İÇERİK(MUHTEVA)
Programın içerik bölümünde belirlenen amaçlara ulaşmak için ''Ne Öğretelim?'' sorusuna yanıt aranmaktadır İçerik, hedef ve davranışları kazandıracak biçimde ünite ve konuların düzenlenmesi gibi ele alınabilir. İçerik hedef davranışlar için bir araçtır.Çünkü önce hedef ve davranışlar belirlenir; sonra hedef ve davranışların kazandırılmasına yardımcı olacak biçimde içerik düzenlenir.
İçeriğin seçimindeki ölçütler: Geçerlik ve Güvenirlik Bilimsellik Öğrenci İlgi ve İhtiyaçlarını Karşılama Faydalılık Öğrenilebilirlik Sosyal Gerçeklerle Tutarlılık
Geçerlik ve Güvenirlik Öğretilecek içeriğin hem geçerli hem güvenilir olması gerekir. Teknik anlamda geçerlilik içeriğin amaçla bağlantısını kurmaktır.Örneğin; amaç kişiye diğer toplumlarla iletişim kurmasına yardımcı ikinci bir dil öğretmek ise İngilizce; Çince ya da Japoncaya göre daha geçerlidir. Geçerliliğin ikinci anlamı gerçeklikle ilgilidir.İçeriğin gerçek bilgileri kapsaması gerekir.Gerçek bilgi doğru bilgidir. İçeriğin bir diğer geçerlilik ölçüsü kullanışlılığıdır.Sonuçta güncel, doğru ve kullanılan bilgi geçerli bilgidir.
Geçerlik ve Güvenirlik İçeriğin güvenirliliği tutarlılığıdır. Birbiriyle tutarlı olmayan bilgi güvenilir değildir.Ya da bir yerde farklı başka yerde farklı anlaşılan bilgi güvenilir değildir.Ancak bazı bilgiler her yerde güvenilir, aynı olup, geçerli yani doğru olmayabilir. Örneğin, bütün matematik kitapları ''1 metre 99 santimetredir'' yazarsa bu içerik güvenilir ama geçerli değildir.Bazı matematik kitapları ''1 metre 99 santimetredir'' Bazı matematik kitapları ''1 metre 100 santimetredir'' yazarsa , bu içerik ne geçerli nede güvenilirdir.Ama bütün matematik kitapları ''1 metre 100 santimetredir'' yazarsa bu içerik hem geçerli hem de güvenilirdir.
Bilimsellik İçerik yeni bilgileri araştırmaya teşvik etmeli ve yeni fikirlere temel oluşturmalıdır. Verilen içerik geniş problemlere bilimsel cevaplar aramaya yardımcı olmalıdır.
Öğrenci İlgi ve İhtiyaçlarını karşılama: Öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarını karşılama yalnızca içeriğin seçimini değil, eğitim programlarının temelini oluşturur. Öğrenci ilgileri içerik seçiminde özel ölçütler koymaya neden olmalıdır.Örneğin; seçimlik ve zorunlu ders konuları öğrencilerin ilgilerine yönelik konuyu öğrenmelerini sağlayabilir. Sınıfın düzeyi, öğrencilerin bütün bir grup olarak ya da bireysel ilgileri içerik seçimine yardımcı olur. Ayrıca öğrencilerin tecrübeleriyle ilişki kurabilecek içerik seçimine özen gösterilmelidir.
Faydalılık Öğrenciye öğretilen içerik onun mevcut ve gelecekteki problemlerine cevap verebilmeli ve pratik bir yarar sağlamalıdır.
Öğrenebilirlik: Öğrenci içerikle ilgili bilgileri başka kaynaklara gerek duymadan öğrenebilmelidir.
Sosyal Gerçeklerle Tutarlılık Öğrencilere içerik olarak en gerekli bilgiler verilmelidir.Öğrenci konuyu öğrenmemeli, konulardan öğrenmelidir.
İÇERİK DÜZENLEME İLKELERİ Hedef Davranışlar ve İçerik Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik Öğrencinin Hazırbulunuşluk Düzeyi ve İçerik
İÇERİK DÜZENLEME İLKELERİ Diğer İlkeler ve İçerik Soyutlama İlkesi Düzey İlkesi Şema İlkesi Vardama İlkesi Materyal Örgütlenişi İlkesi Alıştırma İlkesi Görsel Düzen İlkesi
İÇERİK DÜZENLEME İLKELERİ Değişik Öğrenme ve Öğretme Etkinlikleri ve İçerik
Hedef Davranışlar ve İçerik İçerik hedef davranışlara göre düzenlenmelidir. Bu düzenleme yapılırken hedefin düzeyi,sınırlama ve basamak göz önüne alınmalıdır. ‘‘Yurdumuz, komşularımız ve diğer ülkelerle ilgili temel kavramların anlam bilgisi’’ temele alınmalı; buradan hareket edilerek aşamalılık ilkesine göre ‘‘Yurdumuz , komşularımız ve diğer ülkelerle ilgili temel olguları değerlendirebilme’’ basamağına dek çıkılmalıdır. İçerik de basit, kolay ve önkoşul oluş özelliğine göre hem kendi içinde, hem de diğer ünitelere göre sıralanmalıdır.
Hedef Davranışlar ve İçerik Yıllık düzeydeki hedef bir içerikle kenetli olduğundan, hedef, içerikte hangi konuların olacağını belirler. Örneğin; İlköğretim 4.sınıf sosyal bilgiler dersi için önerilen ‘‘İlimiz, bölgemiz ve yurdumuzla ilgili temel kavramların anlam bilgisi’’ hedefinin konuları il, bölge ve yurtla ilgili olmalıdır.Bir yıl için böyle bir hedef belirlenmişse, içerikte; Bulgaristan,Yunanistan,ABD gibi devletler yer alamaz.Çünkü hedefte komşularımız ve diğer ülkeler ifadesi bulunmamaktadır.
Hedef Davranışlar ve İçerik İçeriğin ne olacağını belirleyen ikinci özellik ise hedefte geçen ‘‘temel’’ sözcüğüdür.Her türlü özellik değil, temel özelliklerin verileceği vurgulanmıştır. İlköğretim birinci kademe için içeriğin sınırlandırılması gerekmektedir.Çünkü öğrencinin hazırbulunuşluk düzeyi her türlü bilgi, beceri ve duygunun öğretilmesine uygun değildir.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik İçerik, çağdaş bilimsel, sanatsal ve felsefi bilgiye ters düşmemelidir.Burada ters düşmeme; onu yadsıyan, yok sayan, onunla çelişen önermelerin bulunmaması anlamındadır. Örneğin; ‘‘uygarlığın beşiği eski Yunan’dır’’ gibi bir önerme, bugünkü bilimsel bilgiye ters düşmektedir.Çünkü uygarlığın beşiğinin Sümer, Hint, Çin, Babil, Mısır,Fenike, Eti vb. olduğu bu günkü araştırmalarla kanıtlanmıştır. Doğruluk değeri yüksek önermeler içerikte yer almalıdır.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik İçerikte gelişme ve değişmelere yer verilmelidir. Konu alanlarıyla ilgili sorunların çözümünde kullanılan yöntem ve teknikler içerikte sunulmalıdır.Bu yöntem ve tekniklerdeki değişme ve yenilikler, yeni yaklaşımlar, stratejilerin iş ve işlem basamakları, dayandığı ilkeler ve hangi durumlarda nasıl kullanılacağı örnekler üzerinde gösterilmelidir.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik Bilgiden daha çok yöntem ve tekniklerin kullanılmasına ağırlık verilmelidir.Çünkü, her türlü bilgi yöntem ve tekniklerin kullanılmasıyla elde edilebilir.Bilgi çok çabuk unutulur; fakat yöntem ve tekniğin kullanımı ve bunun sonunda elde edilen bilgi kolay kolay unutulmaz.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik İçerik, akıl yürütme yollarıyla da tutarlı olmalıdır.Çünkü öğrenciden zihinsel süreçleri kullanması beklenmektedir.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik İçerik, temele alınan felsefe ve eğitim felsefesine de göre düzenlenebilir. Temele idealizm ve onun eğitime yansıması olan daimicilik alınmışsa; İçerik ideaya ulaşmak, aklı kurallara uygun olarak kullanmak, mutlak, değişmez doğruları kişiye kazandırmak için düzenlenmeli ve konular bu hedeflere hizmet etmelidir.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik Realizm ve onun eğitime yansıması olan esasicilik alınmışsa, doğal ve toplumsal gerçeği temele almak, toplumun başat kültürel değerlerini kişiye kazandırmak, onu toplumsallaştırmak , deney, gözlem, ve akılla elde edilen bilgiyi mutlak, kesin doğru kabul etmek üzere içerik yapılandırılmalıdır.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik Marksizim ve eğitimde uygulaması olan politeknik eğitim amaçlanmışsa, doğal ve toplumsal çelişkiyi en aza indirmek, üretimde bulunmak, komünizmi gerçekleştirmek,diyalektik akıl yürütmeyi sağlamak,insanı çok yönlü yetiştirmek üzere içerik düzenlenmelidir.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik Pragmatizm ve onun eğitimde uygulaması olan ilerlemecilik ve yeniden kurmacılık eğitim akımlarına göre içerik düzenlenirken, öğrencinin yaşantı geçirmesini sağlamak, yaşamın sürekli değişeceğini ve değişmenin kaçınılmaz olduğunu kabul etmek, her türlü bilgi ve değerin değişeceğini benimsemek, demokratik bir yaşam tarzını savunmak,uygulamak,bilimsel yöntemi kullanmak gibi özellikler dikkate alınmalıdır.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik Varoluşçu felsefe ve onun eğitimdeki göstergesi olan varoluşçuluk temele alınmışsa, kişiyi sınır durumuna getirmek,onun özgürce seçim yapmasını ve bunun sonucuna katlanmasını sağlamak, tek tek her insanı temele almak, toplumsal değerleri kabul etmemek gibi hedef ve davranışlar içerikte ana noktaları oluşturmalıdır.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik Olabilirlik ve onun eğitime yansıması olan görüş temele alınmışsa, insanı çok yönlü düşünen bir varlık olarak yetiştirmek, her şey olabilir ilkesini temele almak, doğrudan demokrasiyi savunmak, dinamik bir denge anlayışı benimsemek ve yaşama geçirmek, bilimsel bilgiye ve yönteme sorun çözerken öncelik vermek; fakat tekbir çözüm yolu olmadığını kabul etmek,her türlü bilginin şimdilik doğru, yanlış olduğunu bilmek, insanı ve doğayı sevmek gibi görüşlere göre içerik düzenlenmelidir.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik İçerikte tanım ve betimlemeler yapılırken ilköğretim 1,2,3. sınıflar için üç, dört; 4. ve 5. sınıflar için cümlelerdeki sözcük sayısı genellikle yediyi geçmemelidir.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik İçerikteki cümleler genellikle devrik olmamalı, dil açık, anlaşılır ve yalın olmalıdır.Gereksiz ayrıntılardan kaçınılmalı, punto öğrencinin düzeyine uygun şekilde düzenlenmeli, ilkeler, genellemeler örnek, şekil, resim, kroki, plan ve haritalarla desteklenmeli ; bunlar renkli olmalı; altlarında açıklama yapılmalıdır.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik Her ünitenin sonunda, metinde geçen kavramlara ve onların ne anlama geldiğine yer verilmeli; ilkeler vurgulanmalı ve ünitenin özeti yapılmalıdır. Her ünitenin sonunda, o ünitede kazandırılmak istenen hedef ve davranışların her biriyle ilgili en az üç soru bulunmalıdır.Bu sorular hedef ve davranışla ilgili olmalı; ölçme ve değerlendirme ilkelerine göre düzenlenmelidir. Soru yanıtlanamadığı zaman, öğrencinin içerikte nereyi tekrar okuyacağı yada hangi kaynaklara bakacağı da her soruda belirtilmelidir.
Çağdaş,Bilimsel,Sanatsal ve Felsefi Bilgi ve İçerik İçerik üniteler şeklinde sunulmalı; her ünite ortalama 7 saati geçmemeli, en az 3 saat, en fazla 12 saat olmalıdır.Ön ve son testler için birer saat bu süreye eklenebilir. Her ünite birbirinin ön koşulu olacak şekilde aşamalı sıralanmalıdır.
Öğrencinin Hazırbulunuşluk Düzeyi ve İçerik İçerik hazırlanırken öğrencinin gelişim özellikleri, ilgi, ihtiyaç ve beklentileri göz önüne alınmalıdır. İçerik öğrencinin yaşadığı doğal ve toplumsal koşullara göre düzenlenmelidir.
Öğrencinin Hazırbulunuşluk Düzeyi ve İçerik İçerik öğrencinin içinde yaşadığı kültürel değerlere göre düzenlenmelidir. Örneğin; Köyde okuyan bir çocuğa demokratik yaşamla ilgili kavram ve ilkeler öğretilirken, ‘‘sınıf başkanının seçiminden, köy muhtarı, ihtiyar heyeti, milletvekili, belediye başkanı seçimine’’ doğru bir sıra izlenebilir.
Diğer İlkeler ve İçerik İçerik somuttan soyuta, basitten karmaşığa, kolaydan zora, yakın çevre ve zamandan uzağa doğru sıralanmalıdır. Örneğin; ‘‘İlimiz ve Bölgemizde Yaşayış’’ ünitesi köy okulunda işlenirken köyden, ilçede işlenirken ilçeden, ilde işlenirken ilden başlanmalıdır. Köy okulunda işleniyorsa, ‘‘köy, kasaba, il ve bölge’’ sırasına göre içerik düzenlenmelidir.
Diğer İlkeler ve İçerik Soyutlama ilkesi: Bir metinde öğrencinin ana fikri öğrenmesi olarak ele alınabilir. İçerikte ana nokta açık, anlaşılır ve yalın bir şekilde ya metnin başında ya da sonunda ortaya konmalıdır. Ana fikir metnin başında verilirse, yardımcı fikirler tümdengelim yoluyla çıkarılmalıdır.Eğer ana fikir metnin sonunda veriliyorsa, yardımcı fikirlerle tümevarım yoluyla ana fikire ulaşılmalıdır
Diğer İlkeler ve İçerik Düzey İlkesi: İçeriğin aşamalı ve birbirinin önkoşulu olacak şekilde sıralanması gerekmektedir. Konular anlamlı temel kavram ve ilkelere dayandırılmalı ve bir bütünlük oluşturacak şekilde yapılandırılmalıdır.
Diğer İlkeler ve İçerik Şema İlkesi: İçerik; kişinin kendi öğrenme şemasını kurmasına izin verecek bir esneklikle yazılmalıdır.Bunlar ön örgütleyiciler tarafından sağlanabilir. Ön örgütleyicilere örnek olarak; bölüm başlarında yer alan özetler, bölüm ve alt başlıklar, ön bilgiler,grafikler, şemalar,haritalar,resimler, tablolar vb. verilebilir.
Diğer İlkeler ve İçerik Derslerde ünitelerin ana ve alt başlıkları anlamlı ve birbirleriyle ilişkili bir şekilde yazılmalı; içeriğin başında kısa özetler bulunmalı; içerik grafikler, şemalar, haritalar, resimler ve tablolarla desteklenmelidir.
Diğer İlkeler ve İçerik Vardama İlkesi: İçerik; öğrencinin elde ettiği bilgi ve becerilere dayanarak geçmişi ve geleceği kestirmesine olanak vermelidir. ‘‘Doğal ve Tarihi Yapılar Korunmazsa Neler Olabilir’’, ‘‘Sağlık Kurallarına Uymazsak Neler Olabilir’’ vb. gibi başlıklar bu ilkeye uygun örnekler olabilir.
Diğer İlkeler ve İçerik Materyal Örgütlenişi İlkesi: İçerik; hedef davranışlarda belirtilen ve o bilim, sanat, felsefe için geçerli olan genel ilkeler etrafında örgütlenmelidir. İçerikte ilkeler şemalarla, tablolarla, örneklerle desteklenmeli, öğrencilerin bu ilkeleri değişik ve uygun durumlarda kullanmasına imkan verecek biçimde konular düzenlenmelidir.
Diğer İlkeler ve İçerik Alıştırma İlkesi: Her içerikte bölüm başlarında, sonlarında ya da ünite sonlarında; hedeflenen davranışlarla ilgili sorular bulunmalıdır.
Diğer İlkeler ve İçerik Görsel Düzen İlkesi: İçerikte sunulan kavramlar, olgular, semboller, sınıflamalar, ilkeler vb. tablolar, şekiller, resimler, akış diyagramları, haritalar, grafikler tarafından desteklenmeli ve bunlar aslına uygun, renkli olmalıdır.
Değişik Öğrenme-Öğretme Etkinlikleri ve İçerik İçerik, değişik öğrenme-öğretme strateji , yöntem ve tekniklerine uygun biçimde düzenlenmelidir. Örneğin;Sosyal Bilgiler dersinde ‘‘İlimiz ve bölgemizin doğal yapısıyla ilgili temel kavramların anlam bilgisi’’ düzeyindeki hedefle ilgili içerik düzenlenirken sunuş yolu stratejisi kullanulabilir.
Değişik Öğrenme-Öğretme Etkinlikleri ve İçerik ‘‘Temel ilkelerin önemini kavrayabilme ’’ ile ilgili içerik, buluş yolu stratejisi; ‘‘İlimizin haritasını çizebilme’’ gibi uygulama ve daha yukarı düzeydeki hedeflerle ilgili olarak içerik, araştırma soruşturma yolu stratejisi, örnek olay, gösterip yaptırma yöntemlerinin özelliklerine göre düzenlenebilir.