MACARLAR Anavatanları İtil ve Kama bölgesi olan Macarlar 5 MACARLAR Anavatanları İtil ve Kama bölgesi olan Macarlar 5.yy’nin ikinci yarısında Kuban nehri bölgesine9.yy’de ise Don ve Dinyester nehirleri bölgesine yerleşmişlerdir. 10.yy’de Hristiyanlığı seçen Macarlar zamanla benliklerini kaybetmişlerdir.

PEÇENEKLER Peçenekler 9 PEÇENEKLER Peçenekler 9.yy ortalarında Don ve Dinyester nehirleri arasında yaşamışlardır. Peçenekler 1050 yılında Çaka Beyliği ile anlaşarak İstanbul’u kuşatmışlardır.

KUMANLAR(KIPÇAKLAR) 5. ve 6 KUMANLAR(KIPÇAKLAR) 5. ve 6.yy’de Asya’nın doğusunda yaşayan Kumanlar 11.yy’da Doğu Avrupa’ya yerleşmişlerdir. 13.yy’daki Moğol istilasında Moğol ordusuna katılmışlardır. Bulgaristan ve Memlükler askeri yapılarını Kumanlar’dan oluşturmuşlardır.

OĞUZLAR Oğuzlar, Göktürk ve Uygur devletleri egemenliğinden sonra bir bölümü balkanlara, diğer bölümüde Kiev’in güneyine yerleşmiştir. Kiev civarına gidenler Hristiyan olup Ruslaşırken, Balkanlar’daki Romanya’nın Dobruca bölgesine yerleşerek Hristiyanlığı seçmiş fakat benliklerini kaybetmemişlerdir. Güneye inen Oğuzlar Selçuklu ve Osmanlı devletlerini kurmuşlardır. Bugün Türkmenistan,İran,Irak,Suriye,Azerbeycan, Türkiye,Kıbrıs ve Balkanlar’da yaşayan Türkler’in ataları Oğuzlar’dır.

BAŞKIRTLAR 1. yy’de Ural Dağlar’ı çevresinde yaşamışlardır. 10 BAŞKIRTLAR 1.yy’de Ural Dağlar’ı çevresinde yaşamışlardır.10.yy’de İrtiş nehri civarında bulunuyorlardı. Macarlarla aynı millet oldukları kabul edilmektedir.

SABİRLER(SABARLAR) Tanrı Dağları doğusunda yaşamışlardır SABİRLER(SABARLAR) Tanrı Dağları doğusunda yaşamışlardır. Hun, Avar egemenliklerinde yaşadıktan sonra Avar baskısı ile Ural-Altay Dağları’nın düzlüklerine yerleşmişlerdir. Sasaniler’in hücumları ile yıkılmışlardır.

TÜRGEŞ DEVLETİ Göktürklerin yıkılmasından dağınık Türk boyların toplayarak 750 yılına kadar yaşadılar. 8.yy’da en güçlü oldukları dönemi yaşamışlardır. Türgeşler para basan ilk Türk devletidir. Türgeş Devletine Karluklar son vermiştir.

KIRGIZLAR Önceleri Baykal Gölü ile İrtiş nehri civarında yaşayan Kırgızlar 6. ve 9.yy’ler arasında Yeni Sey Nehri civarına yerleştiler. Cengiz Han’a bağlılıklarını belirttikten sonra varlıklarını yitirdiler.

KARLUKLAR Altay Dağları’nın batısı ile İrtiş Nehri civarında yaşadılar KARLUKLAR Altay Dağları’nın batısı ile İrtiş Nehri civarında yaşadılar. Talas Savaşı’nda Müslüman Araplar’ın yanında yer aldılar. Bu olaydan sonra Karluklar Müslüman oldular.

KİMEKLER 7.yy’da Altay Dağları’nın güneybatısı ile İrtiş arasında Göktürkler’e bağlı yaşamışlardır. Göktürkler’in yıkılması ile bağımsız olmuş 11.yy’de Kıpçaklar’ın egemenliğine girmişlerdir.

İLK TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT DEVLET YÖNETİMİ DİN VE İNANIŞ YAZI DİL VE EDEBİYAT BİLİM VE SANAT

1)DEVLET YÖNETİMİ Türkler de halkın en temel birimi oguştur(aile). Devlet Türkler de il veya el olarak isimlendirilmiştir. Devletin başında han,hakan,kağan,idikut yada şanyü ünvanı verilen hükümdarlar bulunurdu. Hükümdarın eşleri katun(hatun) adı ile devlet yönetiminde söz sahibi idiler. Siyasi ekonomik ve askeri kararların alınmasında toy veya kurultay adında meclisler bulunmaktadır. Kurultayın başkanı hükümdardır. Devlet yönetim açısından iki bölgeye ayrılırdı. Türk orduları Hunlar’dan itibaren onluk sisteme dayalıdır. Türkler’in ağır zırh yerine hareket kabiliyeti yüksek disiplinli çağının silahları ile donanmış bir ordusu vardır. Siyasi ekonomik ve askeri kararların alınmasında toy veya kurultay adında meclisler bulunmaktadır. Kurultayın başkanı hükümdardır. donanmış bir ordusu vardır.

2)Ordu Türkler asker millettir. Türkler'de ilk askeri teşkilatı Mete kurmuştur. Dünyada orduda ilk kez onluk sistemi Mete uygulamıştır. Türklerin savaşlardaki taktiği Hilâl (Bozkur-Turan taktiği'dir. Ordu komutanlarına Subaşı denirdi. Türk ordusu ücretli değildi. Türk ordusunun temelini atlı askerler oluşuyordu. Türk ordusu Çinliler, Moğollar, Bizanslılar, Ruslar ve Romalıları etkilemiştir.

3)YAZI DİL VE EDEBİYAT Türklerin Orhun(Göktürk) alfabesi ve Uygur alfabeleri bulunmaktadır. Sözlü edebiyat ürünlerinden savlar, sagular, koşuklar ve destanlar Türklerin hayat tarzını çok iyi yansıtmaktadır. Destanları en önemlileri:Oğuz Kağan Destanı,Türeyiş Destanı, Ergenekon Destanı, Manas Destanı ve Alp Er Tunga Destanıdır.

4)BİLİM VE SANAT Türkler’in İslamiyet’i kabul edene kadar kullandıkları 12 Hayvanlı Takvim bilimde geliştiklerini göstermektedir. Uygurlar’ın yerleşik hayata geçmesi ile tapınak mimarisi ve manastırlar, saraylar ve bunları iç süslemeleri önemli sanatsal faaliyetlerdendir. Bunları dışında halı ve kilim dokumacılığı, çadır sanatı, kakmacılık önemli sanat örneklerindendir. 5)Hukuk Türklerin yazılı hukuku yoktu. Gelenek, görenek ve adetlerden meydana gelen yazısız hukuk vardı.Buhukuka Töre denirdi. Büyük davalara hükümdar, küçük davalar ise yargucı bakardı. -Ordudan kaçmak, -Devlete isyan etmek, -Adam öldürmek; ölüm cezasını gerektiriyordu.

6) Sosyal ve Ekonomik Hayat Türk toplumu sınıflara ayrılmamış, doğuştan gelen kölelik yoktu. Tek kadınla evlilik vardı ve kadının önemli bîr yeri vardı. Türkler Uygur Devleti kuruluncaya kadar göçebe(Yaylak-Kışlak) yaşıyorlardı. Uygurlar zamanında kasabalar ve şehirler oluştu. Halkın temel geçim kaynağı hayvancılıktı. En çok at ve koyun beslenirdi. Türkler'de demircilik gelişmişti. İpek Yolu'nda yapılan Kervan Ticareti önemli bil gelir kaynağıydı. Kürk Yolu'nda da canlı bir ticaret vardı. 7)Din Türkler bazı tabiat varlıklarına, atalar kültüne ve GökTanrı'ya inanırlardı. Tabiattaki varlıkların gizli güçleri olduğuna inanır ve onları kutsal kabul ederlerdi (dağ, deniz, ağaç, kaya, demir...). Ölmüş atalarına büyük saygı duyar, atalarına ait hatıraları kutsal kabul edrlerdi (Atalar Kültü). Göktanrı Dini, Türkler'!n asıl dinidir. Türkler tek tanrıya, öldükten sonra dirilmeye inanırlardı.Cennet'e Uçmak, Cehennem'e Tamu derlerdi. Şamanizm inancı da Türklerin inanışları arasındaydı. Din adamların Şaman ya da Kam denirdi. Ölünün arkasından Yuğ denen yas törenleri yapılırdı. Yuğ törenlerinde sagular okunurdu. Ölünün mezarına, sağlığında öldürdüğü kişi sayısınca Balbal denen taşlar dikilirdi. Mezar oda biçiminde olursa buna Kurgan denirdi.Türkler Gök Tanrı, Budizm, Maniheizm, Musevilik,Hristiyanlık ve Müslümanlık'ı kabul etmişlerdir. Uygurlar Manihezim'i kabul edince savaşçılık özelliklerini kaybetmişlerdir. Hazarlar, Musevilik,Bulgarlar ve Macarlar

(1996 - ÖSS) Göktürk hükümdarı Bilge Kağan şehirlerin surlarla çevrilmesi, Budizm ve Taoizm'in tanıtılması gibi konuları Meclise getirmiş, fakat bu görüşler Mecliste reddedilmiştir. Bu bilgiye dayanarak Göktürklerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Hükümdar bazı inanç sistemlerinin bilinmesi.ni istemektedir. B) Mecliste sadece belli konular tartışılmaktadır. C) Hükümdarın Meclise sunduğu her öneri ka­bul edilmemektedir. D) Hükümdar demokratik bir tutum içindedir. E) Hükümdar şehirlerin korunmasını istemiştir.

(1999 - ÖSS - ipt.) - islamiyetten önce Türk sanatında, hayvanları ve bu hayvanların birbirleriyle mücadelelerini gösteren motifler ön planda olmuştur. Bu motifler kemer tokası, kılıç, hançer kabzası, süs eşyası, koşum takımı gibi taşınabilir malzeme üzerine işlenmiştir. - Eski Mısır'da aristokrat mezarlarının duvarlarına yiyecek, içecek, tohum ekimi, ekmek fırını, balık ve kuş avını gösteren resimler yapılmıştır. Bu iki durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Yeraltı zenginlikleri bol olan yörelerde sanatın erken geliştiğinin B) Sanatın, yerleşik yaşama geçtikten sonra başladığının C) Sanatın toplumların yaşam koşullarını yansıttığının D) EI sanatlarının gelişmesinde ticaretin önemli bir rolü olduğunun E) Sanata verilen önemin toplumdan topluma değiştiğinin

(2003 - ÖSS) İslamiyet'ten önceki Türklerde, savaştan dönen yiğitlerin ağırlandığı, yoksulların donatıldığı, dini ve milli bakımdan önemli günlerin hep birlikte kutlandığı şölenler yapılırdı. Bu şölenlerin aşağıdakilerden hangisini sağladığı savunulabilir? A) Toplumsal dayanışmayı B) Askerlik bilgisinin gelişmesini C) inanç özgürlüğünü D) Komşu ülkelerle ilişkilerin gelişmesini E) Yerleşik hayata geçişin hızlanmasını