TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ HAZIRLAYAN ERCAN ÇETİNKAYA ÇARŞAMBA LİSESİ 2009

ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ

ANADOLU(TÜRKİYE) SELÇUKLU DEVLETİ 1075-1308 Kutalmışoğlu Süleyman şah tarafından İznik’te kuruldu. Bizans’taki iç karışıklıklar sayesinde kısa sürede sınırları genişledi. Adana ve Antakya’yı aldı. Suriye seferinde savaşı kaybetmiş savaş meydanında ölmüştür.(1086)

SÜLEYMANŞAH’IN MEZARI SURİYEDE CABER KALESİNDEDİR. SÜLEYMANŞAHIN ÖLÜMÜNDEN SONRA ÜLKE BİR SÜRE HÜKÜMDARSIZ KALMIŞTIR. BU SÜREYE FETRET DEVRİ DENİR

I.KILIÇ ARSLAN(1092-1107) Anadolu’da düzeni yeniden sağladı Çaka bey’in kızıyla evlenmiş böylece denizlerde de başarı göstermiş. Çaka beyi Bizans entrikaları sonucu öldürtmüş. Bu olay Anadolu siyasi birliği sağlama yolunda ilk adımdır. I.Haçlı seferinde haçlılarla mücadele etmiş ancak başarılı olamamıştır. Başkenti İznik’ten Konya’ya taşımıştır. Danişmentlileri kendisine bağlamıştır.

I.MESUD(1116-1155) II.Haçlı seferinde Anadolu’yu başarıyla savunmuştur. İlk bakır para bastırıldı Anadolu’da bayındırlık faaliyetleri başladı

II.KILIÇ ARSLAN (1155-1192) Anadolu siyasi birliğini kurmaya çalışmıştır. Danişmentlileri ortadan kaldırdı. Altın ve gümüş para bastırılmıştır. Ülkeyi 11 oğlu arasında paylaştırdı Bizans’la Miryokefalon savaşı (1176) yapılmış bu savaşı Anadolu Selçukluları kazanmıştır.

Miryokefalon Savaşı(1176) Sebepleri Türkiye Selçuklu Devleti’nin sınırlarının genişlemesi Bizans’a karşı Türkmen akınlarının sürmesi Bizans’ın Türkleri Anadolu’dan çıkarmak istemesi

Miryokefalon Savaşı(1176) Sonuçları Artık Bizans’ın Türkleri Anadolu’dan atma ümidi sona erdi. Anadolu’nun kesin olarak Türk yurdu olacağı anlaşılmıştır. Avrupalılar bu savaştan sonra Anadolu’dan “Türkiye ”diye bahsetmeye başlamışlardır. Bizans İmp. Saldırı durumundan savunma durumuna geçti. Bu zafer III. Haçlı Seferi’nin önemli sebeplerinden biri oldu. NOT: Anadolu’nun Türk yurdu olduğu yüzyıllar sonra Kurtuluş Savaşı ile bir kez daha kanıtlanmıştır.

II. Kılıç Arslan Miryokefalon Zaferi’nden sonra; Danişmentlilerden Malatya’yı, Ermenilerden Çukurova bölgesindeki bazı kaleleri, Bizans’tan da Kütahya ve Eskişehir’i alarak sınırları genişletti. Büyük Selçuklu Sultanı Sencer’in ölmesi üzerine Türkiye Selçukluları tam bağımsız oldu.

YÜKSELME DÖNEMİ I. GIYASEDDİN KEYHÜSREV (1192-1196)-(1205-1211) İznik Rum Krallığı ile antlaşma yaparak batı sınırını güvenlik altına aldı. Samsun ve çevresini ele geçirildi. (Böylece devlet kara devleti olmaktan çıkmış oldu) 1207 yılında Antalya’yı aldı. Venediklilerle ticaret antlaşması yapıldı Antalya’da deniz ticaret filosu kuruldu.

II.SÜLEYMAN (RÜKNEDDİN) ŞAH 1196-1204 Saltukoğulları beyliğine son vermiştir. Çukurova bölgesinde hüküm süren Ermenilerle savaştı.

I.İZZEDDİN KEYKAVUS 1211-1220 Trabzon Rum İmparatorluğu’nun elinden Sinop’u aldı(1214) Anadolu'yu ticari yönden kalkındırdı. Karadeniz ve Akdeniz’de denizciliği ve deniz ticaretini geliştirdi.

I.ALAEDDİN KEYKUBAT 1220-1237 Her bakımdan devlet en güçlü hale geldi. Mengücek ve Artukoğullarına son verdi. Kalonoros (Alâiye=Alanya) kalesini almış ve burada bir tersane kurmuştur Trabzon kuşatıldı fakat alınamadı. Kırım Suğdak Limanı’nı ele geçirdi. Yabancılara ticaret kolaylığı sağlanmış Anadolu ticaret merkezi haline getirilmiştir. Ticarette güvenliği sağlamak amacıyla kervansaraylar yapıldı Harzemşahlarla Yassı çemen savaşı(1230) yapıldı. Anadolu Moğol istilasına açık hale geldi.

Alaeddin Keykubat’ın Moğollara Karşı Aldığı Tedbirler Sivas, Konya, Kayseri gibi şehirlerin kale ve surlarını yeniden inşa ettirdi. Eyyubilerle dostluk kurdu. Moğollara bir elçi göndererek dost olmak istediğini bildirdi. Harzemşahlarla dostluk kuramaya çalıştı.

Yassı Çimen Savaşı(1230) Sebepleri Celâleddin Harzemşah’ın Alaaddin Keykubat’ın dostluk teklifini kabul etmemesi. Harzemşah hükümdarı Celâleddin Harzemşah’ın Ahlat’ı işgal etmesi

Yassı Çimen Savaşı(1230) Sonuçları Savaşı Türkiye Selçukluları kazandı. 1231 yılında Celâleddin Harzemşah ölünce Harzemşahlar devleti yıkıldı. Moğollar için Anadolu yolları açılmış oldu. Moğollar 1231 yılında Anadolu’ya gelerek Sivas’a kadar ilerlediler.

Alaeddin Keykubat’ın Ticareti Geliştirmek için Yaptığı Çalışmalar Kervansaraylar yaptırdı. Ticaret yollarının güvenliğini sağladı. Anadolu’da ticaretle uğraşırken zarara uğrayan tüccarların zararlarını devlet hazinesinden karşıladı.(Sigorta) Kıbrıs Krallığı ile ticaret antlaşması yaptı.

Kültür ve Medeniyet Önceki Türk devletleri gibi ülke hanedanın ortak malıdır Hükümdarın hanedan mensubu olması şarttı. Halife ve alimler hükümdara künye veya lakap verirdi (Keyhüsrev, Keykavus, Keykubat gibi) Hükümdarı halife tasdik eder adlarına para bastırırlar ve hutbe okuturlardı Sultan iktaları dağıtır,kadıları tayin eder,yüksek mahkemeye başkanlık ederdi.

Türkiye Selçuklu sultanları hutbelerde halifenin adını kendi adlarından önce okuturlardı. Hükümdarın erkek çocuklarına “melik” denir. Melikler illerde valilik yaparlardı. Bu görev sırasında kendilerine “atabey” denilen tecrübeli devlet adamları yardım ederdi.

Hükümet Hükümet, Divan-ı Saltanat denilen Büyük Divan'dan meydana gelirdi. Divanın başkanı hükümdardı. Selçuklular bu kurumu Abbasilerden almışlardır.

Büyük Divan’a Bağlı Divanlar Divan-ı İstifa: Mali işlerle ilgilenir. Divan-ı Araz: Ordunun ihtiyaçlarıyla ilgilenir. Divan-ı İşraf: Denetim yapar. Divan-ı İnşa:İç ve dış yazışmalarla ilgilenir. Niyabet-i Saltanat: Hükümdar başkentte olmadığı zaman ona vekalet eder. Pervaneci Divanı: Ülke topraklarının kayıt defterini tutar, has ve iktalara ait kararları düzenler.

Saray Teşkilatı Sultanın bayrağını, saltanat sancaklarını taşımak ve muhafaza etmekle görevliydi. Emir-i Alem Saray muhafızlarının başı olup, Sarayın ve sultanın emniyetini sağlamakla görevliydi. Silahdar, merasimlerde sultanın silahlarını taşırdı ve silahhanedeki muhafızların âmiriydi. Emîr-i Candâr Sarayda, sultanla dîvanlar arasındaki irtibatı (Hâcib) sağlar; Hâcibü'l-hüccab sultanın yemeklerini hazırlayan ve sofra hizmetlerini yapan çeşnigirlerin amiriydi Emîr-i Çeşnigîr Nurdan Gül (KÖKTEN)

Sultanın atlarının ve saraydaki diğer hayvanların bakımını yaptırırdı. sultanın şerbetlerini hazırlamakla, haftanın belirli günlerinde toplanan mecliste ve yemeklerde hizmetle görevliydi. Şerabdar-ı has, törenlerde ve sultanın seyahatlerinde yol açardı. Serhenk (Çavuş), Sultanın atlarının ve saraydaki diğer hayvanların bakımını yaptırırdı. Emir-i Ahur Merasimlerde sultanın silahlarını taşırdı ve silahhanedeki muhafızların amiriydi. Emir-i Silahdar Sultanın ziyafetlerini hazırlatıp teşrifatçılık yapardı. Emir-i Meclis

Uc(sınır) Türkiye Selçukluları Bizans ve Ermeni sınırlarına “uc” adını vermişlerdir. Uclarda uc beyleri görev yapardı. Uc beyleri; Sınırları korur. Sultan sefere çıktığında onun yanında yer alırdı. NOT: Osmanlı Devleti de bir Uc Beyliği olarak kurulmuştu.

Ordu Teşkilatı Hassa Askerleri Sipahiler Eyalet Askerleri Türkmenler Gulaman-ı Saray Sipahiler Eyalet Askerleri Türkmenler Yardımcı Kuvvetler Sultan’a bağlı özel birliklerdir. Farklı milletlerden seçilip özel olarak yetiştirilen ücretli askerlerdir. Melik ve Valilerin askerleriyle birlikte orduya katılmasıdır. Selçuklulara bağlı devlet ve beyliklerin savaş zamanında gönderdikleri ücretli askerlerdir. İkta sahibi olanların ikta gelirleri karşılığı beslemek zorunda oldukları atlı askerlerdir. Devlet başkanının daveti sonucu savaş zamanına orduya katılan askerlerdir.

Konar-Göçerler (Göçebeler) Sosyal Hayat Halk Şehirde Yaşayanlar Askerler Esnaf ve Tüccarlar Memurlar Köylüler Konar-Göçerler (Göçebeler)

TOPRAK Mülk Arazi (Şahıslara Aittir. Alınıp satılabilir, miras bırakılabilir. Öşri Arazi (Müslümanlara Ait Arazi Haracî Arazi (Gayri Müslüimlere Ait Arazi) Vakıf Arazi (Geliri Sosyal Hizmetlere Ayrılan Topraktır. Mirî Arazi (Devlete Ait Topraklardır) Has Arazi (Hükümdara Ait Arazi) İkta Arazisi (Emirelere, Valilere, Komutanlara maaş karşılığı verilen arazi

İkta Sistemi Türk-İslam Devletlerinde, devlete ait toprakların bir kısmı vali, komutan ve memurlara maaş karşılığı verilirdi. Toprağı alan bu kişiler elde edilen gelirin bir kısmıyla kendi geçimlerini sağlar, geri kalan kısmıyla da devlete asker beslerdi. Bu sisteme “İkta Sistemi” denilirdi.

İkta Sisteminin Faydaları Devlet memurlarına maaş ödemekten kurtulmuştur. Üretimin sürekliliği sağlanmıştır. İkta sahipleri bulundukları bölgenin güvenliğini sağlamışlardır. Hazineden para harcamadan güçlü bir ordu meydana getirilmiştir. Konar-göçerler yerleşik hayata geçirilmiştir.

Ahi Teşkilâtı Esnaf ve zanaatkârların kendi aralarında kurdukları bir teşkilattır. Görevleri Mesleğe eleman yetiştirmek Ürünlerin kalitesini ve fiyatını belirlemek Haksız Rekabeti Önlemek Esnaflar arası dayanışmayı sağlamak

YIKILIŞ I.Alaaddin Keykubat ölünce yerine oğlu II.Gıyaseddin Keyhüsrev geçmiş böylece devlet hızla çöküşe geçmiştir. Merkezi otoritenin zayıflaması ile “baba ishak isyanı” çıkmış Moğollarla yapılan Kösedağ Savaşı(1243) ile Anadolu Moğolların etkisinde kalmış. Beylikler bağımsızlıklarını ilan etmiş. 1308’de II.Mesud ölünce devlet tamamen yıkılmıştır.

ALANYA KALESİ VE KIZILKULE

ALANYA TERSANESİ

TOKAT-PAZAR-MAHPERİ HATUN KERVANSARAYI

KONYA SELÇUKLU ESERLERİ İplikçi Camii

Mevlana Türbesi

Alaaddin Camii

İnce Minare

Türbe

TÜRKİYE SELÇUKLULARI SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT Anadolu Türkler Ve Rumlar Oluşturuyordu Yerleşik Ve Göçebe Yaşam Vardı Köylerde Yaşayanlar-----tarımla Şehirdekiler----------ticaret+zanaat Göçebe Yaşayanlar----hayvancılıkla Anadolu Bayındır Hale Getirildi Ahi Teşkilatı Kuruldu .Bu Teşkilat İçerisinde İş Kollarına Göre Loncalar Bulunmaktadır.(Ticareti Ve Ticaret Ahlakını Geliştirmiş Üretim Kalitesi Artmış.Kaliteli Eleman Yetiştirilmiştir.) Avrupalı Tüccarlara Düşük Vergi Uygulamış Ve Tüccarların Malları Sigortalanmıştır.

Anadolu’da Ticaret Yolları

Hem KARA hem de DENİZ ticareti gelişmiştir. ANTALYA,KONYA,KAYSERİ,SİVAS,SİNOP önemli ticaret merkezleri olmuştur. Kervansarayların varlığı ticareti kolaylaştırmıştır.

TOPRAK YÖNETİMİ Topraklar çoğunlukla devlete aittir. Has arazi----vergileri hükümdara ait DİRLİK(İKTA) arazi---yüksek devlet memurları ve komutanlara verilirdi.İkta sahipleri asker beslemek zorundaydı.Ordunun esasını bu ordular oluştururdu. Mülk arazi----şahıslara ait topraklardır. Vakıf arazi----gelirleri hayır kurumlarına verilirdi.Alınamaz,satılamaz,devredilemez.

YAZI,DİL VE EDEBİYAT Bilim dili----Arapça Resmi dil ve edebiyat dili----farsça Saray ve orduda---- Türkçe kullanılmıştır Türkçe’nin edebiyat dili haline gelmesi --Yunus Emre, Ahmet fakih,Hoca Dehhani,Hoca Mesud sayesinde olmuştur.

Mevlana Ve Oğlu Sultan Veled Farsçanın Yanında Türkçe Eserlerde Yazmışlardır. Oğuzname –dede korkut-Battalname-Danişmendname gibi destanlar bu dönemde yazılı edebiyata aktarılmıştır. Mevlevilik ve Bektaşilik halk arasında dayanışmayı artırdı.

EĞİTİM Medreselerde eğitim-öğretim ücretsizdi. Medreselerin giderleri vakıf arazilerden karşılanırdı. Medreselerde Hadis,kelam,tefsir,fıkıh,tasavvuf yanında Matematik,astronomi,felsefe,tıp eğitimi de verilirdi.

SON