T.C. Erciyes Üniversitesi Ziya Eren Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği 2 1090310303 Fatma Özer

İkilemeler(Tekrarlar) İkilemelerin tanımı İkilemelerin oluşturulması İkilemelerin görevleri

Tanım: Söze güzellik ve canlılık katmak veya anlamı pekiştirmek amacıyla aynı cinsten kelimelerin tekrarlanmasıyla oluşan kelime gruplarına ikileme denir.

İkilemelerin Oluşturulması İkilemeler yedi farklı şekilde oluşturulur:

Aynı kelimelerin tekrarlanmasıyla yapılır:ağır ağır, güzel güzel, tatlı tatlı, koşa koşa, deste deste, konuşa konuşa… Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden

Zıt anlamlı kelimelerin tekrarlanmasıyla yapılır:iyi kötü, aşağı yukarı, büyük küçük, alt üst, düşe kalka, bata çıka… Kasabaya aşağı yukarı on kilometre kalmıştı.

Biri anlamlı diğeri anlamsız iki kelimenin tekrarlanmasıyla yapılır: ev mev, kitap mitap, sıkı fıkı, tek tük, eski püskü, ufak tefek… Üzerinde eski püskü bir elbise vardı.

Her ikisi de anlamsız kelimelerin tekrarlanmasıyla yapılır:ıvır zıvır, eften püften, mırın kırın, paldır küldür… Mırın kırın etme de olanları anlat.

Yakın anlamlı kelimelerin tekrarlanmasıyla yapılır: akıl fikir, mal mülk, eş dost, yalan yanlış, doğru dürüst, sorgu sual… Yalan yanlış bilgilerle doğru karar veremezsin.

Eş anlamlı kelimelerin tekrarlanmasıyla yapılır:bitmek tükenmek, sağ salim, ses seda, güçlü kuvvetli… Eve sağ salim dönebildiği için çok mutluydu.

Yansıma sözcüklerin tekrarlanmasıyla yapılır: patır kütür, tıkır tıkır, gümbür gümbür… Planımız tıkır tıkır işliyor.

İkilemelerin Görevleri İkilemeler üç farklı görevde kullanılabilirler:

İkilemeler isim olarak kullanılabilirler. Bu ıvır zıvırı tavan arasına kaldırın. isim Babamdan bize mal mülk kalmadı.

İkilemeler sıfat olarak kullanılabilir. Bebeğin kırmızı kırmızı yanakları vardı. sıfat Üzerinde eski püskü bir ceket vardı.

İkilemeler zarf olarak kullanılabilir. Bu konuyu enine boyuna düşündük. zarf Öğretmen konuyu yavaş yavaş anlattı.

Uyarı! Not:İkilemeleri oluşturan sözcüklerin arasına hiçbir noktalama işareti konmaz.

SORULAR

Aşağıdaki dizelerden hangisinde ikilemeler görev yönünden diğerlerinden farklı kullanılmıştır? Durup el bağlayanlar karşısında yaran saf saf. Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden. Yüce yüce yaylaların sana yaylak olsun Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir. Gidiyorum gurbeti gönlümde duya duya. Cevap:C

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikilemeyi oluşturan sözcükler tek başlarına kullanılamaz? Yalan yanlış bilgilerle doğru karar veremezsin. Karşıdan güçlü kuvvetli görünüyordu. Mırın kırın etme de olanları anlat. Aradan aşağı yukarı on yıl geçti. İngilizceyi şöyle böyle bilir. Cevap : C

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme cümleye “zorlukla” anlamı katmıştır? Gece gündüz demeden çalışıyordu. Çamura bata çıka yürüdük. Yaptığı yanlışı er geç anlayacak. Bu işte onun da az çok payı var. Olan oldu artık üzülme. Cevap: B

Aşağıdaki cümlelerde geçen ikilemelerden hangisini oluşturan sözcükler tek başına kullanılamaz? Ara sıra uğrar bir ihtiyacımız olup olmadığını sorardı. Çalışmaktan yorgun düşen ihtiyar ağır aksak ilerliyordu. İpe sapa gelmez bahaneler öne sürüyordu. Günümüzde çocukların çoğu abur cubur yiyecekleri tercih ediyor. Arabasını baştan ayağa tamir ettirmeyi düşünüyor. Cevap: D