Işık ışınları doğrular halinde (doğrusal yolla) yayılır
2. IŞIK, BİR ENGELLE KARŞILAŞIRSA NE OLUR? Bir arkadaşımızın elini camın, tülün ve tahtanın arkasında tuttuğunu düşünelim. Bu arkadaşımızın elini nasıl görürüz? Çevremizdeki maddelere bir göz atalım. Acaba bu maddelerin hangileri ışığı geçirir, hangileri geçirmez?
Cam, su gibi bazı maddeler ışığı geçirirler ve arkalarında ne olduğunu gösterirler. Bu tür maddelere saydam maddeler diyoruz.
Buzlu cam gibi bazı maddeler ışığı tam olarak geçirmez, arkalarındaki nesneleri puslu gösterirler. Bu tür maddelere yarı saydam maddeler denir.
Tahta, tuğla gibi maddeler ışığı geçirmez ve arkalarında ne olduğunu göstermezler. Bu tür maddelere de saydam olmayan (opak) maddeler denir.
Bazı ışık türleri örneğin; X-ışınları insan vücudu gibi saydam olmayan cisimleri bile geçebilir.
IŞIK OYUNLARI: GÖLGELER
3. IŞIK OYUNLARI: GÖLGELER Şekilde mumun önünde bulunan mukavvanın gölgesi beyaz kâğıt üzerine düşer ve bu bölge ışık almaz. Bu bölgeye tam gölge diyoruz.
İki mumu mukavvanın önüne şekilde olduğu gibi birbirine yakın olarak koyduğumuzda kâğıt üzerindeki bazı bölgelerin ışık almadığını ve karanlık olduğunu gördük. Karanlık kısmın kenarlarına doğru az karanlık iki bölge oluştu. Bu bölgelere yarı gölge diyoruz.
İki mumu mukavvanın önüne, şekilde olduğu gibi aralarında on-on beş santimetre olacak şekilde yerleştirdiğimizde ise beyaz kâğıdın üzerinde iki ayrı yarı gölge oluştuğunu gördük.
İlk insanlar, toprağa diktikleri uzun bir çubuğu güneş saati olarak kullanmışlardı. Çubuğun toprağa düşen gölgesinin uzunluk veya kısalığı ile zaman ölçülüyordu. İlerleyen yıllarda “güneş saati” geliştirildi. Taştan ya da tahtadan yapılmış uzun sütunlar kullanıldı. Bu sütunların üzerinde veya çevresinde çizgilerle işaretlemeler yapılmıştı. Gölgenin düştüğü her çizgi belirli bir zamanı ifade ediyordu.
Güneş saatleri yüzyıllar boyunca zamanın ölçülmesi için kullanılmıştır. Sümerlilerle başlayıp Mısırlılar ve Babillilerle devam eden güneş saatleri Yunanlılar tarafından daha da geliştirilmiştir. İnsanlar teknolojik tasarımın aşamalarını kullanarak güneş saatlerini bugün kullandığımız modern saatler biçimine getirmişlerdir.
4. GÜNEŞ VE AY TUTULMASI Dünya, Güneş etrafında dolanır. Dünya bu hareketini 365 gün altı saatte, yani bir yılda tamamlar. Aynı zamanda Dünya kendi etrafında da döner. Ay, hem kendi etrafında hem Dünya etrafında hem de Dünya ile birlikte Güneş etrafında dolanır. Bu dolanım sırasında Dünya, Güneş ve Ay bazen aynı doğrultuda dizilirler.
Ay, Dünya'mızın çevresinde ve Dünya ile birlikte Güneş etrafında dolanırken zaman zaman Dünya, Ay ve Güneş aynı doğrultuya gelir. Bu durumu yukarıdaki resimde inceleyebilirsiniz. Böyle durumlarda yeryüzündeki bazı yerler Güneş'ten ışık alamaz. Bu olaya güneş tutulması diyoruz
Güneş tutulması sırasında Güneş ve Ay'ı resimde olduğu gibi gibi görürüz. Bu görüntü, Ay'ın gölgesinin Dünya üzerine düştüğü yerde gözlemlenebilir.
Ay, Dünya ve Güneş aynı doğrultuya geldiklerinde Dünya'nın Güneş'e dönük olan yüzü aydınlık, diğer yarı yüzü ise karanlıktır. Karanlık yüzeyinin gerisinde oluşan gölge içinde Ay yer alır. Ay, bu olayın gözlemlendiği yeryüzünün bu bölgelerinden görülemez. Bu olaya ay tutulması diyoruz.
Yani, Ay'ın tümüyle güneş ışınlarını alabilmesi Dünya tarafından engellenmiş olur. Güneş ve ay tutulması olayları belirli sürelerle tekrar eden bir doğa olayıdır.
2020 yılına kadar güneş tutulmaları aşağıdaki tarihlerde olacaktır. 15 Ocak 2010 4 Ocak 2011 3 Kasım 2013 20 Mart 2015 26 Aralık 2019 21 Haziran 2020 21 Aralık 2010 yılında ay tutulması olacaktır.
Yukarıda iki ışık kaynağı ile saydam olmayan topun gölgesi ekran üzerine düşürülmüştür. I ve II numaralı bölgeler aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru isimlendirilmiştir? I II A. Tam gölge Yarı gölge B. Tam gölge Tam gölge C. Yarı gölge Tam gölge D. Yarı gölge Yarı gölge
Işık kaynağı ve saydam olmayan toplar şekildeki gibi yerleştirilmiştir. Oluşan gölge, aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir?