GEMİ ATIKLARI YÖNETİM “ATIK KABUL TESİSLERİNDE LİSANS UYGULAMALARI” T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Deniz ve Kıyı Yönetimi Dairesi Başkanlığı GEMİ ATIKLARI YÖNETİM “ATIK KABUL TESİSLERİNDE LİSANS UYGULAMALARI” Antalya, Ocak 2010 Harun HAŞİMOĞLU Uzm. Biyolog E-posta: hhasimoglu@cevreorman.gov.tr

Sunum İçeriği; Atık kabul tesisi lisans (çevre izni) başvurusu, Atık kabul tesisi raporunun hazırlanması esasları, Atık yönetim planı hazırlama esasları ve dikkat edilmesi gerekenler, Raporlama ve denetim, Muafiyet uygulamaları, Büyükşehir Belediyelerinin uygulamaları.

ATIK KABUL TESİSİ RAPOR FORMATI A- GENEL BİLGİLER 1) Proje sahibinin adı, adresi, telefon ve faks, 2) Projenin tanımı ve amacı, 3) Raporun hazırlanış tarihi, 4) Raporu hazırlayanların tanıtımı.

ATIK KABUL TESİSİ RAPOR FORMATI B- LİMAN İLE İLGİLİ BİLGİLER 1) Yeri, mevkii, 2) Vaziyet planı, 3) Hizmet amaçları, 4) Hizmet sunduğu gemilerin tipleri, büyüklükleri ve diğer özellikleri, 5) Hizmet sunduğu gemilerin sayıları (Günlük, aylık ve yıllık ortalamaları), 6) Hizmet sunduğu gemilerden kaynaklanan atıkların cins ve miktarları, 7) Önceki yıllarda kabul edilen atık tipleri ve miktarlarının belirtilmesi 8) Alt yapı ve Belediye hizmetlerinden yararlanma durumu, 9) Kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riski, 10) Olası çevresel etkilere karşı aldığı tedbirler, 11) Acil müdahale planı.

ATIK KABUL TESİSİ RAPOR FORMATI C) ATIK KABUL TESİSİ İLE İLGİLİ BİLGİLER 1) Yeri, mevkii, 2) Atık kabul tesisinin vaziyet planı üzerinde gösterilmesi (liman genel vaziyet planı üzerinde gösterilmesi), 3) Alınacak atık türleri ve maksimum atık miktarları, 4) Hizmet verilecek gemilerin yoğunlukları dikkate alınarak ayrı tür her bir atık için depolama kapasitelerinin belirlenmesi, 5) Sunulacak hizmetin kesintisiz devam edebilmesi için alınacak önlemler, 6) Atıkların gemilerden ve atık alma gemilerinden nasıl ve hangi yöntemle alınıp depolanacağı, 7) Açıkta demirleyen gemilerin atıklarının nasıl ve hangi yöntemle alınacağı, Atıkların bertarafının nasıl ve hangi yöntemlerle, nerelerde yapılacağı, yaptıracağı, bu anlamda anlaşma yapılacak bertaraf tesislerinin ve sahiplerinin isimleri, ilgili bertaraf tesislerinin almış olduğu izinler, belgeler, Atık Kabul Tesisinde kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek kaza riski, 10) Atık kabul, depolama ve bertaraf etme işlemlerinin her aşamasında çevresel etkilerin azaltılması için çevre yönetim araçlarına uygun yöntem ve önlemlerin belirlenmesi. 12) Görevlendirilecek personel bilgisi (kişi sayısı, yeterliliği, deneyim durumu vb.), Personelin eğitilmesi, 13) Kapasite artırmaya müsait olup olmadığı, EKLER: (ISPS Belgesi, Deşarj İzin Belgesi, Yapı Kullanma İzin Belgesi, harita, kroki, resim, belge, liman kullanıcıları için bilgiler vb.)

ATIK YÖNETİM PLANI RAPORU FORMATI A-GENEL BİLGİLER   1-Proje sahibinin adı, adresi, telefon ve  faks numaraları, 2-Atık Yönetim Planı Hakkında İletişim Kurulacak Kişiler   3-Raporu hazırlayanların tanıtımı ve Raporun hazırlanış tarihi, 4-Liman ve Atık Kabul Tesisinin Yeri, mevkii

ATIK YÖNETİM PLANI RAPORU FORMATI B-PLANIN UYGULANMASI İLE İLGİLİ BİLGİLER   1- Atık Yönetim Planının Kapsam ve Amacı 2- Atık kabul tesisine alınacak atık tür ve miktarları, 3- Gemilerden atıkların nasıl ve hangi yöntemler ile alınacağı ve depolanacağının detaylı olarak tanımlanması, (İş akış şeması ile desteklenmesi gerekmektedir) 4- Atık Kabul Tesislerinde depolanan her bir atık için bertaraf şeklinin açıklanması,   5- Atık Kabul Tesislerinde depolanan atıkların düzenli olarak bertaraf tesislerine gönderilmesi ile ilgili yöntemler-kuralların açıklanması, 6- Gemilerden alınan atık miktarlarının kayıt ve bildirme metotlarının açıklanması,  7- Sözleşme yapılan atık alma gemileri ile yapılan anlaşmalar ve anlaşmaların veya protokollerin orijinal onaylı belgeleri,  8- Atık Yönetim Planı Özet Tablosunun atık yönetim planında belirtilen hususlara göre doldurulması, 9- Planın uygulanmasından sorumlu kişi veya kişilerin tanımlanması, EKLER: Bertaraf tesisleri ve taşıma firmaları ile yapılan sözleşmeler.

ATIK YÖNETİM PLANI ÖZET TABLOSU I- GEMİLERDEN ALINAN ATIKLARIN TÜRLERİ, MİKTARLARI, TRANSFER ŞEKLİ, GEÇİCİ DEPOLAMA, TRANSFER  İLE İLGİLİ BİLGİLER    ATIĞIN TÜRÜ   1   (M3) 2 3  (M3/h) 4  (M3)  5 6 (M3/h) 7 8 KİRLİ BALAST SLOP SLAÇ ATIK YAĞ SİNTİNE SUYU ZEHİRLİ SIVI MADDE ATIĞI PİS SU ÇÖP DİĞER (YÜK ARTIKLARI) 1- LİMANA GELEN EN BÜYÜK GEMİ İÇİN ALINABİLECEK ATIK MİKTARI 2-TRANSFERİN ŞEKLİ (GEMİDEN GEÇİCİ DEPOLAMAYA ALINMA ŞEKLİ) 3- GEMİDEN GEÇİCİ DEPOLAMA TANKINA TRANSFER KAPASİTESİ (YÖNETMELİĞİN 5. BÖLÜMÜNDE BELİRTİLEN KAPASİTELER.) 4- GEÇİCİ DEPOLAMA TANK KAPASİTESİ 5- GEÇİCİ DEPOLAMA TANKINDAN BERTARAF TESİSİNE TRANSFER ŞEKLİ 6- GEÇİCİ DEPOLAMA TANKININ BOŞALTIM KAPASİTESİ 7- LİMAN İÇİNDEKİ BERTARAF ÜNİTESİ İÇİN BERTARAF KAPASİTESİ 8- ANLAŞMA YAPILAN BERTARAF TESİSİNİN ADI (LİMAN DIŞINDAKİ BERTARAF GERÇEKLEŞTİRİLİYOR İSE)

II- SİNTİNE SUYU VE SLOP, KİRLİ BALAST İÇİN YAPILAN SUSUZLAŞTIRMA VE ARITMA  BİLGİLERİ    ATIĞIN TÜRÜ   1  (EVET– HAYIR) 2 3  (M3) 4 (M3/SAAT) 5 EVET –HAYIR 6 7 SLOP SİNTİNE SUYU KİRLİ BALAST DİĞER (YÜK ARTIKLARI) 1-ATIK KABUL TESİSİNDE GEÇİCİ DEPOLANAN ATIKLARLA İLGİLİ LİMANDA HERHANGİ BİR İŞLEM YAPILIYORMU? Cevabınız evet ise 2 ve 3 nolu sütunu doldurunuz. 2-YAPILAN İŞLEMLERİN NELER OLDUĞUNU HAKKINDA AÇIKLAMA YAPINIZ. (SUSUZLAŞTIRMA,  ARITMA VB.) 3-SUSUZLAŞTIRILMADAN SONRA KALAN ATIĞIN DEPOLANACAĞI TANKIN  KAPASİTESİ 4-SUSUZLAŞTIRILMIŞ ATIK İÇİN GEÇİCİ DEPOLAMA TANKININ BOŞALTIM KAPASİTESİ 5-ATIK KABUL TESİSİNDE ARITMA YAPILIYOR MU?  Cevabınız evet ise 6 ve 7 nolu sütunu doldurunuz.                6-ARITMA KAPASİTESİ 7-DEŞARJ İZİN VEYA KANALİZASYON BAĞLANTI İZİN BELGESİNİN TARİH VE NOSU

ADRESİ, İLETİŞİM BİLGİLERİ III- ATIK TRANSFERİ İLE İLGİLİ ANLAŞMA YAPILAN FİRMA/KURUMLAR   FİRMA/KURUM ADI ADRESİ, İLETİŞİM BİLGİLERİ LİSANS NO TAŞINACAK  ATIK TÜRÜ TAŞIMA KAPASİTESİ   IV- ATIK BERTARAFI İLE İLGİLİ ANLAŞMA YAPILAN KURUMLAR KURUM ADI ADRESİ, İLETİŞİM BİLGİLERİ LİSANS NO BERTARAF EDİLECEK  ATIK TÜRÜ   V- ATIK ALMA GEMİLERİ İLE YAPILACAK ANLAŞMALAR GEMİNİN ADI ALINACAK ATIK TÜRÜ LİSANS NO SÖZLEŞME SÜRESİ  

ATIK KABUL TESİSLERİNİN LİSANSLANDIRILMASI İŞLEMLERİ İŞ AKIM ŞEMASI ATIK KABUL TESİSİ RAPORUNUN HAZIRLANMASI VE BAKANLIĞA SUNULMASI BAKANLIKÇA RAPORUN İNCELENEMSİ UYGUN BULUNAN RAPOR KAPSAMINDA TESİSİN İNŞA EDİLMESİ KURULAN TESİSİN BAKANLIK UZMANLARINCA YERİNDE İNCELENEMSİ UYGUNLUĞU TESPİT EDİLEN TESİSE YÖNELİK ATIK YÖNETİM PLANININ HAZIRLANMASI ATIK YÖNETİM PLANININ BAKANLIKÇA ONAYLANARAK LİSANS (ÇEVRE İZNİ) VERİLMESİ

Lisans (çevre izin) belgesinde; 1) Lisans belgesinin hangi tür atıklar için verildiği, 2) Başlama ve bitiş tarihleri belirtilmektedir.

ATIK YÖNETİM PLANININ UYGULANMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Atık yönetim planının esası söz konusu atıkları 2872 sayılı Çevre Kanunu ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde yönetiminin sağlanmasıdır. Bu bağlamda, gemi kaynaklı atıkların toplanması, depolanması, susuzlaştırılması, taşınması ve bertaraf edilmesi işlemlerinin uygun şekilde belirlenmesi gerekmektedir. Atıkların toplanması; Gemilerden atıkların alınarak atık kabul tesisine alınması işlemidir. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken, gemilerin talepleri doğrultusunda (bildirim) atıkların geminin gecikmesine yol açmaksızın almak, atık verme taleplerinin yani bildirimlerin doğruluğunu kontrol etmek, verilen atık ile bildirimin uygunsuz olduğunun tespiti durumunda Liman Başkanlığına haber vermektir. Gemi atıklarını toplama çalışmalarını kendi sorumluluk sahasında gerçekleştiren Büyükşehir Belediyeleri de yukarıda ifade edilen çalışmaları yürütmek zorundadırlar.

Atıkların depolanması; Gemi atıkları yönetiminde gemilerden alınan atıklardan özellikle petrol ve petrol türevli atıkların (sintine suyu, slaç, slop, kirli balast, atık yağ) atık kabul tesislerinde depolanması önem arz eden konuların başında gelmektedir. Bu atıklar tehlikeli atık sınıfında yer alan atıklar olduğu için depolama konularının her türlü çevresel tedbirin alınarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu tedbirler, Depolanacak tankların silindirik olması, Sızdırmaz ve paslanmaz metalden inşa edilmesi, Taşma havuzları içerisinde yer alması, Depolandığında katılaşacak atıklar için (slaç veya atık yağ vs.) ısıtma sistemlerinin bulunması şeklinde özetlenebilir. Ayıca bu tesisin liman sahası içerisinde çevresel açıdan kaza riski bulunmayan veya az olan bölgelerde inşa edilmesi gerekmektedir.

Atıkların susuzlaştırılması; Gemilerden alınan petrol ve petrol türevli atıklardan özellikle sintine suyu susuzlaştırılması gereken atıklardandır. Bu atıkların yaklaşık % 80 – 90’ı sudur. Geri kalan % 10 -20 petrol ve petrol türevli yağları içermektedir. Bu bağlamda, söz konusu atıkların bertarafa gönderilmesi aşamasında serbest suyun alınması önem arz etmektedir. Bu durum bertarafın etkinliği ve taşıma kolaylığı açısından gereklidir.

Atıkların taşınması; Gemilerden alınan atıkların atık kabul tesisinde depolanıp, gerekli susuzlaştırma işlemine tabi tutulmasından sonra gerekli bertaraf tesislerine gönderilmektedir. Pissu ve çöplerin taşınmasında ve bertarafında yerel Belediye hizmetlerinden faydalanılmaktadır. Ancak, petrol ve petrol türevli atıkların bertarafı için yapılacak taşıma işleminde Ulusal Atık Taşıma Formlarının kullanılması gerekmektedir.

Atıkların bertarafı; Petrol ve petrol türevli atıkların gerekli ön işlemlerin (susuzlaştırma vs.) uygulanmasından sonra bertaraf edilmek üzere lisanslı tesislere gönderilmesi gerekmektedir. Bu tesisler, İZAYDAŞ veya ek yatık yakma lisanslı bulunan çimento ve kireç fabrikalarıdır. Söz konusu atıkların başka tesislere veya madeni yağ geri dönüşüm tesislerine gönderilmesi yasaktır.

Değişikliklerin bildirimi; Atık kabul tesislerinde veya Atık Yönetim Planında yapılacak değişiklikler için Bakanlıktan onay alınır. Lisans (çevre izni) hiç bir şekilde üçüncü kişilere devredilemez. Liman işletmecisinin değişmesi halinde Bakanlığa bilgi verilmesi ve lisansın yenilenmesi zorunludur. Lisans almış atık kabul tesislerine sahip limanların isimleri Bakanlık tarafından ilgili liman başkanlığına bildirilir.

ATIK KABUL TESİSLERİNİN İŞLETİLMESİ, DENETİMİ VE RAPORLANMASI Atık kabul tesislerinin işletilmesi aşamasında atık yönetim planının esaslarına dikkat edilmesi gerekmektedir. Atıkların alımında görevli olan personele bu konuda sürekli bilgi verilmeli, eğitime alınmalıdır. Gemilerden atık alınması sürecinde ilk adım olan geminin atık bildirimi konusunun dikkatlice takip edilmesi, uygunsuzlukların tespiti halinde Liman Başkanlıklarına ivedilikle bilgi verilmesi önem arz etmektedir. Bunun dışında gemiden atık alınması esnasında yapılacak iş ve işlemlerde çevresel risklerin belirlenerek gerekli tedbirlerin alınmasına azamı gayret gösterilmelidir. Bu tesislerin denetiminden sorumlu olan kurumlar Valilikler, Liman Başkanlıkları ve Bakanlıktır. Bu kurumlar, atık bildirimlerinin tutarlılığından başlayarak, atıkların ne şekilde depolandığı, ön işlemlerin yapılıp yapılmadığı, lisanslı bertaraf tesislerine gönderilip gönderilmediği konularında denetim yapmaktadırlar.

Atık kabul tesislerinin işletilmesi aşamasında yapılan işlemlerin kayıt altına alınması amacıyla atık transfer formlarının ve ulusal atık taşıma formlarının kullanılması gerekmektedir. Bu formlar her bir atık transferi için ayrı ayrı doldurulmalıdır. Söz konusu formlar uygun şekilde dosyalanması ve herhangi bir denetim durumunda ibraz edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, bu belgelere ilave olarak gemilerin yaptığı atık bildirim formları da atık transfer formları ile dosyalanmalıdır. Bu belgeler, düzenli olarak Valiliklere (İl Çevre ve Orman Müdürlüklerine) gönderilmelidir.

Muafiyet Uygulamaları Limanın faaliyetleri nedeni ile Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasının tamamen veya kısmen gereksiz veya imkansız olduğunu düşünen liman yöneticileri, Bakanlığa yazılı olarak başvurarak muafiyet isteğinde bulunabilir. Bu başvuruda; Muafiyet Raporu Formatı göz önünde bulundurulacak olup, MARPOL 73/78 hükümlerine uymak için önereceği alternatif uygulamalar yer almalıdır. Bakanlık gerekli inceleme ve değerlendirmeleri yaptıktan sonra liman yöneticisinin talebini uygun görmesi durumunda, alternatif uygulamayı açıklayan bir muafiyet belgesini liman yöneticisine verir. Bu tür kıyı tesisleri genel olarak şamandıra, platform veya gemi trafiği çok az olan küçük liman işletmeleridir.

Büyükşehir Belediyelerindeki Uygulamalar 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7 nci maddesi (i) bendi gereğince Büyükşehir Belediyeleri gemi atıklarının; toplanması, taşınması, arıtma ve ayrıştırılması işlemlerini Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre yapmakla yükümlüdürler. Bu bağlamda Büyükşehir Belediyeleri; Atık Yönetim Planını hazırlayarak Bakanlığa sunarlar. Gemi atıklarının toplanması konusunda gerekli çalışmaları yürüten Büyükşehir Belediyelerinin sınırları içerisinde bulunan limanlar atık kabul tesisi kurmayıp muafiyet talebinde bulunmaları gerekmektedir.

Yönetmelikte yapılması ön görülen değişiklikler ve Uygulaması 1- Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliği çerçevesinde geçici faaliyet izni verilmesi, çevre izninin verilmesi aşamasında faaliyet raporunun hazırlanması ve Bakanlığa sunulması usullerinin tanımlanması, 2- 2000/59 EU sayılı Direktifine uyum sağmak amacıyla; halen yönetmelik hükümleri çerçevesinde alımı yapılan petrol türevli atıklar, zehirli sıvı madde atıkları, pissu ve katı atıkların dışında kalan yük artıklarının da atık kabul tesislerine alınması ve bu kapsamda atık kabul tesislerinin gerekli alt yapılarını oluşturmalarına ilişkin esasların belirlenmesi.

Gemi atık bildirimlerinin ve atık kayıt sisteminin çevrim içi (online) olarak yapılması çalışması Bu sistemde gemi atık bildirimleri, atık kabul sırasında alınan atık miktarı bilgileri ve bu atıkların ve lisanslı bertaraf tesislerine gönderilmesi işlemlerinin çevrim içi (online) olarak yapılması amaçlanmaktadır. Atık kabul tesislerini işletilmesi hususunda yukarıda ifade edilen iş ve işlemlerin daha etkin bir şekilde takip edilmesi amacıyla Bakanlığımızca “Gemi atık takip sistemi” nin kurulması çalışmaları başlatılmış olup analiz aşaması sonlandırılmıştır. Bu sayede, liman işletmeleri, Liman Başkanlıkları, İl Çevre ve Orman Müdürlükleri ve Bakanlığımızın, gemiler tarafından yapılan bildirimi ve sonrasında yapılan işlemleri (atıkların atık kabul tesisine alınması, susuzlaştırılması ve bertaraf tesislerine gönderilmesi) online olarak takibini yapabilecektir.

ÖRNEK OLAY

ÖRNEK OLAY

Teşekkür ederim…