AŞIRI DUYARLILIK REAKSİYONLARI Organizmaya zarar veren antijenlere karşı oluşan bağışık yanıt organizmaya yarar sağlamak yerine,oluşan reaksiyonlar doku hasarı ile sonlanıyorsa bu olaylara Aşırı Duyarlılık Reaksiyonları (ADR) denir

ADR tümü antijen niteliğindeki maddeler karşı oluşur İki grup ve dört tip halinde incelenir: Antikora bağımlı olan ADR (Grup I) Tip 1 Genel sistemik anaflaksi Atopik alerjiler Deri anaflaksisi İlaç alerjileri

Tip 2 Tip 3 Sitotoksik tip ADR İmmun komplekslerle oluşan ADR Rh uyuşmazlığı Kan uyuşmazlığı Otoimmun hastalıklar Tip 3 İmmun komplekslerle oluşan ADR Artus hastalığı Serum Hastalığı İmmun kompleks hastalığı

Hücresel ADR (Grup II)= Tip 4 Tüberkülin duyarlılığı Bakteri, virus, mantar alerjileri Doku atılması

Tip 1 ADR IgE aracılığıyla olur (reagin). Allerjinin oluşabilmesi için gerekli koşullar: Kişinin allerjenle karşılaşması Spesifik IgE oluşması IgE’nin mast hücreleri ve bazofillere Fc Parçasıyla bağlanması Allerjenle tekrar karşılaşması Mast hücrelerine IgE ve ag-ab bağlanması Mediatör salınımı Hedef organlarda mediatör etkilerinin açığa çıkması

Tip 1 ADR Allerjinin açığa çıkmasını etkileyen faktörler: Heredite Çevresel faktörler Viral enfeksiyonlar

Tip 1 ADR IgE sentez regülasyonu: Plazma hücrelerinden sentezlenir Mast hücreleri, bazofiller, makrofajlar, eozinofiller ve trombosit yüzeyindeki IgE reseptörlerine bağlanır Yüksek afiniteli Fc reseptörü (Mast hücreleri, bazofiller)(Fc ε R1) Düşük afiniteli Fc reseptörü (T,B lenfosit)(Fc ε RII) Fc reseptörlerinin intrastoplazmik, intramembranöz ve eksternal parçaları bulunur.

Tip 1 ADR Allerjisi olanlarda Ts yetersizliği bulunmaktadır. Fc ε R II reseptörü iki madde sentezler EFA: Enhancing factor of alergy(Th) SFA: Supressor factor of alergy(Ts)

IgE sentezini etkileyen faktörler Tip 1 ADR IgE sentezini etkileyen faktörler İndükleyen Ag, ASH Modülatör Blenfositte IgE sentezini etkileyen hücreler Effektör Periferik B lenfositleri

Tip 1 ADR IgE’ler mast ve bazofil hücrelere Fc kısımlarıyla yapışır. Fab kısımları yeni girecek Ag’ler için serbesttir. Sağlıklı lenfositlerin allerjenle karşılaştıklarında baskılayıcı faktör salgıladıkları düşünülmektedir.

Tip 1 ADR Allerjik inflamasyonda rol alan hücreler: Mast hücreleri: Dokularda yaygındırlar. Sitoplazmalarında yoğun granüller bulunur. Duyu sinirleriyle işbirliği yapar. Allerjen etkisiyle granüllerini ortama boşaltır. 1 mast hücresinde 3-5 pg histamin (H1)bulunur. Ayrıca kallikrein, triptaz ve sitokinler salgılar.

Tip 1 ADR Eozinofiller Özellikle astması olanlarda eozinofil infiltrasyonu gösterilmiştir. IgG ile uyarıldıklarında Eozinofil katyonik peptid(ECP) Eozinofil kaynaklı nörotoksin (EDN) Major basic protein Transforming growth factor Salgılarlar

Tip 1 ADR Th hücreleri Monositler Trombositler

Tip 1 ADR Mediatörler Histamin Allerjenle karşılaştıktan en çok yarım saat içinde salınır. H1 res aracılığıyla küçük damarlarda vazokonstrüksiyon, damar permeabilitesinde artma, taşikardi ve bronkokonstrüksiyon H2 res aracılığıyla vazodilatasyon, bronkodilatasyon ve lenfosit fonksiyon inhibisyonu yapar.

Tip 1 ADR Prostaglandinler Mast hücreleri, makrofajlar, monositler, lenfositler ve fibroblastlar salgılar. Allerjenle karşılaştıktan 5-6 saat sonra yavaşça salınır. PGD2 histamin salınımını arttırır, bronkospazm yapar PDE2 histamin salınımını azaltır, bronkospazmı çözer Damar permeabilitesini arttırır

Tip 1 ADR Lökotrienler Histaminden daha yavaş salınır SRSA(Slow reactig substance of anaflaxy) Mast hücreleri ve bazofillerden salınır Kapiller yatakta permeabiliteyi arttırırlar Histaminden 1000 kat daha güçlü bronkospazm yapar.

Tip 1 ADR Trombosit aktive edici faktör (PAF) Bazofillerden salınır Kuvvetli kemotaktiktir Eozinofil ve nötrofilleri inflamasyon alanına çeker

Tip 1 ADR Genel Sistemik anfilaksi (korunmasızlık) Dakikalar içinde oluşur Antikor oluşturabilen her canlıda uygun Ag verilerek anaflaksi oluşturulabilir.

Tip 1 ADR Anaflaksi oluşum evreleri Duyarlılaştırma Bekleme dönemi Şok dozu Şok organında Şok bulgularının ortaya çıkması

Tip 1 ADR Atopi İnsanların %10’unda bulunur Genetik geçiş söz konusudur Allerjen solunum yoluyla alınınca burun ödemi, bronş spazmı Ağız yoluyla alınırsa gastrointestinal bulgular

Tip 1 ADR Anaflaksi nin pasif olarak aktarılması Anaflaktik hayvanın serumu bekleme döneminden sonra alınıp başka bir hayvanın damar içine aktarılırsa birkaç saat sonra o hayvanda da alerji gelişir. Deriye verilirse 24 saat sonra o bölge duyarlılaşır.

Tip 1 ADR Anaflaksi ve Atopi temeline dayalı hastalıklar Allerjik astma Saman nezlesi Ürtiker Atopik dermatid Serum anaflaksisi Böcek sokması İlaç duyarlılığı

Tip 1 ADR Allerjik astma Allerjenler: Polen, ot, hayvan tüyü vb Solunum yada ağız yoluyla alınır Nöbetlerde hırıltılı sollunum, burun akması, bol ve yapışkan mukus Nöbet dışında hasta normal Şok organ bronş ve üst solunum yolları

Tip 1 ADR Saman nezlesi Allerjenler: Polen, ot, hayvan tüyü vb Solunum yoluyla alınır Konjonktivalarda kızarma, kaşıntı Burun mukozasında ödem, bol salgı Mevsimsel olarak yineler Şok organ: Mukozalar

Tip 1 ADR Ürtiker Allerjenler: Yumurta, çikolata, çilek, deniz ürünler, patlıcan gibi besin maddeleri Ağız yoluyla alınır Deri ve mukozalarda kızarıklık, kabarıklık ve ödemle seyreder

Tip 1 ADR Atopik dermatid Süt çocuklarında görülür Allerjenler ağız yoluyla alınır Baş, boyun, bilek ve ellerde kızarıklık, papül ve vezikül görülür.

Tip 1 ADR Serum anaflaksisi Hayvan serumlarından elde edilen antikorlar verildiğinde, proteinlere karşı anaflaksi gelişebilir Difteri, tetanoz, Hepatit ve Kuduz antiserumları Tip lll reaksiyonda gelişebiliyor

Tip 1 ADR Böcek sokması Arı, örümcek, akrep, yılan vb Atopi niteliğinde reaksiyon olur Bronkospazm, ödem, döküntü, kalp yetmezliği, ölüm olabilir.

Tip 1 ADR İlaç duyarlılığı Allerjen: ilaçların kendileri yada vücut proteinleriyle birleşebilen partikülleri (Penisilin, Sülfonamid, Bactrim,vb) Genetik yatkınlık, ilaçların veriliş yolu,dozu,süresi allerji oluşumunu etkiler. Anaflaksi yada ellerde kontakt dermatid tablosu

Tip 1 ADR Anaflaksinin Tanısı Deri testleri Eozinofil düzeyi Serumda Total IgE, spesifik IgE ELISA RAST

Tip 1 ADR Spesifik İmmuno Terapi (SİT) Duyarsızlaştırma Uygulandığı durumlar 4-50 yaş arası olacak İmmun yetmezlik, malinitesi olmayan Gıda ve ilaç allerjisi dışındaki allerjilerde Hedef organ deriden farklı olan allerjilerde

Tip 1 ADR Spesifik İmmuno Terapi Yanıt alınmadığı durumlar Hasta için uygun allerjen seçilmemiştir. Etkili allerjen dozuna ulaşılamamıştır Süre yetersizdir Başka bir allerjene hassasiyet gelişmiştir. Hasta genetik olarak SİT’e yanıt vermiyordur.

TİP II ADR(Sitotoksik reaksiyon) Eritrosit, trombosit, diğer hücre ve dokuların yüzeylerindeki antijenlere karşı oluşmuş ab’ların oluşturduğu reaksiyondur. Ag’er soluble veya unsoluble (yüzeye bağlı) olabilir Sitotoksik reaksiyon normalde mikroorganizma ve parazitlere karşı oluşan immun yanıttır.Doku hasarı geliştiğinde TipII ADR meydana gelmektedir.

Antikora bağımlı kompleman aracılı sitotoksisite TİPII ADR Antikora bağımlı kompleman aracılı sitotoksisite Ag-Ab C1q’yu aktive eder “membran atak protein” hücre lizisi Ag-Ab C3b’yi aktive eder IgG ve IgM antikorları rol oynar

Yanlış kan tranfüzyonu Yenidoğan hemolitik anemisi TİPII ADR Yanlış kan tranfüzyonu Yenidoğan hemolitik anemisi Otoimmun hemolitik anemi Sıcak ab(IgG) Soğuk ab(IgM) İlaçların indükledikleri İlaç eritrosit yüzeyine bağlanır İlaç-Ab eritrosit yüzeyine bağlanır İlaç Th’ı stimüle eder self toleransı kırar

TİPII ADR Coombs testi İndirekt Coombs Direkt Coombs Annede Ab varlığı Ag’ye bağlı Ab varlığı(bebek veya hastada)

TİPII ADR Pemfigus Antireseptör Ab Desmosom proteinlerine karşı Myastenia gravis (Postsnaptik membrana karşı Ab) Lambert Eaton (Nöron üzerindeki iyon kanallarına karşı Ab)

TİPII ADR Bazal membrana karşı oluşan Ab (Goodpasture Sendromu) Glomerülonefritte IgG sınıfı Ab alveolite neden olur Doku Ag’lerine karşı Diabetes mellitus Pankreas adacık hücrelerine karşı Ab

TİPII ADR Antikora bağımlı hücresel sitotoksisite Hedef hücre IgG molekülleriyle kaplanmış olmalı Sitotoksik hücrelerde Fc Kısmına bağlanabilen reseptörler bulunmaktadır. IgGler hedef hücreyle sitotoksik hücreyi bağlar lizise uğratır

TİPII ADR Polimorf lökositler Monositler Naturel killer

TİPIII ADR Ab+spesifik Ag= İmmun komplex Ag’ler soluble Ag’lerdir. İM Organizmada sıkça oluşur ancak fagositer sistem tarafından ortadan kaldırılır. Bazen damar duvarında birikerek doku hasarı yapabilir. Dolaşımdaki İK varlığı her zaman hastalığı göstermez.

İK lerin dokulara oturmasını etkileyen faktörler: TİPIII ADR İK lerin dokulara oturmasını etkileyen faktörler: 1-Konağın İK’i ortadan kaldırabilme kapasitesi Fagositer sistem Kompleman sitemi

TİPIII ADR 2-İmmun komplexlerin boyutu Çok büyükler fagosite edilirler Çok küçükler ise tutunamaz atılırlar 3-Ag-Ab Fizikkokimyasal özellikleri organlara seçicilik gösterir +yüklü Ag -yüklü glomerül bazal membranını seçer Romatoid artrit snoviumu seçer

TİPIII ADR 4-Anatomik ve hemodinamik faktörler Glomerül ve sinovium kapillerleri plazmanın ultra filtre edildikleri bölgelerdir Arter kıvrımları çatallanma bölgeleri türbülans noktalarıdır 5-Lokal sitokin ve vazoaktif amin salınımı lokösitlerin yapışkanlığı ve damar permeabilitesi artar

İK’lerin yol açtığı olaylar TİPIII ADR İK’lerin yol açtığı olaylar Kompleman sistemi aktivasyonu vaskülit Nötrofil ve makrfajların aktivasyonu TNFα, IL-1 salınımı Bazofil ve trombositlerden vazoaktif amin salınımını arttırır

TİPIII ADR DENEYSEL MODELLER Artus reaksiyonu Ag-Ab Komplemana bağlanır ve küçük kan damarları çevresine nötrofil lökositleri çeker, fagositoz yapılırken salınan lizozomal enzimler doku hasarına ve damar içi tromboza yolaçar. Ödem-Nekroz gelişir. Yüksek düzeyde Ab gerekir. Ag-Ab parçalanıp yok edildikten sonra olay geriler

TİPIII ADR Serum hastalığı Yabancı protein (hayvandan elde edilmiş Tetanoz, difteri antiserumları)ilk verildiğinde bir şey olmaz ancak 8-15 gün sonra tekrar verilirse Ateş, ürtiker, eklem ağrısı meydana gelir.

İmmun komplexlere bağlı hastalıklar TİPIII ADR İmmun komplexlere bağlı hastalıklar Persistan enfeksiyonlar sonucu dokularda birikme(Lepra, sıtma,viral hepatit) Otoimmun kastalıklar (SLE, Romatoid artrit) Antijenik madde inhalasyonu (Çiftçi Akciğeri, güvercin yetiştiricisi Akciğeri) TipIV?

İK’lerin pozitif olduğu hastalıklar TİPIII ADR İK’lerin pozitif olduğu hastalıklar Vaskülit Romatoid artrit SLE Sjögren İnfeksiyonlar Glomerülonefrit vb.

Hücresel immunitenin bir formudur. TİPIV ADR Geç TiP ADR Hücresel immunitenin bir formudur. Duyarlanmış T hücrelerinin Ag’le tekrar karşılaştığında sitokin sekresyonuyla yanıt vermesidir. İlk Üç tipten en önemli farkı tepki vermek için geçen süredir Bireyler arasında T hücre nakli dışında aktarılamaz.

TİPIV ADR Geç tip ADR reaksiyon fazları Tanıma fazı Aktivasyon fazı Langerhans hücreleri Aktivasyon fazı IL-2, IFNγ,TNF Effektör faz İnflamasyon

TİPIV ADR Tüberkülin tipi ADR Suda eriyen Ag’lere karşı oluşur. Ag deri içine verildikten 24 saat sonra başlar 48-72 saat sonra gelişir. Enjeksiyon yerinde şişlik, sertlik oluşur. Toplanan hücrelerin %50’si lenfosit,%50’si mononükleerdir. Ensık PPD testinde kullanılır.

TİPIV ADR Kontakt dermatid Allerjenle temas eden bölgede egzamatöz lezyon gelişir. Neden haptenlerdir. 1 kD dan küçük moleküllerdir. Deriden penetre olurlar, normal vücut proteinleriyle birleşerek antijenik özellik kazanırlar.(10-14 gün) T hücreleri aktive olur.Makrofajlardan IL-1,TNF salınır. Epidermise hücre akımı olur

TİPIV ADR Allerjenle temasta mast hücre degranülasyonu olur. İkinci reaksiyon 30 dakika içinde gelişir. Olay 48-72 saat sonra geriler. Hapten-protein parçalanmasıyla düzelir. Haptenler (Kimyasallar, ilaçlar, kozmetikler, metaller, bitkisel maddeler)

Granülomatöz hipersensitivite TİPIV ADR Granülomatöz hipersensitivite Ortamda makrofajlarca kolay sindirilemeyen antijenlerin sürekli bulunması sonucu gelişir.(Lepra, Tbc) Makrofajlar epiteloid hücrelere dönüşür. Bunlarda birleşerek çok çekirdekli dev langans hücreleri haline gelirler. Makrofajlar içindeki mikroorganizma veya partiküllerin yok edilememesi sonucu oluşur.

TİPIV ADR Kronik gecikmiş tip ADR gelişir O bölgede doku nekrozu ve yaygın fibrozis gözlenir. Tbc’de kazeifikasyon nekrozu oluşur. Mantarlarda, parazitlerde de görülür. 2-3 hafta sonra ortaya çıkar.