1 mol Cl2 70,91 g Cl2 1 mol P4 6 mol Cl2 123,9 g P4 1 mol P4 ? g P4= 325 g Cl2 X X X = 94,6 g P4 125 g P4 (baslangic) – 94,6 (tuketilen) = 30 g P4 (kalan) Kuramsal Verim, Gercek Verim ve Yuzde Verim Bir kimyasal tepkimede olusan urunun hesaplanan miktari, tepkimenin kuramsal verimi olarak adlandirilir. Gercekten olusan urunun miktarina ise gercek verim adi verilir. Yuzde verim ise asagidaki formulle bulunur: Yuzde verim= X 100 Pekcok tepkime icin verim % 100 den az olabilir. Cogu zaman tepkimeye giren maddeler beklenenden baska tepkimeler de verir. Bu tepkimelere yan tepkimeler, olusan urunlere de yan urunler denir. Gercek verim Kuramsal verim

Kuramsal, gercek ve yuzde verimin hesaplanmasina ornek: Ure, CO(NH2)2, gubre olarak kullanilir ve yillik uretimi milyonlarca kg dir. 2 NH3 + CO2 → CO(NH2)2 + H2O Tepkenlerin mol orani 3 mol NH3: 1 mol CO2 tir. Tepkimeye giren her mol CO2 e karsilik 47,7 g ure olusursa, (a) kuramsal, (b) gercek, (c) yuzde tepkime verimini hesaplayiniz. Cozum: Tepkimeye gore stokiyometrik oran, 2 mol NH3: 1 mol CO2 tir. Tepkimede kullanilan miktarlara gore NH3 un CO2 e mol orani 3:1 oldugundan, NH3 fazla, CO2 ise sinirlayici bilesen olur. Hesaplama 1 mol CO2 temel alinarak yapilir. Kuramsal verim= 1 mol CO2 X X = 60,1 g CO(NH2)2 (b) Gercek verim= 47,7 g CO(NH2)2 (c) % verim = X 100= % 79,4 1 mol CO(NH2)2 1 mol CO2 60,1 g CO(NH2)2 1 mol CO(NH2)2 47,7 g CO(NH2)2 60,1 g CO(NH2)2

Tepken ve urun miktarlarinin yuzde verime etkisinin belirlenmesine ornek: Sikloheksanol, C6H11OH, sulfirik asit veya fosforik asit ile isitildiginda sikloheksene, C6H10, donusur. C6H11OH(s) → C6H10(s) + H2O(s) Tepkimenin yuzde verimi %83 olduguna gore, 25 g sikloheksen elde etmek icin ne kadar sikloheksanol kullanmak gerekir? Cozum: Kuramsal verim= = =30 g 30 g C6H10 elde etmek icin gerekli C6H11OH miktarini hesaplayalim: ? g C6H11OH= 30 g C6H10 X X X = 37 g C6H11OH Gercek verim X 100 Yuzde verim 25 g X 100 83 1 mol C6H10 82,1 g C6H10 1 mol C6H11OH 1 mol C6H10 100,2 g C6H11OH 1 mol C6H11OH

Ardisik Tepkimeler, Eszamanli Tepkimeler ve Net Tepkimeler Tek basamakli tepkimelerden elde edilen urunler yuksek verimlidir ve cogunlukla saflastirmaya gerek yoktur. Fakat cogu kez cok basamakli tepkimelere gerekir. Urunu elde etmek icin art arda gerceklestirilmesi gereken tepkimeler dizisine ardisik tepkimeler adi verilir. Iki ya da daha fazla madde bagimsiz olarak, birbiri ile ayni zamanda ayri tepkimeler olusturuyorsa, bu tepkimelere eszamanli tepkimeler denir. Genellikle, ardarda olusan kimyasal tepkimeleri birlestirebilir ve tepkime dizisinin turunu simgeleyen bir tek kimyasal esitlik elde edebiliriz. Bu birlestirilmis tepkimeye net tepkime ve bu net tepkimenin esitligine net esitlik denir. Cok basamakli bir tepkimenin bir basamaginda uretilip diger basamaginda tuketilen herhangi bir bilesige ara urun adi verilir.

Ardisik tepkimelerde urun hesabina ornek: Titandioksit, TiO2, boyalarda beyaz renk verici olarak kullanilir. Dogal TiO2 renkli safsizliklardan kurtarilmalidir. Bir yontemde safsizlik iceren TiO2(k), gaz halindeki TiCl4(g) e donusturulur, sonra tekrar saf kati TiO2(k) e cevrilir. Bu yontemle 1,00 kg saf TiO2(k) elde etmek icin kullanilacak karbonun kutlesi nedir? TiO2(saf degil) + 3 C(k) + 4 Cl2(g) → 2 TiCl4(g) + CO2(g) + 2 CO(g) TiCl4(g) + O2 → TiO2(k) + 2 Cl2(g) Cozum: (1) 1000 g TiO2(k) elde etmek icin, ikinci tepkimede bozunmasi gerekli olan TiCl4(g) miktarinin hesaplanmasi ? mol TiCl4(g)= 1000g TiO2 X X = 12,5 mol TiCl4 (2) Birinci tepkimede 12,5 mol TiCl4 elde etmek icin gerekli karbon kutlesinin hesaplanmasi: ? g C= 12,5 mol TiCl4 X X = 225 g C 1 mol TiO2 79,88 g TiO2 1 mol TiCl4 1 mol TiO2 3 mol C 2 mol TiCl4 12,01 g C 1 mol C

Soru 1. CaF2 kalsiyum florur HCN hidrojen siyanur KBr potasyum bromur Na2S sodyum sulfat Ba(SCN)2 baryum tiyosiyanur Soru 2. Cl2O7 diklor heptoksit As4O6 tetraarsenik oksit NO nitrojen oksit SO3 kukurt trioksit N2O5 diazot pentoksit Soru 3. As2O5 diarsenik pentoksit I2O7 diiyot heptoksit N2O4 diazot oksit P4O10 tetrafosfor dekoksit S4N4 tetrakukurt tetraazot Soru 4. Mn2O3 mangan (II) oksit FeCl3 demir (III) klorur SnBr2 kalay (II) bromur CuS bakir (II) sulfur CrO krom (II) oksit Soru 5. N2O4 diazot tetroksit P4O6 fosfor heksoksit OF2 oksijen diflorur NO azot monooksit Mn2O7 mangan (VII) oksit Verilen sorularda yanlis olarak isimlendirilmis olan bilesigi bularak dogru ismini yaziniz!!

HBrO hipobromoz asit Sr(ClO4)2 stronsiyum perklorat Soru 7. LiClO2 lityum klorit HIO3 periyodik asit HClO2 kloroz asit HBrO hipobromoz asit Sr(ClO4)2 stronsiyum perklorat Soru 7. H2SO3 sulfuroz asit HClO3 klorik asit H2CO3 karbonik asit HBrO4 perbromik asit HIO2 hipoiyodoz asit Soru 8. K2CrO4 potasyum tetroksokromat Na2CO3 sodyum karbonat LiClO lityum hipoklorit NaClO4 sodyum perklorat Ca(MnO4)2 kalsiyum permanganat Soru 9. SnCl4 kalay (IV) klorur Fe2(CrO4)3 demir (III) kromat SnO kalay (II) oksit Cu2O bakir (II) oksit MnCO3 mangan (II) karbonat Soru 10. Na2S sodyum sulfur CaH2 kalsiyum hidrur KSO4 potasyum sulfat MgBr2 magnezyum bromur Li2O lityum oksit Verilen sorularda eslestirmelerden biri yanlistir. Yanlis olani bulup dogrusunu yaziniz!!

Soru 11. Asagidaki denklemleri denklestiriniz. Na2SO4(k) + C(k)  Na2S(k) + CO(g) HCl(g) + O2(g)  H2O(s) + Cl2(g) PCl5(k) + H2O(s)  H3PO4(aq) + HCl(aq) PbO(k) + NH3(g)  Pb(k) + N2(g) + H2O(s) Mg3N2(k) + H2O(s)  Mg(OH)2(k) + NH3(g) Cr2O3(k) + Al(k)  Al2O3(k) + Cr(s) SO2Cl2 + HI  H2S + H2O + HCl + I2 NCl3(g) + H2O(s)  NH3(g) + HOCl (aq)

Soru 12. 3Fe(k) + 4H2O(g)  Fe3O4 + 4H2(g) A- 42,7 g Fe ve suyun asirisindan kac mol H2(g) elde edilebilir? B- 63,5 g Fe, Fe3O4 e donusturuldugunde kac g H2O tuketilir? C- 7,36 mol H2(g) olustugunda kac g Fe3O4 olusmasi gerekir? Soru 13. A- 0,350 M 75,0 mL glukoz, C6H12O6, cozeltisi hazirlamak icin kac gram glukoz suda cozulmelidir? B- 2,25 L 0,485 M CH3OH cozeltisi hazirlamak icin kac mL CH3OH (d=0,792 g/mL) gereklidir? C- 12,0 L 0,234 M HCl cozeltisi hazirlamak icin kac mL derisik HCl cozeltisi (kutlece %36,0 HCl, d=1,18 g/mL) gerekir?

Soru 14. Klorofil kutlece %2,72 Mg icerir Soru 14. Klorofil kutlece %2,72 Mg icerir. Bir klorofil molekulunde bir Mg atomunun bulundugunu varsayarak, klorofil in molekul kutlesini hesaplayiniz (Mg = 24,3 akb). Soru 15. Kot pantalonu boyasi olan indigo kutlece %73,27 C, %3,84 H, %10,68 N ve oksijen icerir. Molekul kutlesi 262,3 akb dir. Indigo nun molekul formulu nedir?

Soru 13. The Kingston Steam Plant burns 14,000 tons of coal each day and generates 1010 kilowatts-hours of electricity each year (enough for 700,000 homes). Coal is primarily carbon which undergoes combustion in the following reaction: C(s) + O2 (g) -> CO2(g) A) How many grams of oxygen is required for the combustion of 1 day's coal? B) How much carbon dioxide is produced each day? CO2 is removed from the atmosphere by trees and converted into cellulose. The basic reaction for this is: 6 CO2 (g) + 5 H2O (l) -> C6H10O5 (s) + 6 O2 (g) C) How many grams of water are required to process the CO2 from one day's electrical production at the Kingston Steam Plant? D) How much oxygen is produced by this process? E) How much cellulose is produced? F) If you assume that a tree weigh's 2 tons, how many trees are required to process the CO2 produced in one day?