dünya, 475 bin türkiye Kullanıcı: 810-950 milyon dünya Kullanici Türkiye: 2 milyon abone, 5 milyon kullanıcı, 7 milyon tanışmıs, arada da bir (DIE 7) Web sayısı dünyada: 60-70 milyon: 45 gTLD,( 20 milyon) Türkiye’de: .tr altında 60 K , 220K dışarıda

İnternet Nedir? Bilgisayarlar, yönlendiriciler, uzerinde çalışan servisler, veriler, bilgiler ve insanlardır Bunların oluşturduğu bir Haberleşme ortamıdır Çok büyük, dağıtık, kaotik, tarama hizmetleri olan bir kütüphanedir Etkileşim, bilgi, belge değişim temelli bir ortamdır İş yeri, banka, okul, kitaplık, sağlık merkezi, ticarethane, ... Yaşamın ta kendisidir !

İnternet Lüks’müdür? İnternet elektrik, telefon, fax kadar lüksdür Telefon santraliniz kadar lüksdür 365 gün/24 saat çalışan robotunuz’dur İnternet bir tercih meselesi değildir İnternet zaman ve mekan dezavantajını azaltan, yokeden bir ortamdır

İnterneti Nasıl Algılamalı ? İnternet sanayi devriminden daha önemlidir? İnternet bir degişimi temsil ediyor! Arge, bilim, teknoloji, innovasyon öne çıkıyor Bilgi bir üretim faktörüdür! Birey üretici/tüketici olarak öne çıkıyor Entellektüel emek, sermaye, insan kaynagı önde Ağ etkisi, örgütsel yapı Rekabirlik Saydamlık, katılımcılık, e-demokrasi

Eavrupa, e-türkiye, e-avrupa+ Web’in doguşu Avrupa: 1994, 97, 99 Eavrupa 2002, 2005 Hedefler Eavrupa+ E-türkiye, e-devlet, e-dönüşüm Tanım – proje var mı?

E-devlet Kamunet’98 hedefleri 365 gün, 24 saat çalışan, vatandaş odaklı, etkin, hızlı, saydam, katılımcı, bütünleşik devlet Bilgisayarlaşma, otomasyon projesi değildir Felsefe’nin değişimi gerekir Uzun bir süreçtir, süreçler gözden geçmeli E-kurum, tek kapı E-türkiye değil, ama öncü gücüdür, tüketici boyutu

Ne Yapılmalı ? Hedef, tüm ülkeyi bilgi toplumu sürecine koymak Rotayı Bilgi toplumuna döndürmek Strateji, örgütlenme, eylem planı rekabet ortamı, teşvikler İnnovasyon sistemi, ar-ge, bilim teknoloji Kültürü yayma, sayısal uçurum, İnsan gücü, e-devlet, egitim, sağlık, tarım Öğrenme süreci, katılımcı, e-demokrasi

Kurum, Birey, Ne Yapmalı ? Bu bir öğrenme sürecidir Nihai olarak, tüm iş süreçleriniz internet uyumlu olmalıdır Alan adınız = markanız, tabelanız Web++ 24 saat çalışan halkla ilişkiler, santral ... E-ticaret, dergi, reklam, ... İnternet yaşamdır !

ÖNCELİKLER - Acil Eylem Planı (-1) BIT ve STK'ların örgütlenmesi (0) Toplumun gündemine girme (1) Ulusal boyutta örgütlenme (2) Mekanizmalar (3) Eylem planı (4) Bilişim Komisyonu (5) E-Türkiye Kurultayı (?) Mega proje (?) Seferberlik

NE DURUMDAYIZ ? Türkiye İnternet'i 12. yılında Siyasal sahip, örgütlenme, mekanizma, eylem planı e-Avrupa+ kriterleri e-Türkiye/e-dönüşüm çalışmaları İnternet-bilim-demokrasi “iyidir” Bardagın dolu ve boş tarafı!

ULUSAL BOYUTTA ÖRGÜTLENME Müsteşarlık+ (Kaliteli işgücü, özerk, katılımcı), BTD Politika belirleme Çekirdek teknik ekip KamuNET, Danışmanlık Proje izleme - koordinasyon - standarlar Yasa + Düzenleme Mekanizmalara sekreterya Kamuoyu görüşleri; Araştırma yaptıracak/yapacak

MEKANİZMALAR - I Ciddi bir sekreterya ve çekirdek kadro Katılımcı, saydam Stratejik - ulusal mekanizma – Eylem planı; “Ulusal bilgi konseyi” Yılda 2-3 kere toplanmak, BTYK bağlantılı Yasa / Yönetmelik çalışma grupları e-Devlet konseyi Teşvik mekanizmaları

MEKANİZMALAR - II IK++, e-Türkiye++ KamuNET konferansı, teknik Vatandaşa yönelik geri besleme konferansı, anket Yasaları gözden geçirme “konferansı / forumu” Yasa yapma süreci E-türkiye Kurultayı

EYLEM PLANI e-Avrupa / e-Avrupa+ Esnek, 6 ayda bir gözden geçirilmeli Çok genel Daha somut olmalı Esnek, 6 ayda bir gözden geçirilmeli Küçük, uyumlu parçalardan oluşan projeler Pilot proje, geri besleme bol olmalı Tüm süreç katılımcı ve saydam olmalı

AŞAMALAR e-Türkiye ve e-Devlet birer yeniden yapılanma süreçleridir Eşit olmayan gelişme Tanışma / Genel kültür aşaması Otomasyon süreçleri tanımlama “Web”leşme Geri besleme / değerlendirme mekanizmaları

KÜLTÜRÜ YAYMA Hedef: Her yurtaş bilgi, bilişim, İnternet okur yazarı olması Emekliler, engelliler, köylüler dahil BT çalışanlarının İnternet kültürü eksik Öğrenmeyi öğrenmek Öğretmen, hukukcu, kamu çalışanı / yöneticisi, sağlık, kobi, tarım..... özel projeler

KÜLTÜRÜ YAYMA - II Okullar Sayısal uçurum Evrensel hizmet İnternet evleri Halk kütüphaneleri Halk evleri Kamu kioskları

REKABETE AÇMA Geç kalıyoruz: Adı var, kendi yok! 2004’te sadece VoIP rekabete açıldı KabloNET'i yeniden düzenlemek xDSL, wireless, uydu Yerel loop’un paylaşılması RTUK mevzuatını gözden geçirmek Tüketici hakları

İNSAN GÜCÜ Kamu'da BT personel politikaları Sertifikasyon (kamu / ülke) Universite yapısını gözden geçirmek BT önem kazanmalı Hocaları yeniden eğitmek Bölümler kapanabilmeli “Devşirme bilişimci” Üniversiteye giremeyenlere BT Lise / Meslek okulları

DEMOKRASİ Bilim / demokrasi / İnternet Temsili, katılımcı, doğrudan demokrasi Öncelikli / Katalizör Kamu yönetiminde saydamlık Somut öneriler Servet beyannameleri (6 ay / yıl), Özgeçmişler Atamalar / İşten çıkartmalar, İhaleler, şartname taslakları Yönetime katılım, yasa yapmasüreci, Her yerde STK !

Ben Ne Yapabilirim ? Her boyutta çalışmak! Birey, kurum, toplum için bir süreçtir! Mütevazı hedeflerden başlayın! Deney yapmaktan kaçınmayın! Hedef “Bilgi Toplumu” ! İnternet Haftası İnternet Yaşamdır !

Son Söz İnternet, Bilgi Toplumunun öncü gücü İnternet ve Bilgi Teknolojileri Bilgi Toplumu için olmazsa olmaz bir araç Bilgi Toplumu sadece İnternet değil ! Ulusal seferberlik gerektiren Mega proje İnternet Yaşamdır !

Teşekkürler ! Sorular Yorumlar akgul@bilkent.edu.tr http://akgul.web.tr/yazilar/