KIYMETLİ EVRAKTA DEFİLER Doç. Dr. Mustafa ÇEKER mceker@cu.edu.tr

DEF’İ KAVRAMI Kıymetli evrakta borçlunun ödemeden kaçınmasına olanak sağlayan haklı nedenlere def’i adı verilir. Örneğin, vadenin gelmediği, alacağın zamanaşımına uğradığı veya imzanın sahte olduğuna ilişkin itirazlar borçlunun ödemeden kaçınmasına imkan verir. Kıymetli evrakta def’iler 3 gruba ayrılır: Senedin hükümsüzlüğüne ilişkin def’iler Senet metninden anlaşılan def’iler Kişisel def’iler

HÜKÜMSÜZLÜK DEF’İLERİ Kıymetli evrakın geçersiz olduğuna ilişkin iddiaları içeren def’iler hükümsüzlük def’ileri olarak adlandırılır. Bu def’iler herkese karşı ileri sürülebilir. Hükümsüzlük def’ileri iki gruba ayrılır: Mutlak def’iler (Herkes-Herkese karşı ileri sürebilir) Ciro zincirinin kopuk olması Senetteki şekil eksikliği Senede şart eklenmiş olması Nisbi def’iler (Sadece ilgili kişinin herkese karşı ileri sürebileceği defiler) İmza taklidi veya sahte imza atılmış olması Yetkisiz temsilcinin işlem yapması Senette tahrifat yapılmış olması İmza sahibinin ehliyetsiz olması

SENET METNİNDEN ANLAŞILAN DEF’İLER Def’ilerden bazıları, senedin geçersizliğine ilişkin olmayıp, senede bakan herkesin görüp anlayabileceği türdendir. Bu def’iler de herkese karşı ileri sürülebilir. Buna göre; Vadenin gelmemiş olması Talep edilen tutarın senetle uyuşmaması Zamanaşımı

KİŞİSEL DEF’İLER Kişisel def’iler, senet metninde yer almayan ancak senedin düzenlenmesi sırasında ortaya çıkan bazı özel durumlara ilişkin kaçınma nedenleridir. Kişisel def’iler, sadece taraflar arasında ileri sürülebilir, senedi devralan iyiniyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez. Kişisel defiler şunlardır: İfa İrade fesadı Hatır senedi Teminat (rehin) senedi

ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI Aziz Yıldır, bir spor derneği işleten ve mali sıkıntı içinde bulunan arkadaşı Özcan Canaydan’a kredi sağlamak amacıyla 21.11.2005 tarihinde bir çek vermiş ve çekteki matbu “emrine” ibaresini silmiştir. Özcan, bu çeki aldığı krediye güvence olarak tam ciro ile Yıldırım Demirdöven’e devretmiştir. Yıldırım, Özcan’ın önceden uyarmış olmasına rağmen bu çeki beyaz ciro ile Erman Moroğlu’na devretmiştir. Senedi Erman’dan elden teslim yoluyla alan ve Özcan’ın komşusu olduğu için durumu bilen Hıncal Aluç, bu çeki tahsil amacıyla İş Bankası’na ciro ederek teslim etmiş, ancak karşılıksız olduğundan ödeme yapılmamıştır.

ÇEK METNİ T.C. Ziraat Şube adı ve kodu: Çek Tutarı: Keşide Yeri ve Tarihi: Bankası A.Ş. 6001 Adana #150.000 YTL. Seyrantepe, 21.11.2005 ÇEK Bu çek karşılığında Özcan Canaydan veya emrine yalnız yüzellibin Yeni Türk Lirası ödeyiniz. Müşteri Hesap No: 6001 012 34 56 Aziz Yıldır Çek No: 0112 (imza)

SORULAR Olayda Aziz’in matbu çekteki “emrine” ibaresini silmesi nasıl bir sonuç doğurur? Bu çek hangi yoldan devredilecektir? Olaydaki çekin arka yüzündeki kayıtları gösteriniz. Bu ciro zincirinde bir kopukluk var mıdır? Tartışınız. Bu çeki Özcan’dan beyaz ciro ile devralıp elden teslim yoluyla Hıncal’a veren Erman’a senedin ödenmemesi nedeniyle müracaat edilebilir mi? Erman, bu çeki devrederken başka hangi şekillerde davranabilirdi? Aziz çeki Özcan’a hatır için verdiğini kimlere karşı öne sürebilir? Hıncal’ın Özcan’ın komşusu olması ve durumu bilmesi sonucu etkiler mi?