Giriş Özellikle nakit sıkışıklığı nedeniyle tüketim ya da yatırım mallarını vadeli olarak almayı tercih eden ülkelere yapılacak satışlarda forfaiting yöntemini kullanmak, nakit akışının devamlılığını sağlamak, alıcının ödememe ve ülke risklerinden kurtulması açısından son derece etkili bir tekniktir

Forfaiting Kavramı Forfaiting, genellikle mal ve hizmet dış satımından doğan ve belli bir ödeme planına bağlı olarak tahsil edilebilecek alacakların, daha önce bu hakkı ellerinde bulunduranlara (cirantaları) rücu (başvurma-geri döndürme) hakkı olmaksızın bir banka ya da bu konuda uzmanlaşmış bir finans kurumu tarafından satın alınmasıdır. Forfaiting, rücu hakkı olmaksızın, alacağın satın alınması yoluyla, sabit faizli ve genellikle orta süreli bir dışsatım finansman tekniği olarak da tanımlanabilir.

Forfaiting’de Taraflar İhracatçı: Vadeli mal satışı yapan işletme, dış satımcı. İthalatçı: Vadeli mal alımı yapan işletme, dış alımcı. Aval Veren Banka: Senedin ödeneceğini garanti eden banka. Forfaiting Şirketi: Senetleri satın alan ve ihracatçının finansmanını sağlayan şirket

Forfaiting’in İşleyişi

Forfaiting’in İşleyişi Forfaiter, forfait edilmiş kıymetleri satın alındığında orta vadeli bir yatırım yapmış sayılır. Forfaiter tüm riski üstlenmek istemediği ve/veya bu yatırıma kaynaklarını bağlamak istemediği anda bu yatırımı başka birine satabilir, bu kişi başka bir forfaiter de olabilir. Bu işlem, “ikincil piyasa (secondary market)” olarak isimlendirilmektedir.

Forfaiting’in Tarihsel Gelişimi Uluslararası orta vadeli finansman talebinin karşılanmasında ilk forfaiting işlemi, 1962 yılında ABD’den, daha sonra eski Sovyetler Birliği’ne satılmak üzere, Almanya’ya yapılan hububat ihracatında gerçekleştirilmiştir. Euro-pazarların da gelişmesi sonucu 1970 yılından itibaren İngiltere, forfaiting faaliyetlerin en önemli merkezi olmuştur. Forfaiting eskiden büyük tutarlı işlemler için yapılırken, günümüzde forfaiting’e konu olan işlemlerin tutarları de değişmekte, küçülmektedir. Bu tekniğin kullanılması için artık işlemlerin büyük tutarlı olması gerekliliği aranmamaktadır. 100 bin dolarla 50 milyon dolar arasında değişen herhangi bir mal veya hizmet satımı için bu teknik uygulanmaktadır.

Forfaiting İşleminin Yürütülmesi Bilgilendirme Forfaiter’ın Teklifi Sözleşme Alacağın Satın Alınması

Forfaiting İşleminin Yürütülmesi Bilgilendirme İhracatçı firmanın unvanı, adresi ve ülkesi, İthalatçı firmanın unvanı, adresi ve ülkesi, İhracatın konusu ve tutarı ile döviz cinsi ve vadesi, Ödeme koşulları (peşin ödeme miktarı, taksitlerin miktarı ve vadeleri), Borç araçları (poliçe, bono, akreditif), Senetlerin ödeme yeri (varsa), Banka avali veya garanti mektubu (gerekiyorsa), Aval veya garanti veren bankanın unvanı, adresi ve ülkesi, İhracatçı ile ithalatçı arasında yapılan sözleşme veya akreditif metni, İhracatçının bankasınca onaylı imza sirküleri ve temlik mektubu, Ödeme aracı akreditif ise dokümanların akreditif metnine uygunluğunun ihracatçı ve ithalatçının bankalarınca tasdiki.

Forfaiting İşleminin Yürütülmesi Forfaiter’ın Teklifi Bilgilendirme bölümünde belirtilenlere uygun olarak garantiler de dahil olmak üzere işin eksiksiz tarifi, Alacak miktarı ile vade günlerinin detaylı açıklanması ile forfating şirketinin alacağı rücusuz satın alacağına dair beyanı, İhracatçının, ödeme araçlarını ibraz etme tarihi ile alacağın satın alınma tarihi, İhracatçının, forfaiter’a devir ve temlik edeceği belgeler (senetler, ödeme garantisi, vb.), İhracatın gerçekleşmesi için alıcı ülkede resmi makamlarca aranan gerekli bütün izinlerin göz önünde bulundurulması talimatı, Teklifin süresi, hak ve salahiyetler

Forfaiting İşleminin Yürütülmesi Sözleşme İhracatçı ile forfaiter arasında yapılan sözleşmenin belli bir formda olma zorunluluğu yoktur. Esas itibarı ile forfaiter’a gönderilen forfaiter teklifi uygulamada bir forfaiter sözleşmesi niteliği taşımakta ayrı bir metin yazısı hazırlamaksızın sözleşme olarak kullanılmaktadır. İhracatçının talep etmesi suretiyle yeni bir sözleşme hazırlanması da mümkündür. Sözleşmede, özellikle forfaiting konusu kredinin limiti, vadesi, iskonto haddi ve taahhüt komisyonu oranı belirtilmektedir.

Forfaiting İşleminin Yürütülmesi Alacağın Satın Alınması Forfaiter’ın teklifinde belirtilen tüm belgelerin, forfaiter’a teslim edilip, alacağın satın alınması üzerine, forfaiter sözleşmeye istinaden ihracatçıya bir taahhüt mektubu gönderir ve bu mektupta, ihracatçı ile anlaşmaya vardığını, sözleşmede yer almayan diğer hususları teyit etmesinin yanı sıra ihracatçıdan satın aldığı ödeme araçlarının tahsil edilmemesi halinde ihracatçıya rücu edilmeyeceği taahhüdünde bulunur

Forfaiting İşleminde Risk Kavramı İhracatçının Riski İthalatçının Riski Garantörün Riski Forfaiter’ın Riski

Forfaiting İşleminde Risk Kavramı İhracatçının Riski Sözleşme uyarınca fatura satıcının milli parasında başka bir ülke parası üzerinden düzenlenmişse ödeme sırasındaki kurların ani değişikliklerin satıcıyı zarar uğratabilme riski de ortaya çıkmış olur.

Forfaiting İşleminde Risk Kavramı İthalatçının Riski Senet veya poliçe ithalatçının kendi ülkesinin parası cinsinden olduğunda döviz kurundaki değişiklikler ithalatçıyı etkilemeyecektir. Ancak ithalatçının milli parasının çok belirsiz olması durumunda kimse orta vadeli finansman vermeyecektir. Bu durumda işlem, ithalatçının milli parası dışında bir para cinsinden yapılacaktır ve sonuçta ithalatçı döviz kurundaki değişiklikler nedeniyle ortaya çıkacak bir riskle karşı karşıya kalabilecektir.

Forfaiting İşleminde Risk Kavramı Garantörün Riski Her ne kadar ithalatçı firmanın borcunu ödemeyi geciktirmesi, garantör bankanın gecikme süresi için faiz talep etme hakkını doğursa da, bu gecikme garantörde bir likidite sorunu yaratacaktır. Garantör böyle bir olasılığı göz önünde bulundurarak belli bir likit miktarını sürekli olarak atıl tutmalıdır ki, bunun da bir maliyeti vardır. İkinci durumda, yani ithalatçının ödememesi durumunda garantör doğal olarak, daha büyük bir maliyetle karşı karşıya kalacaktır.

Forfaiting İşleminde Risk Kavramı Forfaiter’ın Riski Forfaiter forfaiting finansmanını gerçekleştirebilmek için belirli bir nakdi bloke etmeye başlamaktadır. Bu süre içerisindeki risk forfaiter'ın ihracatçıya ödeme yapmak için belli bir miktar nakdi atıl olarak tutmasından kaynaklanmaktadır. Taahhüt süresinin uzaması ile forfaiter'ın atıl fonlar dolayısıyla yüklenmek zorunda kaldığı maliyet de artacaktır.

Forfaiting İşleminin Maliyeti Ticari Riskin Karşılanması Taahhüt Komisyonu Para Kullanımının ve Faiz Riskinin Karşılanması

Forfaiting’in Avantajları İhracatçı Açısından Ekonomik ve politik tüm riskler forfaiter’a yansıtılmaktadır. İhracatçı firma vadeli satışlarını anında paraya çevirebildiğinden kredili satışların finansmanı için kaynak araması gerekmemektedir. İhracatçının likidite durumunu iyileştirmektedir. Forfaiting işlemi genellikle hızlı ve basit olup, çok sayıda belgeye gerek göstermemektedir. Finansman bono ve poliçe gibi ödeme araçları karşılığında saklandığından bu belgelerin düzenlenmesi uzun süre almamaktadır. İhracatçı, bankanın forfaiting işlemine girip girmeyeceğini, girecekse koşularını kısa sürede öğrenme olanağını elde etmektedir.

Forfaiting’in Avantajları İthalatçı Açısından İhracatçı gerçekleştirdiği forfaiting işlemin şartlarından, sabit faizden, ödemesiz süre imkanı dahil %100 finansman paketinden yararlanır. Vadeli bir alış yapmakta, yani malın peşin alıp bedelini belirli bir vade sonunda ödemektedir. Kendisine sağlanmış bu finansman kolaylığı maliyetlerini önceden ve kesin olarak bilme avantajına sahiptir. Satıcının risklerden korunduğunu bildiği için sözleşme şartlarının pazarlığını daha iyi yapabilir.

Forfaiting’in Avantajları Forfaiter Açısından Operasyonel işlemlerinin basitliği forfaiting kuruluşu içinde avantajdır. Ticari kredilerde normal olan çok sayfalı kredi sözleşmesinin külfeti yoktur. Satın aldığı değerler kolayca el değiştirilebilir olduğundan dolayı bunların ikincil-piyasada ihtiyaç durumunda satılması neticesinde ticaretinin mümkün olmasıdır. İşlemin özündeki yüksek prim Forfaiting için net bir kazanç olanağı sağla-maktadır.

Forfaiting’in Avantajları Garantör Açısından Kendi itibarlı kredibilitesi yüksek müşterilerini de yararlandırmak, bunun karşılığı komisyon girdisi sağlamak, Müşterilerine verdikleri hizmetlerde çeşitli boyutlar yaratmak, Basit operasyonel işlemler neticesinde yüksek kar elde etmektir

Forfaiting’in Dezavantajları Bu finansman tekniğinin sakıncası, maliyetinin genellikle yüksek oluşu ve forfaiter’ın kabul edeceği güvenli bir garanti vermenin ya da avalistin bulunmasının her zaman için kolay olmamasıdır.

Forfaiting’in Türkiye'deki Uygulaması Türkiye’de 24.01.1980 İstikrar Kararları ile uygulamaya koyduğu ihracata yönelik sanayileşme ve dışa açılma politikaları yanı sıra ihracatını parasal teşvikler yerine kredilerle desteklenmesi anlayışı sonucu bankalar da Türk ihracatçılarının ihtiyaçlarının karşılanması için yeni finansal hizmetler sunmaya başlamışlar, bunun bir sonucu olarak sanayileşmiş ülkelerde uzun yıllardan beri uygulanmakta olan birçok bankacılık tekniği gibi forfaiting'de Türk bankacılığının gündemine girmiştir. Ülkemizde henüz istenilen yaygınlığa kavuşmayan forfaiting, ağırlıklı olarak ihracatçılar tarafından kullanılmakta olup, kullanım genellikle, demir-çelik, çimento, petro-kimya, elektronik sanayi ve ilaç sektöründe yoğunluk kazanmaktadır.

Factoring-Forfaiting Karşılaştırması Her iki işlemde de factor ve forfaiter belli işlevleri yerine getirmektedir. Kredili mal alanın kredi değerliliğini saptama Kaynak sağlama Alacağı tahsil edememe riskini üstlenme

Factoring-Forfaiting Karşılaştırması Forfaiting’de vade 1-5 yıl, factoring’de vade 30-180 gün veya en çok 360 gündür. Forfaiting yatırım mallarının finansmanında kullanır iken factoring tüketim mallarının finansmanında kullanılır. Factoring’de yükleme sonrası %80 oranına kadar finansman sağlanırken forfaiting’de alıcının kabulünden sonra poliçe iskonto edilmek suretiyle %100 oranında finansman sağlanır. Ayrıca factoring’de fatura karşılığı işlem yapılırken forfaiting’de poliçe bono veya vadeli akreditif üzerinden işlem yapılır.

Forfaiting İşleminde Risk Kavramı