İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ (1908 – 1918) Yakın Tarih Okuma Grubu (Modernleşen Türkiye’nin Tarihi – Erik Jan Zürcher) Hazırlayan : Halim SIRÇANCI Tarih : 10 Ekim 2009

İÇERİK : 1908 2. Meşrutiyet Devrimi, İttihat Terakki, 1909 Karşı Devrim (31 Mart), 1909 – 1914 Dönemi: İttihat Terakki Yönetimi, Siyasal Çekişmeler, Uluslar Arası Siyaset : Doğu Sorunu, Balkan Savaşı ve Babıali Baskını, Teşkilat-ı Mahsusa,

İÇERİK : 1914 1.Dünya Savaşına Giriş, 1914 – 1918 1.Dünya Savaşı, 1915 Ermeni Sorunu, Reform Politikaları: Toplumsal ve Kültürel Değişim, Maliye ve Ekonomi, İdeolojik Tartışmalar,

1908 2. Meşrutiyet Devrimi Devrimi (23 Temmuz 1908) İTC yaptı, Devrimi askerler yaptı : 2. (Trakya) ve 3.(Makedonya) Ordulardaki ittihatçı subaylar, Anadolu dışında ve dış destekle planlandı, finanse edildi, Devrimin Anadoluda algılanışı farklı oldu, Abdulhamit’in devrime yaklaşımı, Toplumsal çalkantılar, grevler, İTC nin tepkisi, Devrimin amacı ve sonucu, Sultanın alaşağı edilmesi, yetkilerinin sınırlanması, Kanun-u Esasi, Meclis-i Mebusan’ın açılması, 1908 Seçimleri (İTC nin açık zaferi), İTC nin Selanik kadrosu, başta Emanuel Karasu olmak üzere dönmelerden oluşuyordu, Talat, Enver, Cemal ve M.Kemal bu ekipteydi, Abdülhamit illegal örgütlenmeyi haber almış, bastırma aşamasında mason olan yetkililer tarafından haber verilmiştir, Medya ve asker gücünün önemi,

1908 2. Meşrutiyet Devrimi 1. Meşrutiyet ve Meclisi Mebusan: 50.000 kişiye bir vekil, Vekillerin kanun teklif yetkisi yok, Sultanın verdiği öneriler meclis tarafından değiştirilemez, Partiler yok sadece müslim-gayrimüslim kotaları var, İlk mecliste 40/60 gibi gayrimüslim/müslim dağılımı var, İlk meclis vilayet meclislerinden seçilenlerden müteşekkildir, Ayan meclisi Mebuslar meclisinin 1/3 ü kadar olabilir, Mebuslar meclisi 130 ile sınırlıdır,

1908 2. Meşrutiyet Devrimi İttihat Terakki Cemiyeti : 2 Haziran 1889 : İttihad-ı Osmani Cemiyeti, Kurucular : Askeri Tıbbiye öğrencisi 5 kişi, Temmuz 1895 resmi kuruluş, nizamname hazırlanması, İTC önderleri : Ahmet Rıza, Mizancı Murat, Prens Sebahattin, Dr. Nazım, Bahattin Şeker, İTC bir süre sonra çatı örgüt oldu, Cemiyet saltanat ve hilafete karşı değildir : “Cemiyet nazarında sülale-i necibe-i Osmaniye’nin makam-ı saltanat ve hilafette bekası mültezemdir” (Nizamname madde 4), Dönemin Ergenekon yapılanması mı ?

1908 2. Meşrutiyet Devrimi Enver Paşa (1880-1922) Talat Paşa (1874-1921) Cemal Paşa (1872-1922)

1908 2. Meşrutiyet Devrimi 2. Meşrutiyet ve seçimler: İTC dolaylı yönetti, 5 seçim olmuştur (1908, 1911, 1912, 1914, 1919), Sadece erkekler oy kullandı, İki kademeli seçim oldu, Vergi vermek ve Türkçe bilmek şarttı, 1912 de askerlere seçme ve seçilme yasağı konmuştur, 50.000 kişiye bir mebus seçilmiştir, Toplam çalışma süresi : 4.5 yıldır, Meclis kompozisyonu : 142 türk, 60 arap, 25 arnavut, 23 rum, 12 ermeni, 5 musevi, 3 sırp, 1 ulah, toplam 275,

1909 Karşı Devrim (31 Mart) SEBEPLER : Artan muhalefet : Ahrar Fırkası, İttihadı Muhammedi Fırkası, Artan laikçi uygulamalara tepki, Memurların sayısının azaltılması, Alaylı yerine mekteplilere öncelik verilmesi, Meclis-i Mebusan başkanı Ahmet Rıza, İTC nin iktidar tarzı, tecrübesizliği, 13 Nisan 1909 (31 Mart 1325) : Asker ve ulema destekli devrim, Talepler : Bazı nazırların azli, şeriatın geri getirilmesi, Ahmet Rızanın değiştirilmesi, bazı mebusların uzaklaştırılması, isyancıların affı, İttihatçılar saklandı, başkentten kaçtı, mebusların birçoğu kayboldu, Adana’da Ermeni katliamı : 20.000 ölü Hareket ordusu Selanik ten gelerek ayaklanmayı bastırdı, sıkıyönetim ilan edildi (1909-1912), A.hamit’i tahttan indirdi, sultanın yetkileri sınırlandı, Tahttan indiren heyetin başında Selanik Mebusu Emanuel Karasu vardı (!), SORU : Abdulhamitin rolü nedir?

1909 – 1914 Dönemi Askerin siyasetteki konumu (sıkıyönetim), Gizli İTC nin yönetime müdahalesi, Anayasal değişiklikler, Abdülhamit’in izlerinin silinmesi, Çok partili hayat : Mutedil hürriyetperveran fırkası, Islahat-ı esasiye-i osmaniye fırkası, Hizb-i cedid, Osmanlı sosyalist fırkası, Hürriyet ve itilaf fırkası, Babıali Baskını (23 Ocak 1913) : Enver, Talat ve Cemal Mahmut Şevket Paşa,

1909 – 1914 Dönemi Ayrılmalar / İsyanlar / İşgaller : Avusturya Macaristan’ın B.Hersek’i ilhakı, Bulgaristan’ın bağımsızlığı, Girit’in Yunanistan’la birleşmesi, Arnavutluk isyanı (1910), Kosova ve Karadağ isyanları (1910-1912), Yemen isyanı (1910), Trablusgarb’ın işgali (1911),

1909 – 1914 Dönemi 1912 Balkan Harbi, Babıali Baskını (23 Ocak 1913), İTC örgütlü savaş yanlısı gösteriler, Balkan ülkeleri arası savaş, İstanbul Barış Antlaşması (29 Eylül 1913), Sonuç : Edirne Bulgarlardan geri alındı, 4 milyon nufuslu 150 K km2 toprak kaybı (arnavutluk, makedonya, trakya), Yoğun mülteci akını,

1909 – 1914 Dönemi Teşkilat-ı Mahsusa (1908 – 1918) : Kurucusu : Enver paşa (?), Kadro : Mustafa Kemal Paşa, Enver Paşa, Binbaşı Süleyman Askeri, Eşref Kuşçubaşı, Teğmen Yakup Cemil, Dr. Bahattin Şakir, Etkinlikler : Balkan savaşı, Trablusgarb, Basra, Abadan, Afganistan, Ermeni tehciri,

1914 1.Dünya Savaşına Giriş Said Halim Paşa ve Enver Paşa politikaları, İttihat Terakkinin tecrübesizliği, Almanların zorlaması,

Sarıkamış Şehit sayısı : 90.000 - 110.000, Esir sayısı : 7000, Tümgeneral Hasan İzzet Paşa Enver Paşa Tuğgeneral Hafız Hakkı Paşa Şehit sayısı : 90.000 - 110.000, Esir sayısı : 7000, Sıcaklık : -25, -40 derece, Yanlış zamanlama, askeri zafiyet, Enver’in hırsı, “Dimyata pirince giderken evdeki bulgurdan olmak”

1915 Ermeni Tehciri İttihat Terakki ve Teşkilat-ı Mahsusa başrolde, Katledilen Ermeni sayısı : 60.000 – 600.000 arası, Vilayat-ı Sitte : Erzurum, Van, Harput, Diyarbekir, Sivas, Bitlis,