Tarihi İpek Yolu HAZIRLAYAN Meral ARAS

(Bir Özbek Atasözü) “Evrende iki büyük yol vardır; Gökyüzünde, Samanyolu, Yeryüzünde İpekyolu”

Tarihi İpek Yolu:

TARİHİ 400 yıl boyunca Çin’i yöneten Büyükhan Sülalesinin (M.Ö. 206-M.S. 220) bir elçisi olan ünlü zengin Zhan Quian, Hindistan’dan Çin’e yıllarca süren yolculukları sırasında keşfettiği geçitlerden geçtiği yollardan daha sonra ipek yüklü kervanlar gönderdi.

TARİHİ Zhan Quian, Takla Makan çölü eteklerinden dolaşarak Karakum geçitlerini aşıp, sonraları efsanevi İpek Yolu kervanlarının geçeceği yolları katır sırtında kat ederek Hindistan’a ulaştı. “İpek Yolu” gerçeği de böylece başlamış oldu...

Çin'in en uç noktasından başlayıp Anadolu'nun çeşitli yerlerinden geçerek İstanbul'da birleşen ve oradan da Avrupa'nın içlerine giden bu yol boyunca, yükleri taşıyan kervanlar sadece ticaretin gelişmesini değil, Asya ile Avrupa arasında günümüzde de izleri görülen kültür alışverişini de sağlamıştır.

İpek Yolu Avrupa, doğunun kaliteli ipek ve baharatı ile tanışınca, bu ürünlere büyük bir talep doğmuş ve "İpek Yolu" olarak adlandırılan tarihi ticaret yolları yapılmıştır.

Çin’den Çan’a İpek Yolu Ortaçağda İpek Yolu, Antakya'dan başlayıp, Gaziantep'ten geçerek İran ve Afganistan'ın kuzeyinde Pamir Ovası'na kadar uzanmaktadir.

Çin’den Çan’a İpek Yolu Ayrıca, Anadolu'da Güneydoğu Bölgesi'nde bulunan Gaziantep ve Malatya'yı geçip, Trakya üzerinden ve Ege kıyılarında İzmir, Karadeniz'de Trabzon ve Sinop, Akdeniz'de ise Alanya ve Antalya gibi önemli limanlar üzerinden Avrupa'ya ulaşırdı.

Tarihi İpek Yolu: Binlerce yıldır geçmişin zorlu yolculuklarını simgeleyen tarihi İpekyolu, Asyayı Avrupaya bağlayan  bir ticaret yolu olmasının ötesinde, bölgede yaşayan kültürlerin, dinlerin, ırkların izlerini taşıması bakımından daha çok önemlidir. Bir kısmını Türklerin oluşturduğu kervanların izlediği tarihi bir yoldur.

İPEK YOLUNUN SEYRİ Bu ünlü kervan yolunun adını, 1870’li yılarda ünlü Alman fotoğrafçı Ferdinend Von Richtofen koymuştur. İpeğin yanısıra porselen, kağıt ve baharatın, değerli taşların taşındığı “İpek Yolu”’nun başlanğıç noktası, Han sülalesinin başkenti Xi-An şehriydi. Bu kent “İpek Yolu” ticaretinin etkisiyle Budistlerin, Zerdüşlerin, Parsistlerin, Yahudilerin bir arada yaşadıkları bir kozmopolit metropol haline gelmişti.

İPEK YOLUNUN SEYRİ “İpek Yolu” na bugün yapılacak bir gezi bile o yıllarda ticaretin hangi koşullarda yapıldığına ilişkin bir ipucu verebilir. Bu görkemli ticaret yolu Xi-An’dan çıkıp Hindu Vadisi’ne varmak düşleyen kervanlar için zorlu bir deneyim de aynı zamanda. İpek ve porselen yüklü kervanlar bu düşlerini gerçeğe dönüştürebilmek için bazen 100 develik konvoylar halinde ve bir okadar muhafız eşliğinde dünyanın aşılması en zor geçitlerini aşmak zorunda kalıyorlardı.

İPEK YOLUNUN SEYRİ Orta Asya’daki kervan yolları vaktiyle Budist olan, Türkçe konuşan Uygurlar’ın denetimi altındaydı. Bu gün görkemli Budist Tapınak ve manastırlarıyla donanmış bu kervan duraklarında Arap istilaları sonucu İslam’ı kabul eden Uygurların camileri yükselmektedir. Halen Uygur Türkler’i mitolojisi de Budist ögeleri taşımaktadır. Örneğin Uygur Türkçesinde Budadan “Burhan” diye söz edilmektedir.

İPEK YOLUNUN SEYRİ Bugün yeni yapılanmaya başlayan Türk Devletlerinin batı ile münasebetlerinin sağlanması için İpek Yolu’nu modernize etme çabaları başlamıştır. “İpek Demir yolu” (veya “Trans Asya” ) ağı gerçekleştirildiği takdirde Çin’den Manş denizine kadar Türkiye üzerinden geçen, önemli merkezlerle bağlantı sağlayacak bir yol elde edilmiş olacakttır.

İPEK YOLUNUN SEYRİ Tarihsel İpek Yolu’nun yerini, Sovyetler Birliği’ni kapsayan eski demiryolu alması olanaksızdır. Halen işletilen demiryolu kapalı ekonomiye göre düzenlenmiş olup hantal bir altyapısı ve Batıya çok uzak olması nedeniyle üretilecek mal ve hizmetlerin tamamının taşınmasına yetemez. Bu nedenle var olan demiryolunun da Türkiye üzerinden Batıya bağlanması, doğumuzdaki devletlerin gelişmesine koşut bir koşuldur. Makedonya-Tiran-Bulgaristan’ın, Karadeniz kıyısndanki bir limana bağlanacak Karadeniz’deki liman da feribot bağlantısıyla Türkiye’deki otoyollarla birleşecek.

İPEK YOLUNUN SEYRİ Doğu-batı koridoru, Ankara-Pekin hattının ilk bağlantısını sağlayacak. Yolun ikinci güzargahı için düşünülen hat Nahçıvan - Bakü. Bakü’den feribotla Hazar’dan karşıya geçilecek ve Taşkent üzerinden Almatı’ya ulaşılacak.