Endokrin Hipertansiyon Prof. Dr. Sevim Güllü Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com

Sekonder Hipertansiyon Altta yatan bir nedenin yol açtığı hipertansiyonlar Tüm hipertansiyonların % 5-10’u Sekonder hipertansiyonda tedavi edilebilir bir neden varsa genellikle tedavi ile tam şifa sağlanır. Bu nedenle hipertansif hastalar sekonder nedenler açısından dikkatle irdelenmelidir

Sekonder Hipertansiyon Sebepleri A-Renal Sebepler Renal Parankimal Hastalıklara Bağlı Hipertansiyon Renovasküler Hipertansiyon Primer sodyum retansiyonu : Liddle’s sendromu, Gordon sendromu B-Endokrin Kökenli Hipertansiyon C-Nörolojik Sebeplere Bağlı Hipertansiyon D-Ekzojen Sebeplere (ilaçlar ve yiyecekler) Bağlı Hipertansiyon Sağlık Slaytları <a href=“http://hastaneciyiz.blogspot.com”>sağlık</a>

Sekonder Hipertansiyon Sebepleri E-Sistolik Hipertansiyon F-Diğerleri Aort koarktasyonu Gebelik hipertansiyonu Psikojenik-psişik sebepler:hiperventilasyon,alkol kesilmesi durumu,perioperatif durum Artmış intravasküler volüme bağlı hipertansiyon: alkol, nikotin,eritropoetin tedavisi, polisitemi ve hiperviskozite

Sekonder hipertansiyon nedenleri Düzelebilen Renal Endokrin Vasküler Iyatrojenik/toksik Düzelmeyen Monogenik sendromlar

Sekonder hipertansiyon nedenleri Düzelebilen Renal-Renovasküler Endokrin Vasküler Iyatrojenik/toksik Düzelmeyen Renal Monogenik sendromlar Renal arter stenozu Küçük piyelonefritik böbrek Büyük hidronefrotik böbrek Renin sekrete eden tümör

Sekonder hipertansiyon nedenleri Düzelebilen Renal Endokrin Vasküler Iyatrojenik/toksik Düzelmeyen Monogenik sendromlar

Endokrin Kökenli Hipertansiyon Akromegali Hipotiroidizm Hipertiroidizm Hiperkalsemi Cushing hastalığı Karsinoid tümörler Ekstraadrenal kromaffin hücre kökenli tümörler (paraganglioma) Hipoglisemi Adrenal patolojiler Cushing sendromu Primer hiperaldosteronizm Konjenital adrenal hiperplazi Feokromositoma 11.βOHSD eksikliği veya inhibisyonu(likoris alımı)

Sekonder hipertansiyon nedenleri Düzelebilen Renal Endokrin Vasküler Iyatrojenik/toksik Düzelmeyen Monogenik sendromlar Ko-arktasyon Vaskülit Takayasu Poliarteritis Skleroderma

Sekonder hipertansiyon nedenleri Düzelebilen Renal Endokrin Vasküler İyatrojenik/toksik Düzelmeyen Monogenik sendromlar

Ekzojen sebeplere (ilaçlar ve yiyecekler) bağlı Hipertansiyon Siklosiporin,Takrolimus MAOİ ile tiraminli gıdalar Likoris alımı NSAİİ Kafein Kokain Alkol Hormonlar: E2(OKS) Glukokortikoidler Mineralokortikoidler Sempatomimetikler Anabolik steroidler

Sekonder Hipertansiyon Sebepleri Ekzojen sebepler (ilaçlar ve yiyecekler) Disülfiram Efedrin Fenilpropanolamin Ergotamin Ketamin Bromokriptin Metoklopramid Sandostatin LAR Trisiklik antideprasanlar İnsektisitler Lityum İndinavir Bitkisel ilaçlar

Sekonder hipertansiyon nedenleri Düzelebilen Renal Endokrin Vasküler Iyatrojenik/toksik Düzelmeyen Monogenik sendromlar Kronik Renal Yetmezlik Polikistik böbrekler

Sekonder hipertansiyon nedenleri Düzelebilen Renal Endokrin Vasküler Iyatrojenik/toksik Düzelmeyen Monogenik sendromlar

Hipertansiyonun monogenic sendromları diüretikler tarafından inhibe edilen Na+ kanallarının moleküler varyantlarına bağlı gelişir Mineralocorticoid reseptörü Glukokortikoid Remediable Aldosteronizm (GRA) Belirgin Mineralokortikoid fazlalığı (AME) Geller’s sendromu Spironolactone

Sekonder Hipertansiyon Sebepleri Nörolojik Sebeplere Bağlı Hipertansiyon Artmış intrakranial basınç Obstrüktif Uyku Apne Sendromu (OSAS) Kuadropleji Akut porfiria Familyal disotonomi Kurşun zehirlenmesi Guillan-Barre sendromu

Sekonder Hipertansiyon Sebepleri Sistolik Hipertansiyon Aort yetmezliği AV fistüller,PDA Tirotoksikoz,hipertiroidi Paget hastalığı Beriberi Arteryel rijidite

Endokrin Hipertansiyon

Akromegali Büyüme hormonu artışına bağlı gelişir Hipofiz adenomu- makroadenom/mikroadenom Epifiz kapanmadan önce: Jigantizm Epifiz kapandıktan sonra: Akromegali

Klinik özellikler Cilt kalınlaşması Terleme artışı Başağrısı Dudak/burun/dil büyümesi Artmış topuk yağ yastığı Miyopati / artropati Karpal tünel sendromu Visseromegali

Klinik özellikler Büyük ayaklar ve eller Prognatizm Kafatası genişlemesi Kifoz Glukoz intoleransı/DM Hipertansiyon

Akromegali: Klinik şüphe

Akromegali: Klinik şüphe

Akromegali- Klinik şüphe 1991 2005

Akromegali- Klinik şüphe

Akromegali Glukoz-büyüme hormonu supresyon testi IGF-1 düzeyi ölçümü Diğer hipofiz hormonlarının değerlendirilmesi MRI

Akromegali Tedavi Cerrahi (TNTS, transkraniyal) Somatostatin analogları Pegvisomant Radyoterapi HT düzelmezse; antihipertansif tedavi

Hipotiroidizm Ödemli yüz Kuru, soluk,soğuk cilt Konstipasyon Apatik görünüm Hafıza sorunları, seksüel disfonksiyon Bradikardi, kalp sesleri derin Diyastolik HT

Hipotiroidizm Tanı: ST3, ST4 düşük, TSH yüksek: Primer ST3, ST4 düşük, TSH N veya düşük: Santral EKG sinüs bradikardisi, düşük voltaj, non- spesifik ST-T değişikliklari Tedavi: Levotiroksin ile replasman Hipotiroidinin düzeltilmesi kan basıncını da düzletir Düzelmezse: HT tedavisi

Hipertiroidizm Klinik prezantasyon hiperadrenerjik durumu taklit eder Semptomlar: Çarpıntı, tremor, dispne, güçsüzlük, anjina, hiperaktivite, uykusuzluk, sıcak intoleransı, artmış iştaha rağmen kilo kaybı, noktüri, diare, seksüel disfonksiyon ve emosyonel labilite

Hipertiroidizm Fizik inceleme: Guatr, taşikardi, sistolik KB artışı, nabız basıncı artışı, ısı artışı, nemli cilt, kapak çekilmesi-kapak gecikmesi, canlı refleksler ve hiperdinamik prekordiyum Birinci kalp sesi şiddetli, midsistolik üfürüm, Disritmi (atriyal) KKY bulguları

Hipertiroidizm

Hipertiroidi Tanı: ST3, ST4 yüksek, TSH baskılı Ayırıcı tanı çalışmaları Tedavi: Antitiroid ilaçlar Beta blokerler, KKY-diüretik Ötiroidinin sağlanması HT’u düzeltir RAI tedavisi Cerrahi Göz tutulumu tedavisi..

Hiperkalsemi Primer hiperparatiroidi Adenom, hiperplazi, karsinom Ca yüksek, fosfor düşük, PTH yüksek Hipertansiyon tek prezantasyon olabilir Osteoporoz, Nefrolitiazis Vücut ağrıları Hiperkalsemi semptomları MEN ilişkili Tedavi: Cerrahi, hiperkalsemi tedavisi HT düzelmezse ilaçlarla tedavi

CUSHİNG SENDROMU Endojen ya da egzojen GC artışı Glukokortikoid artışına bağlı bulgular Mineralokortikoid etkinin artışına bağlı bulgular Androjenlerin artışına bağlı bulgular

CUSHİNG SENDROMU HİPERTANSİYON Glukoz-lipid metabolizma bozuklukları Santral obezite Ensede yağ yastığı Pletorik görünüm Aydede yüzü Ciltte incelme Pembe-mor strialar Ekimozlar, akne Hirsutizm-virilizm Alopesi Kas güçsüzlüğü HİPERTANSİYON Glukoz-lipid metabolizma bozuklukları

AKNE; PLATORE;AYDEDE YÜZ PLATORE; SUPRAKLAVİKULER YAĞLANMA;HİRSUTİZM

İkizler Aydede yüz Dorsoservikal yağ

CUSHİNG SENDROMU Hiperkortizolemi Tanısı Plazma ve idrar serbest kortizol düzeylerinin ölçümü Diurnal ritmin değerlendirilmesi Deksametazon baskılama testleri (2 mg)

CUSHİNG SENDROMU Ayırıcı tanı (ACTH, 8 mg DST) Görüntüleme yöntemleri Tedavi (Cerrahi) HT düzelir: Düzelmezse antihipertansif tedavi

Karsinoid tümörler Karsinoid sendrom sekonder HT’un nadir bir nedenidir Serotonin, bradikinin, diğer nörohormonlar Klinik: Kilo kaybı, flushing hissi, diare, HT, hipotansiyon, bronkospazm, kalpde fibröz endokardiyal plaklar Sağ kalp yetmezliği olgularında akla gelmeli TY, pulmoner kapak bulguları..

Karsinoid tümörler Tanı: Tümör görüntüleme çalışmaları AC filmi-sağ taraf hakim kardiyomegali EKG- sağ atrial genişleme, Sağ VH EKO: sağ kalp kapak bulguları 5-HIAA ölçümü (idrar) Tümör görüntüleme çalışmaları Tedavi: Cerrahi, medikal

HİPERTANSİYON VE ADRENAL Cushing sendromu Primer hiperaldosteronizm Konjenital adrenal hiperplazi Feokromositoma

Primer Hiperaldosteronizm Adenom, hiperplazi, nadiren karsinom Daha önceki yayınlarda %0.1-0.4 arasında oran Son yıllarda yapılan çalışmalarda sekonder-endokrin hipertansiyonun en önemli sebebi olarak bildirilmektedir(%1-11) Dirençli hipertansiyonlularda % 20 HT-Hipokalemi-Metabolik alkaloz tipik prezantasyon Ancak olgular normokalemik olabiliyor

PRİMER HİPERALDOSTERONİZM Semptomlar: Hipokalemi ve alkaloz: Halsizlik, güçsüzlük, parestezi, kramplar, susuzluk hissi Fizik bulgular: Hipertansiyon Ortostatik hipotansiyon

Ne zaman PHA araştıralım? Hipertansiyon ve hipokalemi Dirençli hipertansiyon Adrenal insidentaloma Sekonder hipertansiyon şüphesi

PRİMER HİPERALDOSTERONİZM Laboratuvar Plazma renin aktivitesi ölçümü Baskılı Plazma aldosteron düzeyi ölçümü (yatarak veya ayakta) Normal veya yüksek (>15 ng/dl) Aldosteron/Renin > 20 ise PHA araştır

PRİMER HİPERALDOSTERONİZM Mümkünse ilaçlar kesilmeli İdrar aldosteron düzeyi (3 gün tuzlu diyet altında) Yüksek Salin infüzyon testi Ayırıcı tanıda yatarak-ayakta renin-aldosteron

PRİMER HİPERALDOSTERONİZM Görüntüleme yöntemleri Bilgisayarlı Tomografi Manyetik Rezonans I131-iodokolesterol sintigrafisi Adrenal venöz örnekleme

PRİMER HİPERALDOSTERONİZM Tedavi: Adenom: Cerrahi Hiperplazi: Medikal tedavi (spironolakton) Cerrahi sonrası KB düşmezse medikal tedavi

Konjenital adrenal hiperplazi Deoksikortikosteron artışına bağlı ortaya çıkan hastalıklar: 11β-hidroksilaz eksikliği 17-hidroksilaz eksikliği

KATEKOLAMİN ÜRETEN TÜMÖRLER Nöral krest Sempatoadrenal progenitor hücre (Nöroblast) Nöroblastoma Kromafin hücre Sempatik ganglion hücresi Adrenal içi Adrenal dışı Feokromositoma Paraganglioma Ganglionöroma

FEOKROMOSİTOMA Prevalans: % 0.01-0.1/Hipertansif popülasyon Tanı ve tedavi ile tam iyileşme Tanı konmazsa mortalite .. Her yaşta görülebilir, ancak en sık 4. ve 5. dekatlarda görülür. Erkek = Kadın

FEOKROMOSİTOMA Klinik: En karakteristik bulgusu paroksismal hipertansiyondur. Ataklar olmayabilir, normotansif bile olabilir Adrenal kitle olan hastalarda mutlak araştırılmalı Güçlü kalp atımı Soğuk, nemli el ve ayaklar Solukluk-Flushing Ortostatik hipotansiyon

FEOKROMOSİTOMA Tanı: 24 saatlik idrarda Metanefrin ve normetanefrin Vanilil mandelik asit (VMA) Serbest katekolamin düzeyleri

FEOKROMOSİTOMA Görüntüleme yöntemleri Bilgisayarlı Tomografi Manyetik Rezonans MIBG sintigrafisi Perkütanöz venöz kateterizasyon

FEOKROMOSİTOMA

FEOKROMOSİTOMA

FEOKROMOSİTOMA Tedavi: Cerrahi Hipertansif kriz ortaya çıkmasını önlemek için operasyondan önce 10-14 gün -adrenerjik reseptör antagonistleri ile tedavi edilmesi gereklidir.

Hipertansiyon Tespit Edildiğinde; Süresi ve eski tedaviler Halen kullanmakta olduğu ilaçlar Olası KB yükselten ilaçlar Bitkisel ilaçlar, bitkiler Aile hikayesi Sekonder nedenlerin semptomları Hedef organ hasarı Uyku apnesini düşündürür şikayetler Diğer risk faktörleri

Fizik inceleme KB BKI Fundoskopi Karotis ve tiroid anormallikleri Kalp sesleri, ritm, büyüklük Ral-ronküs, akciğer muayenesi Femoral nabız, periferal nabızlar, ödem Karında üfürüm, Nörolojik değerlendirme Sekonder nedenlerin diğer bulguları

Laboratuvar incelemeleri Potasyum, kreatinin, glukoz, lipidler, ürik asit, kalsiyum, TSH Tam kan Tam idrar EKG, TELE

Kimlerde Sekonder Hipertansiyon Araştıralım? < 20 yaş, > 50 yaş başlayan HT Hedef organ hasarı olanlar Ataklar şeklinde KB yükselmesi tanımlayanlar Tekrarlayan nefrolitiazis Üçlü kombinasyon antihipertansife rağmen KB yüksek seyredenler (dirençli HT) Renal hastalık-operasyon tanımlayanlar Adrenal insidental kitleye eşlik eden HT

Kimlerde Sekonder Hipertansiyon Araştıralım? Kilo kaybı-hipermetabolik durum Hipokalemi-HT birlikteliği Uyku apnesi düşündürür semptomlar Endokrinolojik hastalık semptom-bulguları Aile hikayesi: MEN, VHL, Nörofibromatozis, polikistik böbrek hastalığı Menstruasyon düzensizliği-seksüel disfonksiyon Erken ateroskleroz hikayesi