İNSAN BİLİMLERİNDE TIP YA DA TIP-KÜLTÜR SANAT: MENDERES DENEYİMİ Semra Erpek , Selcen Öncü, Gökhan Erpek , Mustafa Altınışık

Giriş Tıpta insan bilimleri; beşeri bilimler (edebiyat, felsefe, etik, tarih ve din), sosyal bilimler (antropoloji, kültürel çalışmalar, psikoloji, sosyoloji) ve sanatı (edebiyat, tiyatro, film ve görsel sanatlar) içeren ve tıp eğitiminde uygulanan disiplinler arası bir tıp alanıdır.

Beşeri bilimler ve sanat insanların kişisel özellikleri, duygu ve düşünceleri hakkında bilgi sahibi olmamızı, onları anlayabilmemizi sağlar. Edebiyat ve sanat; insancıl tıbbi bakım için gerekli temel beceriler olan gözlem, analiz, empati ve kendini ifade etme becerilerini geliştirmede yardımcı olur. Sosyal bilimler; biyolojik bilimler ve tıbbın kültürel ve toplumsal yapıdan nasıl etkilendiğini, bireysel hastalık deneyimi ve uygulanan tedavilerin kültürle olan etkileşimlerini anlamamıza yardımcı olur.

Son yıllarda sanat ve sosyal bilimlerin tıp eğitimi müfredatlarında yer almaları yaygınlık kazanmıştır. Tıp Eğitimi Müfredatında "Medical Humanities" adı altındaki modüllere yer verilmesi Amerika'da başlamış ve daha sonra Avrupa'daki tıp okulları müfredatında yerini almıştır.

Tarihçe 1967 Pennsylvania State University College of Medicine “Department of Humanities” 1969 Society for Health and Human Values (SHHV)

Tarihçe 1973 - Amerikan tıp fakültelerinde 40 tıpta insan bilimleri programı yer almaktadır. 1986 - ABD'de etik danışmanlığa odaklanan ilk uzmanlık grubu dernekleşmiştir (Society for Bioethics Consultation: SBC). 1994- ABD'de American Association of Bioethics (AAB) kurulmuştur. 1998 - ABD'de çalışmalarını yürüten üç kuruluş (SHHV, SBC ve AAB) birleşerek American Society for Bioethics and Humanities (ASBH) adını almıştır.

Tarihçe 1998- İngiltere'de Royal Free & University College Medical School'da 'The Center for Medical Humanities' açılmıştır. 2002- İngiltere'de Association of Medical Humanities (AMH) kurulmuştur. 2004 - Avustralya ve Yeni Zelanda'da bulunan 16 tıp fakültesinin katılımı ile Australasian Association for Medical Humanities [AMH (ANZ)] kurulmuştur.

Tarihçe 2001-2002 ADÜ Tıp Fakültesi Tıp Kültür ve Sanat Alt Birimi kurularak çalışmalarına başladı. 2005 Hacettepe Tıp Fakültesi I.Tıpta İnsan Bilimleri Kongresini düzenledi.

ADÜTF Eğitim Öğretim ve Sınav Yönergesi Tıp Kültür ve Sanat Alt Birimi: Sosyal, kültürel, insani ve mesleksel değerler edinmiş mezunlar yetiştirmeye yönelik eğitim programları oluşturmak ve yürütülmesini sağlamak, güzel sanatlar ile tıp arasında ilişki kurarak mesleksel değerlerin gelişmesine zemin hazırlamak.

ADÜ TIP FAKÜLTESİ 2009-2010 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI TIP, KÜLTÜR VE SANAT DERSLERİ 1.SINIF TTB1 TTB2 TTB3 TTB4 KAS& İSKELET 2 4 2.SINIF DOLAŞIM &SOLUN. SİNDİRİM &METAB. SİNİR& DUYU ENDOKRİN& ÜREME HASTAL. BİYOL.

TIP KÜLTÜR VE SANAT ALT BİRİMİ 1.SINIF EĞİTİM ETKİNLİKLERİ Film Gösterimi “Patch Adams” III. DERS KURULU 2 saat Sunum Teknikleri II. DERS KURULU I. DERS KURULU TKS Altbiriminin tanıtımı (amaç ve hedefler) Tıp ve Edebiyat IV. DERS KURULU 2 saat (3 grup) V. DERS KURULU 4 saat (3 grup) Öğrenci Sunumları

1-Müze Gezisi Etkinlik Geribildirim Formu 1-Bu müze etkinliğinde neleri ilk defa öğrendiniz? 2-Müzede en ilginç bulduğunuz obje(ler) ne(ler)dir, neden? 3-Müze etkinliğinde tıpla bağlantı kurduğunuz şeyler nelerdir? 4-Müze etkinliğinde, size fayda sağlayan şeyler nelerdir?

Amaç Bu çalışmada 2008-2009 ve 2009-2010 yıllarında Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde uygulanan Tıp Kültür Sanat Programı hakkındaki öğrenci görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Yöntem Toplam 22 sorudan oluşan anket formu 1., 2. ve 3. sınıf öğrencilerine dağıtılmış ve sorulara 1 (kesinlikle katılmıyorum) ile 5 (kesinlikle katılıyorum) arasında puan vererek (Likert’s Scale) değerlendirme yapmaları istenmiştir.

Yöntem Dağıtılan anket formları 64 (%48) birinci sınıf öğrencisi, 65 (%62) ikinci sınıf öğrencisi ve 58 üçüncü sınıf öğrencisinden (%62) geri alınmıştır. Anketteki her ölçüt için öğrencilerin yüzde kaçının 4 veya 5 puan verdiği hesaplanmış ve herhangi bir ölçüt için öğrencilerin %60 ve daha çoğunun 4 veya 5 puan vermesi yeterli değerlendirme olarak kabul edilmiştir.

Bulgular

Bulgular Öğrencilerin % 73-77’ü “Tıp eğitiminde sosyal bilimler ve sanatın yer almasının kişiler arası iletişime yardımcı olacağı ve tıbbı zenginleştirdiği” düşüncesine katıldıklarını bildirmişlerdir; % 78,6’sı “Film” yolu ile tıbbın anlatılmasını eğitici ve eğlenceli bulmuşlardır; % 60-62’si Tıp, kültür ve sanat etkinliklerinin hastalara karşı daha duyarlı bir yaklaşımı sağladığı konusundaki görüşlere katılmıştır.

Bulgular Öğrencilerin % 50’si tıp, kültür ve sanat etkinliklerine ayrılan süreyi yeterli bulmuşlardır. Tıp, kültür ve sanat etkinliklerindeki konu çeşitliliğinin yeterli olduğunu düşünen ve bu etkinliklerin her sınıfta olmasını isteyen öğrencilerin oranı ise % 46’dır.

Bulgular Özet olarak; Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde öğrenciler, tıp eğitiminde sosyal bilimler ve sanatın yer almasının kişiler arası iletişime yardımcı olacağı ve tıbbı zenginleştirdiğini, hastalara karşı daha duyarlı bir yaklaşımı sağladığını düşünmektedirler.

Sonuç Klasik, bilgiye dayalı eğitim programlarından; biomedikal tıp kitaplarında bulamayacağımız ve birebir insan deneyimlerinin önemine dayanan programlara geçiş, hastaların gereksinim duyduğu empati yeteneği ve insani değerlere sahip yeni nesil doktorlar yetiştirmek için çok önemli bir gelişmedir.

Sonuç Tıp fakültelerinde “Tıp, Kültür ve Sanat Programı” kapsamındaki etkinlikler; hastaların duygu ve düşüncelerini anlayabilen, onların acılarını paylaşabilen, hastaları bireyler olarak kavrayabilen, insani değerlere sahip hekimlerin yetiştirilmesinde büyük öneme sahiptir. Tüm tıp fakültelerinde “Tıp, Kültür ve Sanat Programı” uygulanması yararlı olacaktır.