TOKSİK OLMAYAN GUATR ve TİROİD KANSERLERİ Prof. Dr. Sadi Gündoğdu İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı Endokrinoloji, Diabet ve Metabolizma Bilim Dalı

GUATR Tiroid glandının anormal büyümesi Büyüme : Difüz/Nodüler Tiroid hormon sekresyonu : ↓/N/↑ Guatr dünyada en sık nedeni: İyot eksikliği

Diffüz Büyüme Nodüler Büyüme

GUATR-Nedenleri Multinodüler guatr İyot eksikliği Otoimmün/tiroidit: Hashimoto/sessiz/subakut/postpartım/infeksiyöz Guatrojenler: İyot/Lityum/Bazı besinler İnfiltratif tiroid hastalıkları Toksik Guatr Kistler Tiroid adenomları Tiroid karsinomları: Papiller/Folliküler/Medüller

Guatr-Klinik Kliniği belirleyenler Tiroid disfonksiyonu Gland boyutu Gland büyüme hızı

Diferansiye tümörler daha yavaş büyürken anaplastik karsinom gibi invazif tümörler daha hızlı büyür ve obstrüktif semptomlara yol açabilir Uzun süreli guatrlar trakeada progresif baskı oluşturarak veya nodül içi kanama nedeniyle ani büyümeye neden olarak obstrüktif semptomlara yol açabilirler İnfeksiyöz/subakut tiroidit durumunda guatr ağrılıdır ve ateş yüksekliği tabloya eşlik eder

Guatr ile gelen hastada öyküde İyot tüketimi İlaçları Aile öyküsü (benign/malign tiroid hastalığı?) Baş boyun RT öyküsü Radyoaktif iyot maruziyeti mutlaka sorulmalıdır

Guatr-Fizik Muayene İnspeksiyon ile dışarıdan farkedilecek kadar bir büyüme olup olmadığı belirlenir Hasta yutkunurken tiroid glandı trakeaya doğru parmak basısı ile palpe edilir Palpasyon ile Glandde büyüme/hassasiyet olup olmadığı Büyüme varsa difüz mü yoksa nodüler mi Nodüllerin sayısı, boyutu, yapıları, sertliği, mobilite ve hassasiyetleri belirlenebilir

Guatr-Tanısal Yaklaşım Guatr tanısı genellikle fizik muayene sırasında konur Diğer nedenlerle yapılan radyolojik görüntülemeler sırasında rastlantısal tanı Guatr varlığı saptandıktan sonra: Altta yatan neden? Bası semptomları (solunum güçlüğü/stridor/yutma güçlüğü)? Nodül varsa şüpheli USG özellikleri? Tiroid fonksiyonları? Anamnez, muayene, radyoloji ve gerekirse ince iğne aspirasyon biyopsisi ile malignite ekarte edilmeli

Guatr-Tanısal Testler TSH fT4, AntiTPO,AntiTG: TSH düzeylerinde bozukluk varsa USG İİAB: malignite açısından şüpheli özellikte nodül varsa

İyot eksikliği ↑TSH →Guatr Hashimoto tiroiditi Toksik olmayan multinodüler guatr TSH: Normal

Guatr-Tedavi Altta yatan tiroid disfonksiyonunun düzeltilmesi Hipotiroidi varsa tiroid hormon replasmanı ile gland boyutu küçülebilir

Guatr-Tedavi Kimlerde cerrahi düşünülebilir? İİAB sonucu malignite açısından şüpheli bulunan veya malignite saptanan hastalar Bası semptomlarına yol açan guatrı olanlar Bası semptomlarına yol açmayan ancak büyük (>80 g) guatrı olan ve kozmetik kaygı gibi nedenlerle cerrahi olmak isteyen hastalar (kozmetik kaygısı olmayan asemptomatik hastalarda izlem tercih edilir)

TİROİD KANSERLERİ Epitelyal Tiroid Tümörleri Benign Folliküler adenom Malign Papiller karsinom Folliküler karsinom Anaplastik karsinom Medüller karsinom Diferansiye tümörler

TİROİD KANSERLERİ Malign Non-epitelyal Tümörler Sarkom Hemanjioendotelyoma Lenfoma Metastaz

Tiroid Kanserleri Papiller karsinom Folliküler Karsinom En sık görülen tiroid karsinomu Karakteristik patolojik özellikler ( nükleer inklüzyonlar) Folliküler Karsinom Folliküler diferansiyasyon

Tiroid Kanserleri-Klinik Tiroid karsinomunun günümüzde en sık prezantasyon şekli boyun ultrasonu sırasında farkedilen tiroid nodülünde pozitif biyopsi bulgularının olmasıdır Bazen lenf nodu metastazı ilk bulgu olabilir Nadiren uzak metastaz ile tanı konabilir Ses kısıklığı, yutma güçlüğü ve dispne geliştiğinde hastalık ileri evrededir

Tiroid Kanserleri-Fizik Muayene Fizik muayenede malign nodül özellikleri Tek Sert Yutma sırasında hareketli, çevre dokuya/parankime yapışık Benign nodüllerden sadece muayene ile ayırt edilmesi zordur

Tiroid Kanserleri-Risk Faktörleri Tiroid nodülünde malignite riskinin yüksek olduğu durumlar: Tek nodül Hipoaktif/soğuk nodül Ultrasonda şüpheli bulgular 1 cm'den büyük nodül Hipodens nodül Sınırları düzensiz/silik nodül Mikrokalsifikasyon Nodülde vaskülarite artışı Patolojik lenf nodu Hastada riskin yüksek olduğu durumlar: Erkek hasta Baş boyun radyoterapi öyküsü Ailede tiroid karsinom öyküsü < 20 yaş ve > 60 yaş

Tiroid Kanserleri-Tanı İlk prezentasyon ne olursa olsun tanı İİAB ile konur İİAB sonucu Benign Malign İndetermine Yetersiz materyal olabilir

Tiroid Kanserleri-Tanı TSH'nın baskılı olması sıcak/hiperaktif nodül varlığına işaret eder Sintigrafide radyoaktif madde tutulumu (+) Bu tür nodüller genellikle iyi huyludur

Tiroid Kanserleri-Papiller Karsinom Her yaşta görülebilir 3.-4. dekadda insidansı artar Uzun süre tiroid dokusunda sınırlı kalır Hastaların yarısında tiroid dokusu içinde multisentrik lezyonlar olabilir Metastaz olduğunda daha çok servikal lenf nodlarına olur Gençlerde prognozu daha iyidir, ileri yaşta daha invazif

Tiroid Kanserleri-Folliküler Karsinom Folliküler adenomdan kapsül invazyonu/çevre dokuya invazyon/metastaz ile ayırt edilebilir Yavaş büyüyen tiroid nodülü/kitlesi %25 tiroid dışına yayılım (+) Papiller karsinoma göre daha ileri yaşta görülür, insidans özellikle 5. dekadda artar ve prognoz daha kötü (özellikle invazif tümörve tanı anında uzak metastaz varlığında)

Tiroid Kanserleri-Medüller Tiroid Karsinomu Tiroidde parafoliküler C hücrelerinden kaynaklanır %70 sporadik %30 ailevi MEN 2A MEN 2B Ailevi MTC

Tiroid Kanserleri-Medüller Tiroid Karsinomu Kalsitonin ve CEA sekrete ederler Tanı ve takipte önemli Prognoz papiller tiroid karsinomlarında olduğu kadar iyi değildir Tedavi geniş lenf nodu rezeksiyonunu ile birlikte tiroidektomidir, ancak genellikle cerrahi ile kontrol sağlanamaz

Tiroid Kanserleri- İndiferansiye İnvaziftirler Lokal invazyon Boyundaki yapılara kompresyon Lenf nodu ve akciğerlere metastaz Prognoz kötüdür, tanı konduğunda bir çoğu inoperabledır