Kan yapımı, Eritrositler Prof. Dr. Asuman Gölgeli

hematopoez EMBRİYONAL ve FETAL DÖNEM: Mezoblastik devre;Gower I (4  ) Gower II (2  ve 2 ) Hepatik devre; HbF (2  ve 2 ) Miyeloid devre; HbA (2  ve 2 ) POSTNATAL DÖNEM: yapım yalnız kemik iliğinde devam eder

pluri(multi)potent kök hücre Bölündüğünde; ya yeniden iki kardeş pluripotent hücre oluşur, ya da belirli yönde farklılaşarak olgun bir kan hücresine prolifere olur (CFU-coloni forming unit).

unipotent kök hücre MİYELOİD SERİ: LENFOİD SERİ: eritrositler lökositler (lenfosit hariç) trombositler LENFOİD SERİ: lenfositler

hematopoezin düzenlenmesi Hematopoetik Büyüme Faktörleri (HGF) eritropoetin trombopoetin koloni stimüle edici faktörler (CSF; G, M, GM) AYRICA İnterlökinler (IL-1,3,4,5,6)

hematopoezin düzenlenmesi Hematopoetik Büyüme Faktörleri (HGF) eritropoetin trombopoetin koloni stimüle edici faktörler (CSF; G, M, GM) AYRICA İnterlökinler (IL-1,3,4,5,6)

Hipoksik koşullarda eritrosit üretimi uyarılır. eritropoezin düzenlenmesi Doku oksijen miktarı; kan akımı, kan hemoglobin miktarı, hemoglobinin oksijen satürasyonu .. ve .. hemoglobinin oksijene olan ilgisine ... ... bağlıdır. Hipoksik koşullarda eritrosit üretimi uyarılır.

diğer hormonların etkisi ACTH, tiroksin ve androjenler eritrosit yapımnı artırırken, östrojenlerin inhibe edici rolü vardır.

beslenmeye bağlı faktörler Protein ve amino asitler Vitaminler Folik asit, vitamin B12, vitamin B6, vitamin C ve E. Mineraller Bakır, nikel, kobalt, demir.

folik asit - B12 ilişkisi Folik asit DNA sentezi için gereklidir. B12 vitamini hem DNA, hem de RNA yapımını etkiler; etki için folik asit gereklidir. Her ikisinin eksikliği ile megaloblastik anemi oluşur. Eksik olan B12 vitamini ise folik asite cevap verebilir.

normal değerler erkeklerde 50, kadınlarda 35 mg/kg toplam demirin %50-65’i hemoglobinde %4 miyoglobinde %1 plazma transferrine bağlı transferrine bağlı demir; %110-130 g geri kalanı ferritin ya da hemosiderin olarak depolanır

emilim demir, ferro (+2) halinde emilir hem bileşikleri de kolay emilir barsak hücresinde apoferritine bağlanarak ferritin şeklinde depolanır ferritindeki demir ferri (+3) halindedir; en büyük depo karaciğerdedir, ancak düzenleme barsak hücresi üzerinden olur

dağıtım transferrin (siderofilin), bir 1-globulindir ve demir (ferri) bağlayan iki ucu vardır bir ucu demiri karaciğere, diğer hemoglobin sentezi için kemik iliğine verir transferrin demire ne oranda doymuşsa o kadar kolay verir (normalde %35) total demir bağlama kapasitesi (%260-400 g), kan transferrin düzeyini ifade eder

hemoglobin tüm omurgalılarda oksijen taşıyan kırmızı renkli protein 1 g Hb 1,3 ml; 14,8 g Hb 20 ml O2 bağlar hem mitokondride, globin GER’de sentezlenir

hemoglobin çeşitleri HbF HbA HbA2 HbF 2,3-DPG’yi daha az bağlar, dolayısıyla O2’ye ilgisi daha fazladır.

anormal hemoglobinler Hem sentezi normaldir; problem globindedir. HbS:  globin zincirindeki 6.amino asit değişmiştir; orak hücreli anemi görülür. Talasemi:  veya  zincirin yokluğu ile meydana gelir; akdeniz anemisi görülür. Her durumda aneminin nedeni eritrositlerin kolay hemolize uğramasıdır.

hemoglobin bileşikleri oksihemoglobin: oksijeni bağlamış olan hemoglobindir; hemoglobindeki her demire bir oksijen bağlanabilir (toplam 4) methemoglobin: oksidasyon sonucu ferro demiri ferri’ye dönüşen hemoglobindir; oksijen bağlayamaz, siyanoza yol açar karboksihemoglobin: karbonmonoksit ile bağlanmış hemoglobindir (HbCO); Hb’nin CO’ya afinitesi O2’den 250 kat fazladır

hemoliz osmotik hemoliz hemositoliz - litik hemoliz Eritrosit membranının yırtılarak içerisindeki hemoglobinin plazmaya geçmesi olayıdır. osmotik hemoliz hemositoliz - litik hemoliz Hemolize uğramış kan opak görünümün kaybederek saydamlaşır.

eritrositlerin haraplanması Yaşlanan eritrositlerin (120 gün) membranı elastik yapısını kaybeder ve RES’teki (doku makrofaj sistemi) dar kapillerin sürtünmesine dayanamayarak yırtılır. Açığa çıkan hem biliverdin, demir ve CO’ya çevrilir. Biliverdin bilurubine dönüşür, demir yeniden kullanılır.

bilurubin plazmaya rengini veren sarı renkli pigment aşırı bir eritrosit harabiyeti ile sarılık oluşur plazmada albumine bağlanarak taşınır (1/2); nonkonjuge bilurubin, indirekt bilurubin bu bilurubin idrara çıkmaz, safrayla atılır bir de çok az miktarda konjuge ya da direkt bilurubin (bilurubin diglukuronat) vardır; böbrekten atılır