DÜNYANIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ-2 21 Mart ve 23 Eylül 21 Haziran 21 Aralık Güneş Işınlarının Geliş Açısını Hesaplama Gölge Boyu Hesaplama Güneş Işınlarının Yıl İçerisinde Dik Geldiği Yerler Bazı ÖSS soruları Uydu görüntüleri Motivasyon

21 MART VE 23 EYLÜL ( EKİNOKS ) TARİHLERİ 1- Güneş ışınları, öğle vakti Ekvatora dik gelir. Bu nedenle, Ekvatordaki cisimlerin öğle vakti gölgesi olmaz. 2- Gece-gündüz eşitliği yaşanır.( Ekinoks ) 3- 21 Mart KYK’ de ilkbahar, GYK’ de sonbahar başlangıcıdır. 23 Eylül 21 Mart İlkbahar Sonbahar

4- Aydınlanma dairesi, kutup noktalarından geçer. 5- Güneş, her iki kutup noktasında da aynı anda görülür. K. Kutup noktası G. Kutup noktası

6- Aynı boylam üzerindeki bütün noktalarda, güneş aynı anda doğar ve batar. C D

7- Bir cismin bulunduğu yer 45° enleminden küçükse cisim gölgesinden uzun,45° enleminden büyükse gölge uzun, 45° üzerinde ise cisimle gölge boyu eşittir. 90 K 45 K Ekv 45 G 90 G

KYK Gündüz Süresi Değişimi 8- 21 Marttan sonra KYK ‘de gündüzler gecelerden uzun olmaya başlar. 23 Eylülden sonra ise GYK’ de gündüzler gecelerden uzun olmaya başlar. KYK Gündüz Süresi Değişimi 21 Mart 21 Haziran 21 Aralık 23 Eylül

9- 21 Mart Kuzey kutup noktasının gündüzünün başlangıcıdır.

Güney Kutup Noktası 21 Mart 23 Eylül 10- 23 Eylül, Güney kutup noktasının gündüzünün başlangıcıdır. 21 Aralık Güney Kutup Noktası 21 Mart 23 Eylül

Yaz Kış 21 HAZİRAN ( KYK’ DE YAZ GÜNDÖNÜMÜ-SOLTİSTİ ) 1- Güneş ışınları, öğle vakti 23° 27’ K Yengeç Dönencesine dik gelir. Yengeç Dönencesi üzerindeki cisimlerin öğle vakti gölgesi olmaz. 2- KYK’ de yaz, GYK’ de kış başlangıcıdır. Yaz Kış

3- Aydınlanma çizgisi, 66° 33’ kutup dairelerinden geçer. KYK GYK G. Kutup dairesi K. Kutup dairesi Aydınlanma çizgisi

4- KYK’ de yıl içerisindeki en uzun gündüz ve en kısa gece yaşanır.

Kuzey Yarımküre’nin Orta Kuşağında Gölge Boyu Değişimi 5- KYK’ de cisimlerin gölgesi yıl içerisindeki en kısa durumdadır. Kuzey Yarımküre’nin Orta Kuşağında Gölge Boyu Değişimi 21 Mart 21 Haziran 23 Eylül 21 Aralık

A B C 6- Kuzeye doğru gidildikçe gündüzler uzar, geceler kısalır. 7- Aynı boylam üzerindeki noktalardan, daha kuzeyde olanda, güneş daha önce doğar daha sonra batar. Yani gündüz daha uzundur. A B C

8- 66° 33’ K. kutup dairesinde gündüz 24 saat sürer. G 8- 66° 33’ K. kutup dairesinde gündüz 24 saat sürer. G. kutup noktasında ise gece 24 saat sürer. Kuzey kutup dairesi Güney kutup dairesi

9- Bu tarihten sonra, KYK’ de gündüzler kısalmaya başlar 9- Bu tarihten sonra, KYK’ de gündüzler kısalmaya başlar. Fakat gündüzler 23 Eylüle kadar yine de gecelerden uzundur. 21 Haziran Gündüz süreleri 12 saatten fazla fakat sürekli kısalıyor 23 Eylül

10- Bu tarihten sonra, güneş ışınları Yengeç Dönencesinin daha güneyine dik gelmeye başlar. 21 Haziran T A Yengeç D. Eylül Ekvator

21 ARALIK ( KYK’ DE KIŞ GÜNDÖNÜMÜ-SOLTİSTİ ) 1- Güneş ışınları, öğle vakti 23° 27’ G Oğlak Dönencesine dik gelir. Oğlak Dönencesi üzerindeki cisimlerin öğle vakti gölgesi olmaz. 2- GYK’ de yaz, KYK’ de kış başlangıcıdır. Kış Yaz

3- Aydınlanma çizgisi, 66° 33’ kutup dairelerinden geçer. GYK KYK K. Kutup dairesi Aydınlanma çizgisi G. Kutup dairesi

4- KYK’ de yıl içerisindeki en uzun gece ve en kısa gündüz yaşanır.

Kuzey Yarımküre’nin Orta Kuşağında Gölge Boyu Değişimi 5- KYK’ de cisimlerin gölgesi yıl içerisindeki en uzun durumdadır. Kuzey Yarımküre’nin Orta Kuşağında Gölge Boyu Değişimi 21 Mart 21 Haziran 23 Eylül 21 Aralık

A B C 6- Güneye doğru gidildikçe gündüzler uzar, geceler kısalır. 7- Aynı boylam üzerindeki noktalardan, daha güneyde olanda, güneş daha önce doğar daha sonra batar. Yani gündüz daha uzundur. A B C

8- 66° 33’ G. kutup dairesinde gündüz 24 saat sürer. K 8- 66° 33’ G. kutup dairesinde gündüz 24 saat sürer. K. kutup noktasında ise gece 24 saat sürer. Güney kutup dairesi Kuzey kutup dairesi

9- Bu tarihten sonra, GYK’ de gündüzler kısalmaya başlar 9- Bu tarihten sonra, GYK’ de gündüzler kısalmaya başlar. Fakat gündüzler 21 Mart’a kadar yine de gecelerden uzundur. 21 Mart Gündüz süreleri 12 saatten fazla fakat sürekli kısalıyor 21 Aralık

10- Bu tarihten sonra, güneş ışınları Oğlak Dönencesinin daha kuzeyine dik gelmeye başlar. Ekvator Oğlak Dönencesi Mart 21 Aralık Ş O

GÜNEŞ IŞINLARININ GELİŞ AÇISINI HESAPLAMA 1- Hesaplama yapılırken öncelikle, güneş ışınlarının dik geldiği yerle sorulan yer arasındaki enlem farkı bulunur. 2- Bulunan enlem farkı, 90°.den çıkarılır ve sorulan yere güneş ışınlarının kaç derece ile geldiği bulunur.

Soru : 40° K enlemindeki Ankara’ya güneş ışınları, 21 Mart - 23 Eylül 21 Haziran ve 21 Aralıkta kaç derece ile gelir ? 21 Mart ve 23 Eylül’ de 1.İşlem : Dik gelen yer : Ekvator (0) Sorulan yer : 40° K Ankara Aradaki enlem farkı : 40° – 0° = 40° 2. İşlem : 90° – 40° = 50° ile gelir. 40° K Ankara 50° Ekvator

21 Haziran’ da İşlem : Dik gelen yer : 23° 27’ K (YD) Sorulan yer : 40° K Ankara Enlem farkı : 40° – 23° = Yaklaşık 17° 2. İşlem : 90°- 17° = Yaklaşık 73° ile gelir.

21 Aralık’ta İşlem : Dik gelen yer : 23° 27’ G (OD) Sorulan yer : 40° K Ankara Enlem farkı : 40° K + 23° G = Yaklaşık 63° 2. İşlem : 90° – 63° = Yaklaşık 27° ile gelir

GÖLGE BOYU HESAPLAMA 1- Ekvatora güneş ışınları yılda iki kez dik geldiğinden, gölge boyu iki kez sıfır olur. 2- Yengeç ve Oğlak Dönencelerine güneş ışınları yılda bir kez dik geldiğinden gölge boyu bir kez sıfır olur. 3- Dönenceler dışındaki noktalara ise güneş ışınları hiçbir zaman dik gelmediğinden gölge boyuda hiçbir zaman sıfır olmaz. NOT : Güneş ışınlarının geliş açısı küçüldükçe gölge boyları uzar. Genel olarak Ekvatordan uzaklaşıldıkça gölgeler uzar.

Ekvatordaki cisimlerin gölge boyu değişimi 2 1 21 M 21 H 23 E 21 A 21 Mart 21 Haziran 23 Eylül 21 Aralık

Yengeç Dönencesindeki cisimlerin gölge boyu değişimi 2 1 21 M 21 H 23 E 21 A 21 Mart 21 Haziran 23 Eylül 21 Aralık

Oğlak Dönencesindeki cisimlerin gölge boyu değişimi 2 1 21 M 21 H 23 E 21 A 21 Mart 21 Haziran 23 Eylül 21 Aralık

Kuzey yarımküre’de orta enlemlerde gölge boyu değişimi 2 1 21 M 21 H 23 E 21 A 21 Mart 21 Haziran 23 Eylül 21 Aralık

Güneş ışınlarının, yıl içerisinde dik geldiği yerler 21 Haziran 21 Haziran 23° 27’ K ( YD ) Mayıs Temmuz Nisan Ağustos 23 Eylül 21 Mart Ekvator Ekim Şubat Kasım Ocak 23° 27’ G ( OD ) 21 Aralık 21 Aralık

Kent 21 Haziran 21 Aralık K L M Aşağıdaki tabloda K, L ve M kentlerinin 21 Haziran ve 21 Aralık’taki gündüz uzunlukları ( saat ) gösterilmiştir. Kent 21 Haziran 21 Aralık K 11 13 L 14 10 M 19 5 Buna göre K, L ve M kentleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi kesinlikle yanlıştır? A ) Üç kent de Kuzey Yarım Kürededir B ) Ekvatora en yakın kent K’dır C ) M kenti diğerlerinden daha kuzeydedir D ) L kenti orta kuşakta yer alır E ) M kenti yıl boyunca güneş ışınlarını L kentinden daha eğik alır 2003 ÖSS

Kırkıncı paralel üzerindeki bir noktanın hangi yarım kürede yer aldığı, aşağıdakilerden hangisine bakılarak saptanamaz? A ) Gece gündüz süresinin eşit olduğu güne B ) Gündüz süresinin uzamaya başladığı güne C ) Gölge boyunun en kısa olduğu aya D ) Sıcaklık ortalamasının en düşük olduğu aya E ) Cisimlerin öğle saatindeki gölgesinin yönüne 2001 ÖSS 21 Haziran’da Y noktasında Güneş bir gün süreyle hiç batmazken, Z noktasında gündüz uzunluğu 16 saattir. Buna göre, bu iki nokta ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi kesin değildir? A ) İki noktanın da Kuzey Yarım Kürede olduğu B ) Z noktasının Güneş ışınlarını, Y noktasına göre, daha büyük açıyla aldığı C ) Y noktasının Kuzey Kutup Dairesi üzerinde olduğu D ) İki noktanın farklı meridyen yayları üzerinde olduğu E ) Z noktasının, Y noktasına göre, ekvatora daha yakın olduğu 2000 ÖSS

Aşağıdakilerden hangisinde, bu uçaklar hızı en az olandan en fazla a uçağı kutup dairesi, b uçağı Yengeç dönencesi, c uçağı ise ekvator üzerinde, yerden aynı yükseklikte uçarak Dünya çevresindeki turlarını aynı sürede tamamlıyorlar. Aşağıdakilerden hangisinde, bu uçaklar hızı en az olandan en fazla olana doğru sıralanmıştır? A ) c < b < a B ) b < c < a C ) c < a < b D ) a < b < c E ) b < a < c 1997 ÖSS 4 3 2 1 5 Yerin ekseni etrafında dönüşü sırasında, yukarıdaki şekil üzerinde belirtilen yerlerin hangisinde hız en fazladır? A ) 1 B ) 2 C ) 3 D ) 4 E ) 5 1995 ÖSS

Havanın bulutsuz bulunduğu bir günde, düz bir araziye dikilen çubuğun gölgesi üzerinde yapılan gözlemlerden, o yerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisini belirlemede yararlanılamaz? A ) Boylam derecesini B ) Enlem derecesini C ) Yerel saatini D ) Yükseltisini E ) Bulunduğu yarım küreyi 1990 ÖSS Aşağıdakilerden hangisi, Yerküre’nin günlük ve yıllık hareketlerine bağlı olarak değişmez? A ) Güneş’in doğuş ve batış saatleri B ) Dünya’nın Güneş’e göre konumu C ) Gece ve gündüzün uzunluğu D ) Yer ekseninin ekvator düzlemiyle yaptığı açı E ) Güneş ışınlarının yere değme açısı 1983 ÖSS

Aşağıdaki olgulardan hangisi, diğer dördünün nedeni olarak gösterilebilir ? A) Batıdaki bir yerin yerel saatinin, doğudaki bir yerden, daha geride olması B) Tarih değiştirme çizgisinin doğusunda tarihin, batısından 1 gün önde olması C) Güneş’in sabah doğudan doğup öğle saati en yüksek noktaya ulaşarak akşam üzeri batıda ufuk çizgisi altına inmesi D) Dünyanın günlük hareketinin batıdan doğuya doğru olması E) Sürekli rüzgarların Kuzey Yarımküre’de sağa, Güney Yarımküre’de sola sapması 2004 ÖSS İPTAL

Adana İskenderun körfezi

Küba Florida ( ABD )

Labrador yarımadası Hortum Kuzey Amerika gölleri