KEPEK VE KEPEKLİ SAÇLAR İÇİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Öğr. Gör. Zuhal S. AKBABA Çukurova Üniversitesi Adana Meslek Yüksek Okulu

İÇERİK Kepek Nedir? Neler Sebep Olur? İçsel Nedenler Dışsal Nedenler Tedavi Edilir Mi? Şampuan Tedavisi Şampuan Nasıl Kullanılmalıdır? Medikal Şampuan Hangi Durumlarda Kullanılmalıdır? Şampuanlara Bağlı Deri Problemleri Alternatif Tedaviler

KEPEK NEDİR? Bir kişinin tüm vücut yüzeyi devamlı olarak ölü hücrelerini atar. Deri ortalama her yirmi dört günde bir yüzeyini yeniler. Kepek, kafa derisindeki ölü deri hücrelerin anormal oranlarda kuruyarak atılması durumudur.

Normal bir saç derisinde ölü cilt hücrelerinin atılması ve yenilerinin oluşması süreci normal ve orantılıdır. Kepek sorunu olan bir kişide ise bu oran bozulur, çoğunlukla dökülen hücrelerin tamamı ölmemiştir. Asıl ortaya çıkarılamayan da bu durumun nedenidir. Bu şekilde kafatası derisi üzerinde meydana gelen gevşek pul şeklindeki kabuklara kepek denir.

Henüz hiçbir araştırma sonucu kepeğin tam olarak neden kaynaklandığın sonuçlandıramamıştır. Dolayısıyla bulunmuş tam bir tedavisi yoktur. Yaygınlığı %90 lar seviyesinde olan bu sorun genellikle 12 yaş ve üstünde görülmeye başlar. Kepeğin” konak “ adı verilen bir türü de bebeklerde görülebilir.

Latince adı Pityriasis capitis olan kepek, aslında seboreik egzamanın inflamatuar olmayan hafif bir formudur. Kepek probleminde yenilenme süreci hızlanmıştır ve çok sayıda hücre atılımı olduğundan, bu hücreler kümeler oluşturarak gözle görülebilir hal alabilirler. Bu durum kaşındırıcı, sıkıntı verici ve çoğunlukla dönemseldir. Yaz aylarında azalır, kış aylarında çoğalır.

Özellikle kepek problemi koyu renkli kıyafetler giyildiğinde belirgin hale gelir. Gerçek şu ki, koyu bir giysinin omuzlarında beliren, kişiyi zor durumda bırakan kepeğin görüntüsü çok rahatsız edici ve çirkindir.

Bir çok kişi kepek probleminin saçlı derilerinin kuru olmasına bağlar Bir çok kişi kepek probleminin saçlı derilerinin kuru olmasına bağlar. Bu nedenle de saçlarını daha seyrek olarak yıkarlar. Çünkü yıkamanın saçları daha çok kurutacağını düşünürler. Tabii bu durum doğru değildir. Kepek problemi genellikle kafa derisinin kuruluğu olarak bilinmesine rağmen bu problemi yaşayanların çoğu yağlı deriye sahiptir. Kepeklenme sadece deri hücrelerinin döngüsü arttığında gelişir. Kepeklenmenin derimizde normalde de bulunan Pityrosporum ovale denilen bir mantarın miktarının aşırı artması sonucu geliştiği düşünülmektedir.

NELER SEBEP OLUR? Kepek probleminin iki ana nedeni vardır: İçsel Nedenler Dışsal Nedenler

İçsel Nedenler Hormonsal dengesizlikler Sağlık sorunları Fazla terleme Yetersiz temizlik / hijyen Alerjik hassasiyet Yorgunluk Duygusal stres Fazla oranda şeker, yağ, nişasta tüketimi Dengesiz / yanlış beslenme

Dışsal Nedenler Abartılı saç spreyi, saç jölesi veya saç jeli kullanmak Saç boya maddelerinin yanlış kullanımı Elektrikli bigudilerin yanlış kullanımı Soğuk hava ve kuru mekan sıcaklıkları Sıkı şapka veya eşarplar Saçın seyrek yıkanması veya iyi durulanmaması Stres, panik, tansiyon

TEDAVİ EDİLİR Mİ? Kepek doğal bir süreç olduğundan ortadan kaldırılamaz, ancak kontrol altına alınabilir. Yoğun problem yaşanmayan durumlarda kepeği düzenli kullanılan kepek şampuanıyla kontrol altında tutmak mümkündür. Bu mümkün olmadığı takdirde doktor tavsiyesiyle alınabilecek ilaçlı şampuanlar kullanılabilir. Her iki durumda da şampuan sonrası saçın çok iyi durulanması gerekir. Saç yıkama sıklığının yani hijyenin kepek ile doğrudan ilişkisi olduğundan sık ve iyi yıkanmanın önemi unutulmamalıdır.

Kepek probleminin en yaygın tedavisi aşağıdaki maddeleri içeren şampuanlardır; Kömür-katran Pyrithione-çinko Salisilik asit Selenyum sülfit Kükürt

Kepek problemi olan kişide saç derisi dışında kaş, şakak, alın gibi bölgelerde kızarıklıkla birlikte oluşan kepeğimsi döküntüler varsa, bu kişinin kepekten ayrı bir problemi olabileceğinden doktora başvurması doğru olur. Vücudun değişik yerlerinde oluşan pullanmalar, seboreik egzama , diğer egzamalar veya sedef hastalığının belirtisi olabilir. Böyle bir duruma mutlaka doktor müdahale etmelidir. Ani gelişen, çok şiddetli kepeklenme veya seboreik egzama, eğer o yaşa kadar bu tarz problemi olmayan orta yaşlı bir kişide gelişirse bu durum AIDS belirtisi olabilir.

Beslenmenin kepek üzerinde büyük etkisi vardır Beslenmenin kepek üzerinde büyük etkisi vardır.Kepeğin oluşmasına imkan sağlayacak yararsız karbonhidrat ve yağ asitlerine karşı bol B vitamini almak gerekir. Alternatif tedaviler,homeopatik tedaviler (benzeri benzeri ile tedavi etme ), akupunktur ve bazı özel masajlar da kepeğe çare olabiliyor.

ŞAMPUAN TEDAVİSİ Şampuan Nasıl Kullanılmalı Ilık veya soğuk su ile saç ve saç derisi ıslatılır (çünkü sıcak su saçı ve derisini kurutur) Avuç içine alınan bir miktar şampuan saçlara uygulanır, parmak uçları ile 30 saniye saç derisine masaj yapılır ve bol su ile durulanır

Şampuan Nasıl Kullanılmalı Siz normal durumlarda yalnızca bir seferde saçın köpürmesini bekleyebilirsiniz. Fakat köpük saçtaki yağ tarafından parçalandığından yağlı saçların iki kez şampuanlanması gerekebilir.

Unutulmamalıdır ki. Aşırı köpük saça zarar verir Unutulmamalıdır ki! Aşırı köpük saça zarar verir. Saçı daha fazla temizlemez. Şampuanlar kolaylıkla durulanabilmelidir, fakat nemlendiriciler, şekillendirici ürünler ve kimyasallar tortu olarak kalabilirler.

Medikal Şampuan Hangi Durumlarda Kullanılmalı Medikal şampuanlar derideki pullanmayı gideren salisilik asit ve saçlı deride kepeklenmeye neden olan Malassezia adlı bir mantarın sayısını azaltmak amacıyla selenyum sülfat, zink pirithion, ketakonazol, siklopiroks içerirler.

Bu şampuanlar kepek ve seboreik egzamada faydalıdır Bu şampuanlar kepek ve seboreik egzamada faydalıdır. Aynı zamanda saçlı derideki sedefi ve atopik egzamayı da tedavi ederler, fakat kömür katranı içeren şampuanlar bu durumlarda daha faydalıdır.

Medikal Şampuan Nasıl Kullanılmalı Medikal şampuanlar normal şampuanlara göre saçta daha fazla tutulmalıdır. İdeal olarak banyoda iken önce saçı ıslatın ve şampuanı uygulayın ve masajla saç derisine yedirin ve banyo yaparken saçı durulamadan 10 dakika şampuanla tutun ve sonra durulayın. Şampuanlanmanın arkasından nemlendirici kullanabilirsiniz

Şampuanlara Bağlı Deri Problemleri Şampuanlar saçı tahriş ederek bir takım yan etkilere neden olabilirler. Bu durum üzerinde çok çalışılmış, özellikle hassas ciltler için birçok şampuan üretilmiştir. Fakat doğru uygulanan şampuanlarda bu olay nadirdir. Aşırı yıkamanın da sonuçları bazen iyi olmayabilir. Neler olur..?

Şampuanlara Bağlı Deri Problemleri Saç derisinin pH’ ı değişebilir. pH değeri uygun şampuanlar kullanmak gerekir. Deri yüzeyindeki mantar ve bakterilerin tipi ve sayısı değişebilir, bu da kepek ve seboreik egzamaya neden olabilir. Deri yüzeyindeki sebum ( yağ ) kaybolur, böylece deri yüzeyinden su kaybı artar. Yağsız deri aşırı kuruyabilir. Derinin üst tabakasında bulunan boynuzsu hücreler dökülür, bu hücreler derinin su kaybını engellerler ve daha fazla su kaybına neden olurlar. Bu durumda deri saç boyaları ve perma solüsyonlarına daha geçirgen hal alır.

Şampuanlara Bağlı Deri Problemleri Kuru deri Staflokokus aereusun neden olduğu impetigo dediğimiz cilt enfeksiyonuna eğilim gösterir. İrritan (tahriş sonucu gelişen) temas dermatiti (egzama) gelişebilir, bu durumda deri kuru, kırmızı ve yaralıdır. Bu durum özellikle şampuanların içinde bulunan surfaktanların deriyi kurutması sonucu oluşur. Özellikle dermatit olduğunda yanma duyusuna neden olur. Kontakt ürtikeri (temasa bağlı kurdeşen= ani kızarıklık, kaşıntı ve şişlik) parfümlere ve koruyuculara karşı gelişebilir. Alerjik kontakt dermatit (gecikmiş, fakat kalıcı reaksiyon) gelişebilir.

ALTERNATİF TEDAVİLER Soğanlar yüksek oranda kükürt içerir. Ara sıra bir soğanın ezilerek kafa derisine masajla sürülmesi etkili olabilir. Yarım litre kaynatılmış su içine birkaç dal ısırgan otu atılır, 5-10 dakika demlendirip soğutulur. Saçların yıkanması sırasında son durulama olarak kullanılır. Saç diplerine masaj yapılır ve bu şekilde kurumaya bırakılır.

ALTERNATİF TEDAVİLER Bir bardak sıcak suda 30 adet aspirin eritilir. Bir çorba kaşığı karbonat ilave edilir. Bu karışım temiz saça, saç derisine yoğunlaşarak masaj yaparak tatbik edilir. 20 dakika bekletilir ve ılık su ile durulanır.

ALTERNATİF TEDAVİLER 100 mlt lik bir şampuan içerisine; 18 damla biberiye yağı, 10 damla kekik yağı ve 8 damla ada çayı yağı karıştırılarak hazırlanan şampuanla saçlar yıkanır iyice durulanır. 5 damla havuç yağı, 15 damla jojoba yağı ve 15 damla çuha çiçeği yağı karıştırılarak hazırlanan bakım yağı, haftada 2 veya 3 kez temiz saça masajla uygulanır, gece sabaha kadar saçta kalabilir. Sabah hazırladığımız veya saça uygun yumuşak bir şampuanla saçlar yıkanır.

HERKESE KEPEKSİZ GÜNLER DİLEĞİYLE TEŞEKKÜRLER…