MİNERALLERİN VÜCUTTAKİ YERİ VE FONKSİYONLARI I

... konulu sunumlar: "MİNERALLERİN VÜCUTTAKİ YERİ VE FONKSİYONLARI I"— Sunum transkripti:

1 MİNERALLERİN VÜCUTTAKİ YERİ VE FONKSİYONLARI I
Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2006

2 Mineraller Sodyum (Na) Potasyum (K) Klor (Cl) Magnezyum (Mg)
Kalsiyum (Ca) Fosfor (P) Bakır (Cu) Demir (Fe) Çinko (Zn) Kobalt (Co) Molibden (Mo) Manganez (Mn) Kadmiyum (Cd) Lityum (Li) Selenyum (Se) Krom (Cr) Nikel (Ni) Vanadyum (V) Arsenik (As) Silisyum (Si) Bor (B) Kükürt (S) İyot (I) Flüor (F) Na+, K+, Ca2+, Mg2+, Cl, HCO3, HPO42 önemli elektrolitlerdir.

3

4 Elektrolitlerin fonksiyonları
Elektrolitler, vücut sıvılarında çözünmüş olarak bulunan yüklü taneciklerdir.

5 Elektrolitler, Ozmotik basıncın düzenlenmesinde rol oynarlar. Suyun vücut sıvı bölüklerine dağılımında etkili olurlar.

6 Elektrolitler, Asit-baz dengesinin düzenlenmesinde etkindirler. Kalp ve kas işlevlerinin düzenlenmesinde rol oynarlar.

7 Elektrolitler, Oksidoredüksiyon olaylarının düzenlenmesine katkıda bulunurlar. Metabolik olayları etkilerler. Katalizde kofaktör görevi üstlenirler.

8 Sodyum (Na) vücutta özellikle ekstrasellüler sıvıda temel katyon olarak bulunur

9 Hücre içi sıvı ile hücreler arası sıvı arasındaki sodyum konsantrasyon farkı, Na+-K+ ATPaz ile sağlanan aktif taşınımın bir sonucudur.

10 Sodyumun işlevleri: ozmotik basıncın düzenlenmesinde etkilidir; suyun dağılımında rol oynar asit-baz dengesinin düzenlenmesinde Cl ve HCO3 ile birlikte rol oynar

11

12 Sodyum, hücre zarı geçirgenliğini düzenler önemli bileşikler ve hücrelerin yapısında yer alır kas-sinir uyarılmasında rol oynar; kas-sinir uyarı denkleminin pay kısmında yer alır

13 Erişkin sağlıklı bir insanda serum sodyum düzeyinin normal değeri 1407,3 mEq/L
Serum sodyum düzeyinin normalden yüksek olması hipernatremi olarak tanımlanır. Serum sodyum düzeyinin normalden düşük olması hiponatremi olarak tanımlanır

14 Potasyum (K) vücutta özellikle hücre içinde bulunur; intrasellülerin temel katyonudur.

15 Potasyumun işlevleri:
sodyumun ekstrasellülerdeki işlevlerini intrasellülerde üstlenir glikolitik yolda görevli pirüvat kinazı aktifleyen bir katyondur doku hücrelerinin fazlalaşmasını sağlayıcı etkisi vardır

16 Potasyum, ekstrasellülerde kas aktivitesi ve özellikle kardiyak aktivite açısından önem taşır kas-sinir uyarılmasında rol oynar; kas-sinir uyarı denkleminin pay kısmında yer alır. diüretik etkisi vardır

17 Erişkin sağlıklı bir insanda serum potasyum düzeyinin normal değeri 3,5-5,1 mEq/L
Serum potasyum düzeyinin normalden yüksek olması hiperpotasemi (hiperkalemi) olarak tanımlanır. Serum potasyum düzeyinin normalden düşük olması hipopotasemi (hipokalemi) olarak tanımlanır.

18 Klorür (Cl-) temel ekstrasellüler anyondur.
Proteinat ve diğer anyonların bulunduğu yerde klorür iyonu azdır.

19 Plazmada HCO3 konsantrasyonu artınca klorür kayması diye tanımlanan olayla klorür iyonu eritrositlerin içine kaçar. Plazmada bikarbonat konsantrasyonu azalınca da klorür iyonu plazmaya geri döner.

20 Klorürün işlevleri: plazma ozmotik basıncının düzenlenmesine katkıda bulunur asit-baz dengesinin düzenlenmesinde rol alır

21 Klorür, su metabolizmasının düzenlenmesine katkıda bulunur amilazı aktifler mide özsuyunda HCl oluşumuna katılır

22 Erişkin sağlıklı bir insanda serum klorür düzeyinin normal değeri 98-108 mEq/L
Serum klorür düzeyinin normalden yüksek olması hiperkloremi olarak tanımlanır Serum klorür düzeyinin normalden düşük olması hipokloremi olarak tanımlanır.

23 Magnezyum (Mg) potasyum ile birlikte temel intrasellüler katyonlardandır

24 Magnezyumun işlevleri:
Enerji transferi, depolanımı ve kullanımı ile ilgili enzimatik reaksiyonların katalizinden sorumludur. Hücre solunumu, glikoliz, kalsiyum ve sodyum gibi diğer katyonların membrandan taşınmasında önemli bir kofaktördür. Hücre içi kalsiyum iyon konsantrasyonunun dinlenme sırasında düşük tutulmasını sağlamaktadır.

25 Magnezyum, sinir impulslarının iletilmesinde gerekli olan asetil kolinin sentezinde ve yıkılmasında rol oynar kas-sinir uyarı denkleminin payda kısmında yer alır; sinir sisteminin aşırı duyarlılığını azaltır. Plazmada %5 mg üzerinde magnezyum bulunması anestezi yapar

26 insanda serum magnezyum düzeyinin normal değeri 1,7-3,0 mg/dL
Serum magnezyum düzeyinin normalden yüksek olması hipermagnezemi olarak tanımlanır Plazmada %5 mg üzerinde magnezyum bulunması anestezi yapar Serum magnezyum düzeyinin normalden düşük olması hipomagnezemi olarak tanımlanır

27 Kalsiyum (Ca) Vücutta iskelet sistemi başta olmak üzere yumuşak dokularda ve hücre dışı sıvılarda bulunur. İskelet sistemi, hücre içi ve hücre dışı sıvılara kalsiyum sağlayan ana depo olarak fonksiyon görmektedir.

28 Plazma kalsiyumunun yaklaşık olarak %50 kadarı serbest halde, %40 kadarı proteine bağlı, %10 kadarı ise bikarbonat, laktat, fosfat ve sitrat gibi diffüze olabilen küçük anyonlarla kompleks oluşturmuştur. Plazmada serbest (iyonize) kalsiyum fizyolojik olarak aktiftir.

29 Kalsiyumun işlevleri:
kemiklerin ve dişlerin oluşumunda yapı taşı olarak yer alır kapiller damarların ve membranların geçirgenliğini azaltır normal kas kasılması için gereklidir

30 Kalsiyum, kanın pıhtılaşması için gereklidir hormonal etkinliklerin başlatılmasında ikinci haberci olarak rol oynar

31 Kalsiyum, sinir impulslarının naklinde etkindir. Plazma iyonize kalsiyum konsantrasyonu, kas-sinir uyarı denkleminin payda kısmında yer alır lipaz, ATPaz, süksinat dehidrojenaz gibi bazı enzimlerin aktivatörüdür

32 Erişkin sağlıklı bir insanda serum total kalsiyum düzeyinin normal değeri 8,5-11,5 mg/dL
Serum kalsiyum düzeyinin normalden yüksek olması hiperkalsemi olarak tanımlanır Serum kalsiyum düzeyinin normalden düşük olması hipokalsemi olarak tanımlanır

33 Fosfor (P) Fizyolojik olarak hücre içi ve dışında fonksiyon görür, ana deposu iskelet sistemidir. Hücre dışı sıvıda inorganik fosfat şeklinde çoğunlukla primer fosfat (H2PO4) ve sekonder fosfat (HPO42) olarak bulunur.

34 İnorganik fosforun işlevleri:
kemik ve dişlerin oluşumunda kalsiyum ile birlikte rol alır kanın normal kalsiyum konsantrasyonunun korunmasında gereklidir nükleik asitlerin yapı taşlarındandır

35 İnorganik fosfor, asit-baz dengesinin düzenlenmesinde rol alır; H2PO4 / HPO42 tampon sistemi böbreklerde önemli bir tampon sistemidir enerjinin hücre aktivitesine transfer edilmesinde ve karbonhidrat metabolizmasında gereklidir; ATP ve fosforile metabolik ürünlerin yapı taşlarındandır

36 Erişkin sağlıklı bir insanda serum inorganik fosfor düzeyinin normal değeri 2,5-4,5 mg/dL
Serum inorganik fosfor düzeyinin normalden yüksek olması hiperfosfatemi olarak tanımlanır Serum inorganik fosfor düzeyinin normalden düşük olması hipofosfatemi olarak tanımlanır