ANTİDOTLAR Akut zehirlenmelere neden olan kimyasal etkenlerin ancak bazılarına karşı spesifik antidot vardır. 4 ana grupta sınıflandırılabilirler 1) kimyasal antagonistler 2)fizyolojik antagonistler 3)farmakolojik antagonistler 4)metabolizma düzeyindeki antagonistler

KİMYASAL ANTAGONİSTLER Bunlar vücutta zehirle kimyasal kompleks yapar. Bu yolla zehiri inaktive eder Bazende oluşan kompleks aracılığı ile itrahı artırır.

Kimyasal antagonistler-2 Zehir antidot Civa, arsenik, bizmut, Kadmiyum………………………………………….dimerkaprol Kurşun……………….........................kalsiyum disodyum EDTA, penisilamin,dimerkaprol Demir bileşikleri…………………..desferrioksamin(deferoksamin) Bakır ve altın bileşikleri…………………….penisilamin Heparin………………………………………..protamin sülfat Asetaminofen(parasetamol)……………………..N-asetilsistein Siyanürler ve sodyum Nitroprusiyat………………………..methemoglobinemi, hidroksikobalamin

Kalsiyum disodyum EDTA Divalant ve trivalant metallerle şelasyon yaparlar Şelasyon yapıcı ajana afinitesi kalsiyumdan daha yüksek olan metallerle zehirlenmelerde kullanılır Başlıca kullanımı kurşun zehirlenmesidir Kurşunun şelasyonda kalsiyumla yer değiştirmesine bağlıdır Ağız yolunda alınınca %5’ten azı absorbe olur Renal yoldan itrah edilir. Bu nedenle böbreklerin fonksiyonu normal olmalı

Başlıca ekstrasellüler ortamda dağılır Sodyum EDTA i.v. yoldan hızlı verilirse hipokalsemik tetaniye yol açar Fakat kalsiyum disodyum EDTA i.v. Büyük miktarda verilebilir Toksik etkisi proksimal tübül hücreleri üzerinedir

Dimerkaprol 2. dünya savaşı sırasında kullanılan arsenik gazına karşı antidot araştırıldığı sırada bulunmuş Ağır metallerle şelasyon yaptığı keşfedilmiş Etkisini yapısındaki sülfidril gruplarının metallerle kompleks oluşturması yoluyla ortaya çıkar Arsenik, civa, altın gibi metallerin sülfidril grupları üzene olan etkilerini ortadan kaldırır

Ağız yolundan kullanılmaz i.m. Verilir Yan etkisi var (sistolik ve diyastolik kan basıncını artırır Bulantı, kusma, başağrısı,yüzde yanma hissi Karaciğer yetmezliği olanlarda kontrendikedir

Penisilamin İlk olarak 1953 yılında penisilin tedavisi gören karaciğer hastalarının idrarında izole edilmiştir G.İ. Sistemden absorbe olur Yiyecekler, demir, ve antiasitler abs. azaltır Büyük kısmı karaciğerde absorbe olur Penisiline allerjisi olanda alerjik reaksiyon olabilir Hematolojik sistemde oldukça ciddi etkilenebilir (lökopeni, aplastik anemi, agranositoz) Gebelik, böbrek yet. kontrendike

Deferoksamin Demire karşı yüksek afinitesi vardır Hemosiderin ve ferritinden kolayca , transferriden daha zayıf bir güçle demiri ayırır Hemoglobin ve sitokromdaki demire dokunmaz Parenteral uygulanır Plazma enzimlerince metabolize edilir böbreklerle atılır Görme işitme ile ilgili nörotoksik etki gösterir Gebelikte ve böbrek yet. kontrendike

FİZYOLOJİK ANTAGONİSTLER Bunlar zehirlenme etkeni tarafından etkilenen yapılar üzerinde zıt yönde etki yapan maddelerdir Konvülsiyon yapıcı maddeler…………….diazepam,barbitüratlar Vazokonstriktör ilaçlar…………………….nitritler ve diğer vazodilatörler Amfetaminler………………………………klorpromazin ve türevleri İzoniazid ……………………………….pridoksin

Farmakolojik antagonistler Bunlar zehirlenme etkeninin etkilediği reseptörü bloke ederek antidotal etkinlik yaparlar Narkotik analjezikler……………………………………naloksan Muskarinik ilaçlar ve antikolinesterazlar………………..atropin Atropin………………………………………………..fizostigmin Histamin………………………………………antihistaminikler

Metabolizma düzeyindeki antagonistler Oral antikoagülanlar………..K-vit Karbonmonoksit……….saf oksijen Methotreksat…………..folinik asit Metil alkol ve etilen glikol………etanol Siyanür…….sodyum tiyosülfat Asetaminofen………..N-asetilsistein Organofosfatlı zehirlenme…..pralidoksim, obidoksim Methemoglobinemi……………..metilen mavisi