ÇOCUKLARDA SPOR YARALANMALARI Prof.Dr.Emin ERGEN Ankara Üniv.Tıp Fakültesi Spor Hekimliği Anabilim Dalı

YARALANMA ETİYOLOJİSİ Metodoloji farklılıkları !!! Kontüzyon, distorsiyon, kırık... Kırık 7 / 100.000 vaka % 26 ayak bileği ve % 21 diz Erkek > kız Organize < organize olmayan spor etkinliği

Ankara Ü.Tıp Fak. Spor Hekimliği A.B.D. Polikliniği Haziran 1995 - Şubat 2001 (retrospektif) 238 olgu 117 erkek (%49) - 121 kız (%51) 8 - 16 yaş n % 8-9-10 10 4.2 11 12 5 12 15 5.3 13 33 12.9 14 43 16.1 15 60 23.2 16 84 33.3

Dağılım Akut olgular 86 (%36) Kronik(overuse) 118 (%50) Diğer olgular 34 (%14) Hastanede tedavi gerektiren Konservatif - sportif reh. 19 (%8) distorsiyon - ön diz ağrısı Cerrahi - ortopedi & trav. 13 (%5.5) meniskopati - ACL - Aşil rüptürü Diğer (medikal, bandaj, ant.düzeni) 205 (%86.5)

A.bileği dist. %20 Strain %47 DİZ %21 DİZ %55 Kronik Olgular (n=118) Ön diz ağrısı %32 Apofizitler %30 Sever Osgood-Schlatter (%16) Tendinosis %18 Jumper’s knee (%7) DİZ %55 Stres send. %5 Med.Tib.S.S. Diğer %15 Komp.send, fibromyalji, deformiteler Akut Olgular (n=86) A.bileği dist. %20 Strain %47 Aşil rüptürü %1 DİZ %21 Meniskopati %10 Diz trav.+bağ lez %9 ACL total %2 parsiyel %2 Diğer %11 DOMS

SPOR DALLARI DAĞILIMI Basketbol 38 %16 Voleybol 27 %11 Futbol 20 %8 Cimnastik 15 %6 Yüzme 14 %6 Atletizm 13 %5 Dans / Bale 8 Güreş 6 Buz sporları 5 Kürek 4 Diğer 88 TOPLAM = 238

YARALANMA BÖLGELERİ OMUZ DİZ AYAK BİLEĞİ BEL YARALANAN DOKU KAS-TENDON EKLEM

YARALANMALAR OSTEOKONDROZLAR EPİFİZ SORUNLARI APOFİZİTLER DİSKOİD MENİSKÜS TARSAL KOALİSYON TENDİNİTLER

YARALANMA NEDENLERİ 8-10 yaşlarında koordinasyonları zayıftır Farklı vücut yapıları nedeniyle risk taşıyabilirler Büyüme bölgeleri hassastır Antrenör ve veli beklentileri nedeniyle fazla yüklenme olabilir Çocuklar risk almayı severler

YARALANMALAR AKUT KRONİK (AŞIRI KULLANIM-OVERUSE)

AKUT YARALANMALAR Kontüzyon Burkulma Kas çekmeleri Tendon sorunları Kırıklar Çıkıklar Göz (kornea, retina, ön kamaraya kanamalar) Kafa (konküzyon) ve omurga yaralanmaları

AŞIRI KULLANIM (OVERUSE) YARALANMALARI Tekrarlayan, küçük travmalar (mikrotravmalar) Doku rejenerasyon kapasitesinin üzerinde yüklenme Yeterli toparlanma süresi verilmediğinde Hassas bölge ve dönemlerde (büyüme, epifiz, apofiz) Önce akut enflamasyon, sonra kronik dejenerasyon cevapları Ağrı, zayıflık, esneklik azlığı ve klinik bulgular

AŞIRI KULLANIMA EŞLİK EDEN ETKENLER İç etkenler Büyüme (kıkırdak, stres, esneklik azlığı, kas kuvvet debgesizliği) Yetersiz kondisyonlanma Anatomik deformiteler Menstrüel disfonksiyon Psikolojik etkenler (olgunluk düzeyi, kendine güven) Dış etkenler Çok hızlı antrenman gelişimi / yetersiz dinlenme Uygun olmayan malzeme kullanımı (ayakkabı) Doğru olmayan teknik Bozuk antrenman yüzeyi/zemini Veli / antrenör baskısı

TRAVMA / VASKÜLER YETERSİZLİK OSTEOKONDROZLAR TRAVMA / VASKÜLER YETERSİZLİK Avasküler nekroz Osteokondrozis Ostekondrozis = dejenerasyon + nekroz rejenerasyon + (rekalsifikasyon) Osteokondritis = enflamasyon (kemik / kıkırdak) Osteokondritis dissekans = kıkırdak parçacıkları

OSTEOKONDROZLAR Legg-Calvé-Perthes Osteokondritis dissekans femur başı idiopatik avasküler nekrozu Osteokondritis dissekans Diz, patella, femur başı, talus, el bileği Şişme, ağrı, takılma, boşalma Panner / dirsek (capitellum) Atış gerektiren sporlar / halter / tenis

OSTEOKONDRİTİS DİSSEKANS Diz ve ayak bileğinde sık Epifiz kapanmadan önce spontan iyileşebilir Parça ayrıldıysa cerrahi müdahale gerekli

EPİFİZ SORUNLARI Femur başı epifiz kayması Uzun, zayıf çocuklar (tiroid / testosteron / BH) Little Leaguer Elbow Humerus medial kondil ossifikasyon merkezi avulsiyonu Atma dalları (sutopu, cirit, tenis) Little League Shoulder Proksimal humeral epifiz plağı zedelenmesi Epifiz plağı kırıkları

APOFİZİTLER Tendonların yapışma yerlerindeki büyüme kıkırdaklarında, tekrarlayan travmalara bağlı olarak görülen mikro yırtıklar ve yeni kıkırdak yapımı ile ortaya çıkan klinik tablo Noktasal ağrı, şişlik, hareket kısıtlığı ve fonksiyon kaybı Antrenmanın modifiye edilmesiyle (şiddeti ve sıklığının azaltılması) yakınmalar azalır Büyüme tamamlandıktan sonra, büyüme kıkırdağının kemikleşmesi ile yakınmalar ortadan kalkar

APOFİZİTLER Osgood-Schlatter Tibial tüberkül apofiziti(=kronik enflamasyon?) Kızlarda 8-13 , erkeklerde 10-15 yaş arası Ağrı, şişlik Sıçrama içeren spor dallarında sık 12-18 ay kontrol, aktivite modifikasyonu Sinding-Larsen-Johanson Sendromu Patella distal uç apofiziti

SEVER HASTALIĞI (Kalkaneal apofizit) 8-15 yaş arası sık Topuk ağrısı, bazen şişme Aşil tendonunun kalkaneus kemiğine yapışma bölgesi Aşil tendonunun esnek olmaması ve topuğu alçak olan spor ayakkabısı giyilmesi hazırlayıcı bir faktör olabilir Atletizm, futbol, basketbolda daha sık görülür (sıçramalı dallar) Direkt grafiler yanıltıcı olabilir, şüpheli durumlarda MRG istenebilir Topuk desteği, germe egz., aktivite modifikasyonu

DİĞER APOFİZİTLER İskial tuberosit (hamstring) - koşu S.İ.A.İnf. (rectus femoris) / S.İ.A.Sup. (sartorius) - futbol İliak kanat (torako-lomber kaslar) - koşu

Acromial apofizit OMUZ Kolun baş üzerindeki tekrarlayıcı hareketleri (Raket sporları, cirit atma, yüzme) sonucu sıkışma (acromion-humerus arası impingment) Erken dönemde aktivite modifikasyonu, sportif rehabilitasyon ile düzelir Kopma çok ender MR görüntüleme gerekebilir

BAZI DİĞER SORUNLAR Diskoid Menisküs Konjenital / gelişimsel anomali Normalden kalın / klik / shift Lateral diz ağrısı Tarsal koalisyon Konjenital (füzyon) ossöz, fibröz, kartilaginöz Talus, kalkaneus, naviküler, küboid, kuneiform

OSTEİTİS PUBİS Etyoloji tam olarak bilinmiyor Tekrarlayan addüktör zorlamalar Tekrarlayan rotasyonel ve makaslama kuvvetleri Futbol ve sürat gerektiren spor dallarında Erkeklerde daha sık görülür Artan pubik, inguinal veya testiküler ağrı (Valsalva ile ağrı +++) Lokal hassasiyet, lateral pelvik kompresyonla ağrı artışı, tek bacak üzerinde dönme ile ağrı

KAS YARALANMALARI Dış-iç travmalar İntramusküler hematom sonrası miyozitis ossifikans gelişebilir Uyluk ağrısı olan çocuklarda, femur üst uç epifiz kaymaları ve Perthes hastalığı düşünülmeli Adolesanlarda hamstring çekmeleri (strain) sık görülebilir RICE

Burkulma Anterior talofibular bağ Kalkaneofibular bağ

R.I.C.E. Rest = Dinlenme Ice = Soğuk Uygulama Cold = Compression Elevetaion = Ekstremiteyi yükseltme

YARALANMALARDAN KORUNMA ÖNERİLERİ Spor dalına özgü kondisyonlanma sağlanmalı Spor kurallarına uyulmalı         Koruyucu malzeme kullanılmalı (tekmelik, kask vb.) Malzeme kullanımı bilgisi verilmeli Isınma yapılmalı Yorgunluk ve ağrı varsa egzersiz durdurulmalı Sezon öncesi sağlık muayenesi yapılmalı Yeterli hidrasyon sağlanmalı

Teşekkür ederim...