MUTLAK DEĞERLENDİRME Elif Tuba BEYDİLLİ

“geçme notu 50 puan ve üzeri olan başarılı olur” Değerlendirme Öğrencilerin bir eğitim düzeyinden bir sonraki eğitim düzeyine geçmesine karar vermede öğrencilerin (başarılarını yansıtan) notları bize rehberlik eder. Öğrencilere not verirken, yani başarılarını değerlendirirken; öğrencilerin öğrenme düzeylerinin bir göstergesi olan sınavlardan aldıkları puanlardan veya ölçümler ve ölçütlerden faydalanırız. Örneğin, öğrenci başarısını değerlendirmede ölçütümüz; “geçme notu 50 puan ve üzeri olan başarılı olur” ise geçme notu 49 olan bir öğrenci başarısız olarak nitelendirilir veya değerlendirilir.

Ölçme nedir? Ölçme, nesnelerin, olayların veya insanların niteliklerine, belirli bir kuralın yönetiminde sayıların atanmasıdır. Örneğin, bir kişinin yazı yazma beceri seviyesini o kişinin dakikada kaç doğru kelime yazdığına bakarak ölçebiliriz veya bir kişinin matematiksel düşünme becerisini doğru çözdüğü problem sayısına bakarak ölçebiliriz. Değerlendirme nedir? Değerlendirme kavramı genel anlamda, “objektif ya da subjektif kaynaklardan elde edilen verilerin (ölçme sonuçlarının) belirli bir ölçütle karşılaştırılması ve bir değer yargısına (karara) ulaşma işi” olarak tanımlanabilir.

Değerlendirme, Ölçmeye göre daha geniştir. Bir veya birden fazla gözlem verisini bir ölçüte (kriter, kıstas, norm) vurma işidir. Bir yorumlama (muhakeme) işidir. İki unsurun karşılaştırılmasına dayanır. Birincisi ölçme ve gözlem yoluyla elde edilen sayısal değerler; İkincisi ise değer hükümlerimize bağlı, yani arzu edilen, beğenilen, norm veya kriter olarak kabul ettiğimiz sayısal değerlerdir. Burada ölçme, bir sonuç veya özelliğin objektif olarak sayısal değerini saptamak için kullanılır. Değerlendirme bu saptanan sayısal değerlerin yorumlanması işidir. Değerlendirme bir niteliğe ait ölçme sonuçlarının bir ölçütle kıyaslanarak karara varılması işlemidir. Buna göre, bir niteliğin yeterliği hakkında karara varmak için o konuya ait bazı ölçmeler yapmak zorunludur.

Ölçme ve Değerlendirme arasındaki farklar: Genellikle ölçme ve değerlendirme kavramları birbirine karıştırılır. Bu karışıklığın nedeni büyük olasılıkla ölçme ve değerlendirmenin birlikte yapılmasındandır. Gerçekte ölçme ve değerlendirme birbirinden farklı kavramlardır. Bu farklılıklar şöyle açıklanabilir: Ölçme, özelliğin (değişkenin) miktarını gösterir, değerlendirme ise bu miktarın yeterli olup olmadığını ya da amaca uygun olup olmadığını belirtir. Değerlendirme, ölçmeyi de içine alan geniş bir kavramdır. Ölçme değerlendirmeden önce gelen bir işlemdir. Ölçmeden sonra değerlendirmeye gidilir. Ölçme, daha çok gözlem, değerlendirme ise karşılaştırma, yorum ve yargıya dayanır. Ölçme daha objektif, değerlendirme ise daha çok kişisel kanılara dayanır. Değerlendirme kesin olarak bir ölçme sonucu ile bir ölçüt gerektir. Ölçütsüz değerlendirme olmaz.

Eğitim öğretim etkinliklerinde yer alan değerlendirme sistemlerinin amacı: Programı tanımlamak ve kalitesini ölçmek, Programın güvenirliliğini ve işe yarayıp yaramadığını belirlemek, Program süresince oluşturulan hedeflere ulaşılıp ulaşılamadığını tespit etmek, Öğrencilerin başarı düzeylerini belirlemek, Öğrenciler arasında bir kıyaslama yapmak ve bu kıyaslama sonucuna göre onları decerecelendirmek” ise, Bir değerlendirme sisteminin başarısı; bu kıyaslama işleminin ne oranda geçerli ölçütlere göre ve hangi kapsamda yapılabildiğine bağlı olmaktadır.

Değerlendirme Kavramının Üç Temel Öğesi Ölçme Değerlendirme Ölçüt Karar

Değerlendirme kavramının birinci temel öğesi ölçmedir. İkinci temel öğesi ölçüttür. Değerlendirmeye tabi tutulan özelliğin yeterli ya da yetersizliğini ortaya koyabilmek için ölçülen özelliğin ölçülerinin bir ölçütle karşılaştırılması zorunluluğu vardır. Bir ölçüte dayandırılmadan yapılan değerlendirme işleminin ve verilen kararın isabetlilik derecesi her zaman şüphelidir. Eğitim uygulamalarında iki tür ölçütten söz etmek mümkündür. Bunlar mutlak ve bağıl ölçütlerdir.

Değerlendirmenin üçüncü temel öğesi ise, gözlem ya da ölçme sonuçlarının bir ölçüte göre yorumlanarak ve bir değer yargısına ya da karara ulaşma işidir. Mutlak ölçüt kullanılarak yapılan bir değerlendirme mutlak değerlendirme, bağıl ölçüt kullanılarak yapılan bir değerlendirme ise bağlı değerlendirme olarak adlandırılır.

Değerlendirme Türleri

MUTLAK DEĞERLENDİRME Mutlak değerlendirmede, kullanılan ölçütler daha önceden değişmez standartlar olarak belirlenmiştir. Sınıftaki diğer öğrencilerin puanları göz önüne alınmaz. Her öğrenci bağımsız olarak değerlendirilir.

Mutlak Değerlendirme Nedir? Yapılan bir sınavda “100 tam puan üzerinden 50 ve üstünde puan alan öğrenciler başarılı sayılacaktır” dediğimiz zaman, 50 puan mutlak bir ölçüt olarak alınmıştır. Buna göre, Ölçüt grup dikkate alınmadan, önceden kesin olarak belirlenmiş ise, Mutlak Ölçüt, bu ölçüte göre yapılan bir değerlendirmelere “mutlak değerlendirme” adı verilir.

“A öğrencisi 80 aldı ve dersten başarılı oldu” “Bir dersi geçmek için o dersle ilgili olarak yapılan sınavdan en az 70 almak gerekir” ifadesi bir mutlak ölçüt iken, “A öğrencisi 80 aldı ve dersten başarılı oldu” Demek mutlak değerlendirmedir.

Bu tür değerlendirmede; Mutlak ölçütler, önceden belirlenmiş değişmez standartlardır. Öğrencinin başarısı başka öğrencilerin başarısından bağımsız düşünülmektedir. En çok kullanılan yöntem, ham puanların mutlak başarı yüzdelerine çevrilmesi ve bu yüzdelerin karşılığı olan harf ve sayıların verilmesidir.

Not verilirken, öncelikle sınavdan alınan puanlar mutlak başarı yüzdesine çevrilmektedir. Puanlar başarı yüzdesine şu formülle çevrilmektedir:

Örneğin; 0,94 ve yukarısı A 0,86 – 0,93 arası B 0,78 – 0,85 arası C 0,70 – 0,77 arası D 0,69 ve daha aşağısı E

40 maddelik bir çoktan seçmeli testin sonuçlarına dayalı olarak 10’luk sisteme göre not verilecek olsun. Burada 40/10=4 şeklinde bir katsayı bulmak ve her bir öğrencinin testten almış oldukları puanları bu katsayıya bölmek öğrencilere not vermek için yeterlidir. Buna göre testten 40, 34, 28, 25 almış olan dört öğrencinin notları sırası ile 10, 8,5’dan 9, 7 ve 6,25ten 6 olacaktır. Bu notlar yüzlük sistem uygulandığında ise sırası ile 100, 85, 70 ve 62,5 değerlerini alacaktır.

Mutlak başarı yüzdesine ve 10’luk sisteme göre not verme işlemi aşağıdaki gibidir:

Sınavların güvenirliğinin ve geçerliğinin çok düşük olması durumunda; mutlak başarı ölçütüne göre yapılan değerlendirmenin hatalı olacağı şeklinde eleştiriler yapılmaktadır. Mutlak başarı ölçütüne alternatif olarak, bağıl başarı ölçütüne göre değerlendirme yöntemleri geliştirilmiştir.