OKUMAYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Rehber Öğretmen Selma Arka

OKUMAYI- YAZMAYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Okuma- yazma ve hesap yapmayı öğrenebilmek için çocuğun belli bir olgunluğa ulaşması gerekir. Aynı zamanda bazı deneyimleri geçirmiş ve birçok bilgileri edinmiş olmalıdır. 4 yaşındaki bir çocuk zorlanmadan okuma yazmayı öğrenemez. Çünkü, o henüz bunları öğrenmeye hazır değildir. Hazır olmayan çocuğa belirli bilgileri öğretmeye ve alıştırma yaptırmaya kalkışmamalıdır. Hayal kırıklığına uğrar ve aşağılık duygusuna kapılır. Bütün dünyada okula başlama yaşı normal zeka düzeyine sahip çocuklar için 6- 7 olarak kabul edilmektedir. Zihin olarak bu yaş civarındaki çocuklar okuma- yazma öğrenmeye ve diğer alıştırmaları yapmaya hazır olarak kabul edilmektedir.

OKUMA- YAZMA İŞİTME

OKUMA- YAZMA GÖRME

OKUMA- YAZMA ZEKA

OKUMA- YAZMA NÖROLOJİK YAPI

OKUMA- YAZMA MEKAN ALGISI

OKUMA- YAZMA DİL

OKUMA- YAZMA FİZYOLOJİK FAKTÖRLER

OKUMA- YAZMA CİNSİYET

OKUMA- YAZMA ÇEVRESEL FAKTÖRLER

İŞİTSEL AYRIMLAŞTIRMA İŞİTME İŞİTSEL ALGI İŞİTME KESKİNLİĞİ İŞİTSEL AYRIMLAŞTIRMA

İŞİTME KESKİNLİĞİ Belli bir mesafeden işitsel uyarıcıları duyma yeteneğidir. ŞUNLARA BAĞLIDIR : Belli şiddetteki sesleri duyma, Değişik frekanstaki sesleri duyma, Sesleri doğru olarak birleştirme, yeteneklerinin doğru olarak gelişimine bağlıdır.

HER YAŞTA EN İYİ İŞİTİLEN SESLER 3;6 YAŞINDA b, p, m, w, h 4;6 YAŞINDA d, t, n, g, k, ng, y 5;6 YAŞINDA f 6;6 YAŞINDA v, th, sz, zh, l 7;6 YAŞINDA s, r, z, th, wh, ch, j

İŞİTSEL AYRIMLAŞTIRMA İKİ NOKTADA ÖNEMLİDİR GROSS DİSCRİMİNATİON : Farklı sesleri ayrımlaştırmadır. Bu yetenek cümle içindeki farklı kelimeleri anlamak için gereklidir. FİNE DİSCRİMİNATİON : Benzer sesleri ayrımlaştırma, kelimeler arasındaki farkları ayırt etmek için gereklidir. Kelimeleri oluşturan seslerden birinin anlamının değişmesi kelimenin anlamını değiştirdiğinden bu yetenek okuma öğrenimini olumsuz etkiler. (Sal- Şal, Sel- Sal, Bel- Bal, Saz- Kaz ….) Karıştırılan harfler : b- d, b-p, p-g, t-f, s-ş, ş-z, c-ç, a-e, a-o, ı-i, u-ü, o- ö

İŞİTSEL ALGI Bazı çocukların algı süratleri ortalama konuşma süratinden daha ağır olduğundan okuyamazlar. Çünkü bir ritmi doğru tekrarlayabilmesi için ritmi oluşturan seslerin ve hecelerin hangi sıra ile birbirini takip ettiklerini algılaması gerekir. Okuma ve kelimeleri oluşturan sesleri doğru sıra ile algıladığı duyduğu ve onları zaman içinde doğru yerleştirdiği zaman başarılı olur.

GÖRSEL AYRIMLAŞTIRMA Çocuklar cümle, kelime ve harflerin farklı (zıt) özelliklerini benzer özelliklerden daha kolay bulurlar. Bu da 4-5 yaşlarından itibaren başlar. Çocukların doğru-yuvarlak, açık-kapalı,sağ-sol gibi özellikleri keşfetmek ve yazmadaki yetenekleri de 7 yaşlarında gelişmektedir.

NÖROLOJİK FAKTÖRLER SAĞDA LATERALLEŞME : İnsanların çoğu sağ ellerini ve ayaklarını kullanırlar. SOLDA LATERALLEŞME : Bazı insanlar sol el ve ayaklarını kullanırlar. ÇAPRAZ LATERALLEŞME : Bazı insanlar işlerini yaparken sağ ellerini,sol ayaklarını kullanırlar. MÜPHEM LATERALLEŞME : Bazı kişiler bazı işlerini sağ elleriyle bazı işlerini sol elleriyle yaparlar. AMBİDEKSTRİ : Bazı kişiler aynı işi hem sağ hem de sol ellerini kullanarak yaparlar.

DİL SEMBOLİK FONKSİYON : Bir şeyin yerine bir başkasını koyma yeteneğidir. Yani niyet, fikir, eylem yerine onlarla görünürde ilişkisi olmayan sesleri ve işaretleri koymadır. İLETİŞİM YETENEĞİ : Başkaları ile ilişki kurabilmek, fikir alışverişinde bulunmak, sözlü ve yazılı mesajları anlayabilmek ve aktarabilmektir. KELİME BİLGİSİ : Çocuğun okumayı sökmeye başladığı sırada okuduğu kelimeleri anlayabilmesi için kağıtta yazılı veya basılı olarak gördüğü, duyduğu, okumaya çalıştığı kelimeleri tanıması gerekir.

SESLENDİRMELER İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR Ses tekerlemeleri yaptırmak faydalı olur. “ Bir tas hoşaf” , “ Bir berber bir berbere…….” “ Çatalca da topal çoban…..” “ Kırk küp kırkının da kulpu kırık küp,” “ Bu duvarı badanalamalı mı,” “ Şu köşe kış köşesi....” “ Bizde size biz derler, sizde bize ne derler? “ gibi.

MEKAN ALGISI Mekanı yapılaştırma; mekan içinde yönelme, kendine ve objelere mekan içinde yer tayin edebilmektir. Çocuğun beden şemasına sahip olması gerekir. Yani; bedenin kısımlarından, bunların faaliyetlerinden, duruş ve hareketlerinden, mekan içindeki yerinden haberdar olması gerekir. Normal bir çocukta 5 yaşından itibaren beden şemasının temeli atılmaya başlanır ve 11- 12 yaşlarında tamamladığı kabul edilir.

Beden şemasını kazandığı devrede, çocuğun hareket alışkanlıklarını kazanması kolaylaşır. Okuma ile yazma, hareket alışkanlıklarıdır.Bunların başarılması da beden şemasına bağlıdır. Dilinin ve dilin alabileceği şeklin pozisyonların bilincine varamayan çocuk doğru telaffuz yapamaz. (Okuyamayan çocukların büyük kısmında beden şemasının gelişmediği tespit edilmiştir.)

ÇEVRESEL FAKTÖRLER Sosyo-ekonomik düzeyin düşük olduğu ailelerde çocuklarda deneyim azlığı, kitap ve basılı materyallerin az, okuma ve zihinsel etkinliklere karşı ailenin tutumunun olumsuz olması,çocukla okuma ve konuşmak için zaman ayırmaması…vb. Kültürel düzey yükseldikçe okuma yazma ve okul başarısının arttığı gözlemlenmiştir.

FİZYOLOJİK FAKTÖRLER Son yıllarda yapılan araştırmalar, metabolizma bozukluklarının,iç salgı bezlerinin işleyişindeki kusurların (böbrek üstü bezi) beyni buda okumayı olumsuz etkiler.

CİNSİYET FAKTÖRÜ Yapılan araştırmalar kızların erkeklerden önce okuma öğrendiklerini ortaya koymuştur.Bu da kızların erkeklere nazaran fizyolojik, biyolojik ve duygusal gelişim açısından daha erken olgunlaşmalarına bağlanmıştır.

ZEKA ZEKA ENGELLİ Zihin gelişmesinde meydana gelen yavaşlama, duraklama veya gerileme nedeniyle davranış ve uyum yönünden yaşıtlarına göre sürekli gerilik ve yetersizliği olduğu için normal eğitim sürecinden yararlanamayanlara denir.

ZEKA BÖLÜMLERİ (İDEA QUONTİENT) 20 ve altı İDİOT (Çok ağır derecede zeka geriliği ) 20- 50 EMBESİL (Orta derecede zeka geriliği ) 50- 70 DEBİL-MORON (Hafif derecede zeka gerili ) 70- 80 SINIR-BORDERLİNE 80- 90 DONUK ZEKA 90- 110 NORMAL/ORTALAMA ZEKA 110- 120 ÜSTÜN ZEKA 120- 140 ÇOK ÜSTÜN ZEKA 140 ve üzeri DAHİ