Global Krizin Sermaye Yönetimi Üzerine Düşündürdükleri Oya Güvercinci 4 Kasım 2008

Subprime mortgage kredilerin sebep olduğu kayıplar 685 milyar $’a ulaştı.

Yaşanan global krizin bankalar üzerindeki etkileri Basel II’nin ve sermaye modellerinin sorgulanmasına sebep olmakta. Piyasa değeri milyar $ Q2’07 20.10.2008 Kaynak: Bloomberg, 20.10.2008

Tartışılan konular, cevap aranan sorular sermaye yönetiminde gelişim sağlanmasına katkı sağlayacaktır. Basel II krizi önleyebilir miydi? Ekonomik sermaye modelleri niye işe yaramadı? Risk ölçümünde VaR metodolojisi terk edilmeli mi?

Fonlama /Risk Paylaşımı Klasik bankacılık modelleri..... Fonlama /Risk Paylaşımı Konut Kredileri Banka Mevduat Sendikasyon Sermaye Benzeri Kredi Kurumsal Krediler Sermaye

.... gelişen sekuritizasyon piyasaları nedeniyle farklılaştı. İpoteğe Dayalı Menkul Kıymet Risk Paylaşımı Konut Kredileri Y A T I R M C Senior Tranche Mezzanine Tranche Junior Tranche MBS Collateralized Debt Obligations Kurumsal Borç Y A T I R M C Senior Tranche Mezzanine Tranche Junior Tranche CDO

Çok daha karmaşıklaştı...... MBS Mezzanine Tranche CDO Y A T I R M C Kurumsal Borç CDO Mezzanine Tranche

Ve yüksek borçluluk (leverage) yarattı. MBS Senior Tranche Junior Tranche H e d g F u n B A N K L R S I V CDO Senior Tranche Junior Tranche

Ne oldu? Subprime mortgage kredilerde zarar oluşmaya başladı. MBS ve CDO’larda da zarar gerçekleşmeye başladı. Panik satışlar nedeniyle anlamlı fiyat belirlenemez oldu . AAA tranche’lar bile, içindeki ürünün ne olduğuna bakılmadan değer kaybetti. Bankaların türev portföyleri tam olarak bilinemediğinden taşıdığı riskler de tam olarak algılanamadı, güven kayboldu, likidite dondu. Küçük bir finansal sektördeki problem global bir krize dönüştü.

Basel II krizi önleyebilir miydi? Bankaların Tier 1 sermaye rasyoları krizin etkilerini pek yansıtmıyor. Basel II Avrupa Birliği’nde 2007 yılında standart metot ile başladı. 2008’de ileri yöntemlere geçildi. Amerika’da 2009 ortasında Basel II ileri yöntemlerle uygulamaya başlanması bekleniyor.

Krizin ana sebebi olan türev ürünler Basel I uygulamasında risklerini yansıtacak kadar sermaye gerektirmiyorlar. SIV’ler sayesinde yüksek riskli aktifler bilançodan çıkartılabiliyor.Ancak gerçekte risk transfer edilmiyor. Likidite sıkıntısı oluştuğu anda bu aktifler tekrar bilançoya alınmak durumunda. SIV’lere sağlanan likidite, 364 gün ve daha kısa süreli olmak kaydıyla, sermaye gerektirmiyor. Rating şirketleri tarafından “yatırım yapılabilir” olarak rate edilen CDO’lar bu ratingleri nedeniyle daha az sermaye gerektiriyorlar. Likidite riskinin yönetimine ilişkin bir uygulama yok. Yatırım Bankaları herhangi bir düzenlemeye tabii değiller.

Basel Komite yapacağı yeni düzenlemeler konusunda Nisan 2008’de açıklama yaptı. Yapılandırılmış kredi ürünleri (CDO, vb.) için sermaye ihtiyacı yükseltilecek. SIV’lere sağlanan likidite için sermaye gereği getirilecek. Trading book’daki kredi türevleri için sermaye ihtiyacı arttırılacak. Stres testlerinin uygulanması ve bilanço dışı risklerin yönetilmesi uygulamaları güçlendirilecek Etkin likidite yönetiminin prensipleri belirlenecek.(Eylül 2008’de yayınlandı.)

Tüm bankacılık krizlerinde olduğu gibi, likidite riskinin yönetilememesi ile karşı karşıya kalındı. Ancak likiditenin sorun olabileceğine hiç ihtimal verilmedi. Vadesi gelen fonların yenilenemeyeceği öngörülmedi Türev ürünler pazarının 1 hafta içinde tamamen yok olacağı tahmin edilemedi. Likidite riskinin yönetilmesine ilişkin çerçeve mevcut değildi. Stress testleri ve likidite sağlama planları mevcut değildi.

Ekonomik sermaye, belirli bir güven aralığında, bankanın risklerini karşılamaya yetecek sermaye tutarıdır. Beklenen zarar % x zarar seviyesi OLASILIK karşılık ekonomik sermaye ZARAR Ekonomik Sermaye – Rating İlişkisi % 99.93 A % 99.97 AA % 99.99 AAA 1400 yılda bir 3000 yılda bir 10.000 yılda bir

Ekonomik sermaye modellerinin kısıtları algılanamadı. VaR normal zamanlar için. Sadece bir rakam, nasıl kullanıldığı önemli Extrem koşullar için stres testleri /senaryo analizleri Risklerin tamamı için sermaye tutmak mümkün değil Modellerin doğrulanması önemli Korelasyonlarını içeren modellere ihtiyaç var Parametrelerin ileri dönük olarak belirlenmesi lazım Likiditenin modellenmesi gerekli

Türkiye’de Karmaşık ürünler yok Subprime konut kredileri yok Sendikasyon yenilemelerinde daha yüksek faiz Temerrüt oranlarında artış beklentileri Konsantrasyon takibi Muhabir banka risklerinin takibi Anahtar risk göstergeleri (CDS spread’leri, kur, getiri eğrisi,mevduat ve repo fiyatları Senaryo analizleri (önemli riskler ve likiditeye etkileri) Sermaye ihtiyacına yönelik senaryolar