Küresel Rekabetin Merkezindeki Afrika Ufuk TEPEBAŞ AYDIN ÜNİVERSİTESİ Afrika Uygulama ve Araştırma Merkezi (AFRİKAM) Küresel Rekabetin Merkezindeki Afrika Ufuk TEPEBAŞ 25 Aralık 2014

Sunum Özeti Afrika Hakkında Genel Bilgiler Afrika’nın Tarihi ve Günümüze Etkileri 21. Yüzyılda Çok Boyutlu Afrika Rekabeti Türk Dış Politikası’nda Afrika

Afrika Siyasi Haritası

Afrika Hakkında İnsan ırkının görüldüğü ilk bölge En kozmopolit kıta: etnik, dilsel ve kültürel çeşitlilik BM Genel Kurulu’nda 54 üye ülke ve 1 milyarı aşan nüfusu En genç nüfus: 0-14 yaş grubunun oranı %43,8 Bölünmüşlük ve coğrafi eşitsizlik İç savaşlar ve yayılma etkisi: İnsan kaybı ve mülteci sayısı Ölümcül hastalıklar (HIV/AIDS, Sıtma ve Verem) Sömürge olmayan iki ülke: Etiyopya ve Liberya Demokrasi: Botsvana ve Mauritius

Afrika’nın Tarihi Bilim ve teknolojide önemli gelişmeler (Astronomi, astroloji, matematik, ziraat, denizcilik, tıp, mimari ve mühendislik) Resimli eski Mısır yazılarının, Afrikalılar tarafından M.Ö. 3000 yılında bulunması Kuşit Uygarlığına ait olan el yazıları 859 yılında El Kureviyyin Üniversitesi, 975 yılında El Ezher Üniversitesi, 12. yüzyılda Timbuktu Üniversitesi

Afrika’nın Tarihi Atlantik Köle Ticareti ve Sömürgecilik “The Royal African Company” 1672 Köle ticareti nedeniyle 15 milyon insan kaybı Köle ticareti: insanlığın kendi ırkına ihaneti Keşif süreci ve misyonerlik faaliyetleri “Beyaz adam geldiğinde bizim toprağımız, onların incili vardı. Bize gözlerimizi kapatıp dua etmeyi öğrettiler. Gözlerimizi açtığımızda onların toprağı, bizim incilimiz vardı” Jomo KENYATTA

Afrika’nın Tarihi Kimberley bölgesindeki değerli mücevherlerin keşfi (1867) Süveyş Kanalı’nın açılması ile Afrika’ya ulaşımın kolaylaşması (1869) Afrika’nın “mücadele alanı” haline gelmesi Berlin Konferansı (1884–1885): sömürgecilik politikalarının genel çerçevesinin çizilmesi ve belli bir sistem üzerine oturtulması

Sömürgeciliğin Etkileri Etnik, dinsel ve sınıfsal farklılıklar; İç savaşlar ve devletler arası sorunlar; Komşu ülkeler arasındaki sınır sorunları; Devletler arasında eşit olmayan topraklar ve doğal kaynaklar; Kötü yönetim (demokrasi, bireysel özgürlükler ve insan haklarının sürekli arka plana itilmesi); Yoksulluk ve az gelişmişlik; 2. Dünya Savaşı’ndan bugüne 150 dolayında iç savaş (20 milyon ölü ve 67 milyon mülteci)

Kalkınma Süreci BM ve IMF’nin gözünden Afrika The Economist (2000) “Umutsuz Kıta” (2011) “Afrika Yükseliyor” (2013) “Umutlu Bir Kıta”

Afrika’nın Potansiyeli Petrol ve Doğalgaz Maden Rezervleri: Platin %89, Elmas %60, Kobalt %53, Altın %28, Uranyum %15 Hidroelektrik, güneş, rüzgâr ve jeotermal gibi yenilenebilir enerji üretimi bakımından muazzam bir potansiyel Tarıma elverişli topraklar ve dünyadaki gıda güvenliği için Afrika’nın önemi Gelişmekte olan dinamik bir pazar

Ekonomik Dönüşüm Süreci Yatırımların seyri: Sahra altı Afrika’ya 2000 yılına kadar toplamda 33,5 milyar dolar yabancı yatırım yapılırken, 2012 yılına tutar 246 milyar dolara ulaşmıştır. “30 yıl önceki Çin, 20 yıl önceki Hindistan” Kalkınma Yardımları ve Afrika diasporası 2028: Afrika Ekonomik Topluluğu Yasadışı finansal transferler, yolsuzluk, vergi kaçakçılığı ve rüşvetin yaygınlığı (1980 – 2009 dönemindeki kayıp 1,4 trilyon dolar)

Afrika’daki Rekabetin Görünümü Geleneksel Güçler (AB, ABD ve Japonya) Yükselen güçler (Çin, Hindistan, Brezilya, Kore Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti) Kurumsallaşan İlişkiler: Çin – Afrika İşbirliği Forumu (FOCAC), Afrika – Hindistan Zirvesi, Kore – Afrika Ortaklık Forumu, Türkiye – Afrika Ortaklık Zirvesi, AB – Afrika Zirvesi, ABD – Afrika Liderler Zirvesi, Tokyo Uluslararası Afrika Kalkınma Konferansı (TICAD)

Türkiye’nin Afrika Politikası 1998 “Afrika’ya Açılım Eylem Planı” 2003 “Afrika ile Ekonomik ve Ticari İlişkilerin Güçlendirilmesi Stratejisi” 2005 “Afrika Yılı” 2008 “1. İşbirliği Zirvesi” 2014 “2. Ortaklık Zirvesi”

Türkiye – Afrika İlişkileri Ekonomik ve Ticari İlişkiler Dönem İhracat İthalat Hacim Denge 2003 2.128.558.625 3.338.423.713 5.466.982.338  -1.209.865.088 Kuzey Afrika 1.574.315.810 2.518.660.413 4.092.976.223  -944.344.603 Sahra altı Afrika 554.242.815 819.763.300 1.374.006.115 -265.520.485  2013 14.158.642.320 9.229.689.874 23.388.332.194 4.928.952.446 10.046.787.061 5.737.514.215 15.784.301.276 4.309.272.846 4.111.855.259 3.492.175.659 7.604.030.918 619.679.600

Türkiye – Afrika İlişkileri Ana kalemler: inşaat, tüketim ürünleri, tarım, enerji ve madencilik Yatırım İlişkileri: Kuzey’de Mısır, Fas ve Tunus Sahra altı’nda Etiyopya, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Sudan Ulaştırmanın etkileri Kültürel İlişkiler: STK’lar, medya ve üniversiteler Sürdürülebilirlik ve ulusal aktörler arasında ortaklık