TÜRKLERDE EKONOMİ 1- İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ Göçebe bir hayat yaşayan Türkler belirli iki merkez arasında (yaylak-kışlak) hayatlarını sürdürürlerdi. Orta Asya’nın iklimi ve yeryüzü şekilleri bölgede hayvancılığın gelişmesini sağlamıştır. Bu nedenle Türk ekonomisinin temeli hayvancılığa dayanıyordu.

1- İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ Koyun, keçi, at en çok beslenen hayvanlardı. Bunun dışında sığır, katır ve deve de yetiştirilirdi. Beslenme ve giyimde hayvan ürünlerinden yararlanır ve bunları satarak geçimlerini sağlarlardı. Giyim eşyasının başlıca malzemesi koyun, kuzu, sığır, tilki ve az miktarda ayı derisi, koyun, deve yünü ve keçi kılıydı.

1- İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ Türkler, bez dokurlar, giyecek için Kendir yetiştirirlerdi. Yün ve bezden iç çamaşırı giyerler. Hatta bunlardan fazla olan yünlü kumaş ve keçeleri de ihraç ederlerdi. Uygurların kürk ve süslü şapkalar giymeyi çok sevdikleri, Turfan’da dokunan çiçekli Uygur kumaşlarının çok ünlü olduğu bilinmektedir.

1- İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ Uygurlarla ilgili seyahatnamelerde Beşbalık dolaylarında yetiştirilen pek çok at sürüleri olduğu, Uygur soyluları ve boylarının ayrı renkte ve özel cinste atlar yetiştirdikleri, zenginlerin at, fakirlerin ise koyun ve ördek eti yedikleri; bu ülkede fakir insan olmadığı ihtiyacı olana devletin ve halkın yardım ettiği ifade edilmektedir.

1- İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ Kısrak sütünden yapılan Kımız, darıdan yapılan Begni ve Boza Türklerin bilinen içecekleriydi. Sütlü Darı, Peynir ve Yoğurt’ta Türklerin bilinen besinlerindendi. Türklerde, hayvancılıkla beraber, tarım da gelişmişti. Elverişli bölgelerde (akarsu boyunca uzanan ovalar) tarım faaliyetleriyle uğraşılmıştır.

1- İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ Arpa, buğday, darı gibi tahılları yetiştiriyorlardı. Hunlar ve Göktürkler devrine ait saban demirleri ve tahıl ambarlarının bulunması, Türklerin yaşadıkları bölgelerde yapılan incelemelerde sulama kanallarının bulunması tarım yapıldığının kanıtıdır. Göktürklerden kalan Töte kanalı 1935 yılında Ruslar tarafından aynen kullanılmıştır.

1- İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ Yine II. Gök Türk Devleti Hükümdarı Kapgan’ın Çin’den vergi olarak 1250 ton tohumluk buğday ile 3 bin tarım aleti alması tarıma verilen önemi göstermektedir. Yerleşik yaşama geçilmesinden sonraki dönemde Türkler tarımsal faaliyetlere daha fazla önem vermişlerdir.

1- İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ Uygurlar üzüm yetiştiriyor, pekmez ve şarap imal ediyorlardı. Uygur Seyahatnamelerinde Uygurların açtıkları kanallarla nehirlerin akışını değiştirerek bahçeleri ve tarlaları suladıkları, bu sularla büyük değirmenler işlettikleri bilinmektedir. Altaylar çevresindeki demir ve altın yatakları Türkler tarafından işletilmiştir. Demirin önemini kavrayarak silah sanayisini geliştirmişlerdir.

1- İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ Savaşlarda elde edilen ganimetler ve bağlı devletlerden alınan vergiler gelir kaynaklarıydı. Ticaret de önemli bir gelir kaynağıydı. Türk ülkeleri İPEK YOLU üzerindeydi. Çin-Türk mücadelesinin temel nedeni İpek Yoluna hâkim olmaktı.

1- İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ Ayrıca Hazar ve Bulgar ülkelerinden başlayıp, Ural, Sibirya ve Altaylar üzerinden Çin'e giden yola KÜRK YOLU deniliyordu. Türkler bu yolun üzerinde de olduklarından, samur, kunduz, vaşak gibi av hayvanlarının kürklerinin ticaretini yapıyorlardı.

1- İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ Türkler ekonomik yaşamda para yerine geçen üzerinde hükümdarın mührünün bulunduğu kumaş parçalarını kullandılar. Türk tarihinde ilk parayı Türgişler kullandı. Türklerde genellikle göçebe hayat tarzı hüküm sürdüğü için dış ülkelerle ekonomik ilişkilerde dışarıya daha çok hayvansal ürünler satılır, dışarıdan tarım ürünleri alınırdı.

1- İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EKONOMİ (Türkler, ticaret yaptıkları ülkelere canlı hayvan, konserve et, deri, kösele, kürk ve hayvani gıdalar satmışlardır. Sattıkları malların karşılığında tahıl ve giyim eşyası almışlardır.) Asya Hunları, Göktürkler ve Uygurlar Çin ile Avrupa Hunları, Bizans ile ticaret anlaşmaları yapmışlardır.