Erişkinler Nasıl Öğrenir? -Öğrenme Teorileri- Zekeriya Aktürk Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitici Eğitimi Kursu 03.01.2012 Atatürk Üniversitesi BAP 2009/303 Prof. Dr. Zekeriya Aktürk, Doç. Dr. Hamit Acemoğlu http://aile.atauni.edu.tr Danışmanlar: Sedar Gürel (Sağlık Bakanlığı), Mark Gelula (Chicago Illinois), Nezih Dağdeviren (Trakya Üniversitesi) / 26

Sizce insanlar nasıl öğrenir? Bu oturuma başlamadan önce kendinize şu soruyu sorunuz: Ben insanların öğrenme yöntemleri konusunda neler düşünüyorum? / 26

Hedefler Bu ders sonunda katılımcıların öğrenme teorileri hakkında bilgi sahibi olmaları amaçlanmıştır. Bu sunumun sonunda katılımcılar; Üç adet öğrenme teorisi modelini açıklayabilmeli Knowles’in erişkin öğrenme varsayımlarını açıklayabilmeli Tecrübeyle öğrenme teorisini açıklayabilme These three elements are: 1) identification and use of prior knowledge, 2) creation of new knowledge through active use of ideas and information in real world problems and situations, and 3) employment of repetition using a variety of learning modes (practice) / 26

Öğrenme Nedir? Bilişsel, duyuşsal, çevresel ve tecrübeye dayalı etkilerle kişinin bilgi, beceri, değer ve dünya görüşlerinde değişikliklerin olması. (Illeris, 2000; Ormorod, 1995) / 26

Öğrenme Teorisi nedir? Öğrenme teorileri öğrenme gerçekleşirken ne olduğu ile ilgilenir? Öğrenme teorileri insanlar öğrenirken neler olduğunu tarif etmeye çalışır Öğrenme teorilerinin iki yönü var: 1. Gözlemlediğimiz öğrenme sürecini anlamamız için bize kavram çerçevesi ve terminoloji sunar. 2. pratik çözümler için nereye bakacağımız hakkında fikir verir. Hill (2002) / 26

Üç Ana Öğrenme Teorisi Davranışçı öğrenme teorisi Bilişsel öğrenme teorisi Yapılandırmacı öğrenme teorisi Behaviorism focuses only on the objectively observable aspects of learning. Cognitive theories look beyond behavior to explain brain-based learning. And constructivism views learning as a process in which the learner actively constructs or builds new ideas or concepts. / 26

Davranışçı Teori Burrhus Frederic Skinner (d. 1904) tarafından tanımlanmıştır Üç temel varsayımı var: 1. Öğrenme kendini davranış değişikliği ile gösterir 2. Çevre davranışı şekillendirir. 3. süreklilik ve pekiştirme öğrenme sürecinde önemlidir / 26

Koşullanma Davranışçı teoriye göre öğrenme, şartlanma sonucunda yeni davranışların kazanılmasıdır Klasik şartlanma: davranış, uyarana refleks bir cevap şeklindedir. (Pavlov’un köpekleri) Operant şartlanma: davranışın bir ödül veya ceza ile kuvvetlendirilmesidir. (B.F. Skinner) / 26

/ 26

Bilişsel öğrenme teorisi 1929’da Henry Bode tarafından ortaya atıldı İzole olaylara ek olarak paternlere (şemalara) bakmayı önerir İki ana kabulü var: 1. Hafıza sistemi bilginin aktif ve organize bir işlemcisidir 2. Eski öğrenilenler önemlidir. / 26 Bode, Boyd Henry (1929). Conflicting Psychologies of Learning. Boston: D.C. Heath and Company.

Öğrenme için insan beyninin nasıl çalıştığını bilmeli ve dikkate almalıyız (Örn. kısa ve uzun süreli hafıza) Davranışçı teoride çevre daha önemli iken burada kişinin kendisi ön plandadır Şema örneği: FTR’de anatomide öğrenilen bilgiler bilek mekaniğini anlamayı ve böylece bir düşme durumunda kırık mı incinme mi olacağını tahmin etmeyi kolaylaştırır. / 26

Bilişsel öğrenmede yeterlilik aşamaları Bilinçsiz yetersizlik Bilinçli yetersizlik Bilinçli yeterlilik Bilinçsiz yeterlilik Bilinçli yeterliliğe geri dönme Noel Burch, Linda Adams. Learning a New Skill is Easier Said than Done. Gordon Training International. http://www.gordontraining.com/free-workplace-articles/learning-a-new-skill-is-easier-said-than-done/ / 26

Sosyal Bilişsel Teori (Albert Bandura) / 26

Yapılandırmacı model (Jean Piaget) Kişi, bilgi ve tecrübelerini kullanarak aktif olarak yeni fikirler veya kavramlar oluşturur Yani: öğrenme kişinin kendi tecrübelerinden yeni bilgi yapılandırmayı içerir Yapılandırmacı öğrenme daha çok kişisel bir çabadır Gibbons, B. (2004). "Supporting science education for English learners: promoting effective instructional techniques.". Electronic Journal of Literacy through Science 3: 1–17. / 26

Yapılandırmacı eğitim öğrenenin serbestçe araştırma yapmasını teşvik eder Eğitici, kolaylaştırıcı rolündedir; öğrencinin gerçekçi problemleri çözerek bilgiyi yapılandırmak üzere prensipleri kendisinin keşfetmesini teşvik eder. Yapılandırmacı teoriye dayanan uygulamalar: Kendi kendine öğrenme (self-directed learning) Transformasyonel öğrenme (transformational learning) Tecrübeyle öğrenme (experiential learning) Yansıtma uygulamaları (reflective practice) / 26

/ 26

Örnek Öğrenme yeterliliği: kırmızı trafik ışığında durma Davranışçı öğrenme: kırmızı ışıkta geçince ceza Bilişsel öğrenme: “kırmızı ışıkta geçersem kaza olabilir, yaralanabilirim” düşüncesini harekete geçirme Yapılandırmacı öğrenme: daha önce kırmızıda geçip kaza yapan bireye konuyla ilgili yansıtma yaptırılması, kazazedelerle konuşma, gözlem… / 26

Diğer bazı eğitim teorileri Androgojik öğrenme teorisi (Malcolm Knowles) Reflektif öğrenme (Donald Schön) Tecrübeyle (experiential) öğrenme (David Kolb) Zone of Proximal Development (Lev Vygotsky) Adult learning is not really a term that is used any more. Rather we say that all learners, children and adults learn in the same general manner. The differences lie in the amount of experience and that comes with age. The foundation of all learning lies in the five stages that are provided on the next slide Reflective Practice is "the capacity to reflect on action so as to engage in a process of continuous learning", which, according to the originator of the term, is "one of the defining characteristics of professional practice".[1] According to one definition it involves "paying critical attention to the practical values and theories which inform everyday actions, by examining practice reflectively and reflexively. This leads to developmental insight".[2] Reflective practice can be an important tool in practice-based professional learning settings where individuals learning from their own professional experiences, rather than from formal teaching or knowledge transfer, may be the most important source of personal professional development and improvement. As such the notion has achieved wide take-up, particularly in professional development for practitioners in the areas of education and healthcare. The question of how best to learn from experience has wider relevance however, to any organizational learning environment. The zone of proximal development (зона ближайшего развития), often abbreviated ZPD, is the difference between what a learner can do without help and what he or she can do with help. It is a concept developed by Soviet psychologist and social constructivist Lev Vygotsky (1896 – 1934). Vygotsky stated that a child follows an adult's example and gradually develops the ability to do certain tasks without help. Vygotsky's often-quoted definition of zone of proximal development presents it as the distance between the actual developmental level as determined by independent problem solving and the level of potential development as determined through problem solving under adult guidance, or in collaboration with more capable peers[1 / 26

Androgojik öğrenme teorisi (Malcolm Knowles) Beş varsayımı var Erişkinlerin kendi öğrenme yönelimleri vardır Önemine inanmadıkları şeyleri öğrenmezler Erişkin öğrenmesinde tecrübe önemlidir Erişkinin geçmiş tecrübeleri dikkate alınmalıdır Erişkinlerin iç ve dış motivasyonları vardır Faydalı olma, kendini ispat etme, başarılı olma – karne alma Erişkinler beceri ve uygulamaya yönelik eğitim ister Erişkinler öğrendiklerini yaşam ortamlarında hemen uygulamak ister Erişkinler hazır olduğu anda öğrenir Erişkinler ihtiyaç duydukları anda öğrenme anları oluşur Adult learning is not really a term that is used any more. Rather we say that all learners, children and adults learn in the same general manner. The differences lie in the amount of experience and that comes with age. The foundation of all learning lies in the five stages that are provided on the next slide / 26

Reflektif Öğrenme Kişi kendi uygulamaları üzerine düşünür ve öğrenmeye çalışır Çalışırken yansıtma (reflection-in-action): işi yaparken üzerinde düşünme İşe yansıtma (reflection-on-action): işten sonra İşle ilgili (reflection-for-action): eğiticinin iş hakkında öğrenene yansıtma yapması / 26

Tecrübeyle öğrenme (experiential learning) David Kolb Tecrübeyle öğrenme modelinin dört aşaması var This is the basis of active learning: it can occur in a lecture, a laboratory, a clinic or in small groups Konfüçyüs: “tell me and I will forget, show me and I may remember, involve me and I will understand”. “duyarsam unuturum, görürsem hatırlayabilirim ama yaparsam öğrenirim” / 26

/ 26

Zone of Proximal Development Anlamı Daha tecrübeli uygulayıcılarla etkileşim Gözlemledikleri uygulamalar hakkında yansıtma Geribildirim ve ileri yansıtma suretiyle uygulama Öğrenme Uygulama yapılan toplum ortamında sosyal ve görev etkileşimi Gerçek rol modeller ve Gerçek görevlerle oluşur Lev Semyonovich Vygotsky / 26

Nöronal Öğrenme Beynimizde yaklaşık 100 milyar nöron var Her nöron 1000 – 10 000 nöronla sinaps yapar / 26

İhtiyaçlar hiyerarşisi – Öğrenme ilişkisi Temel ihtiyaçlarını karşılamadan öğrencinin öğrenmesini bekleyemeyiz http://chiron.valdosta.edu/whuitt/COL/motivation/motivate.html / 26

Özet Hangi öğrenme teorisi modelleri vardır? Knowles’in erişkin öğrenme varsayımları nelerdir? Kolb’ün tecrübeye dayalı öğrenme siklusunu açıklayınız. / 26