ATIŞ ARTIKLARI

Parafin Testi İntihar veya cinayet olaylarını aydınlatırken ateş eden silahın elde bıraktığı izin incelenmesi önemli rol oynamaktadır. Bu tür testlerden en eskisi “Dermal nitrat” veya “difenil amin testi ” olarak da bilinen “parafin testi” dir. Bu test 1933 de uygulanmaya başladı. El parafinle sıvanıp soğuduktan sonra kalıp çıkarılıp difenil aminin asidik çözeltisi ile muamele edilir. Ateş sonucu baruttan kaynaklanan ve deride atış artığı olarak kalan nitrat ve nitritler parafin üzerinde mavi benekler oluşturur.

Bu test nitrat ve nitritin çevremizde yaygın olarak bulunması nedeniyle ateş etmeyen kişilerin ellerinde de pozitif sonuçlar vermiştir. Ayrıca bu test spesifik olmayıp bilimsel olarak yararlı değildir.

Kolorimetrik Test Ateş eden kişilerin ellerinde baryum, kurşun ve antimonun kalitatif olarak kolorimetrik tayini 1959 da uygulanmaya başlamıştır. Fişek kapsülünden kaynaklanan bu metaller silahın ateşlenmesi sonucu elin dış yüzeyinde izler bırakırlar.

Bu yöntemde kare şeklinde kesilen beyaz pamuk kumaş asitle ıslatıldıktan sonra elden svap almak için kullanılır. Svap antimon tayini için trifenilmetil arsonium iyodür; baryum ve kurşun tayini için sodyum rodizonat ile muamele edilir. Hassasiyeti sınırlı olduğu için yaygın olarak kullanılmaz.

Atış Artıkları Analizi için Yöntemler 1980 lerin ortalarından itibaren atış artıklarının analizi için genel olarak kabul gören yöntemler: - Alevsiz AAS (GFAAS veya ETAAS); - SEM-enerji dispersif x-ışınları spektroskopi (SEM-EDX) - Nötron aktivasyon

Bu yöntemlerin hepsi kapsülde bulunan ve ateş eden elin dış yüzeyindeki atış artığındaki metallerin (özellikle Pb,Sb ve Ba) tayini esasına dayanır.O sıralarda bu üç element centerfire (merkez ateşlemeli; tetik iğnesinin fişek tabanının ortasına çarparak ateşlemesi) kapsüllerde yer aldığı halde rimfire denilen (kapsül fişeğin içinde) ve tetik iğnesinin fişeğin kenarına çarpması ile ateşlenmesi esasına dayanan kapsüllerde her üçü de bulunmazdı.

Bu nedenle 1980 lerin ortasına kadar Remington rimfire fişeklerde sadece kurşun içeren kapsüller kullanılmaktaydı; ancak artık her üç element de mevcuttur. CCI ve Winchester mühimmatlarda Pb ve Ba, Federal marka cephanelerde Pb , Sb ve Ba yer almaktadır.

1990 ların ortalarından centerfire fişekler bu elementleri içermeyecek şekilde üretilmeye başlandı. Avrupa da 1980 lerde Sintox bu tür cephane üretmekteydi. Fişek artıklarının analizi sonucu Kurşunsuz CCI da Stronsyum; Winchester de potasyum; Federal’lerde kalsiyum ve silisyum; Sintox ta titanyum ve çinko varlığı tespit edilmiştir.

1990 larda Analizlerde Nötron Aktivasyon (NAA) kullanılmamaya başlandı: - NAA bütün elementlere uygun değildir. Ba ve Sb analizi yapılabilir fakat Pb için uygun değildir. Bu nedenle bu üç elementin kombinasyonu için GFAAS uygundur. - Asıl neden NAA analizleri için nükleer reaktör gereksinimidir.

GFAAS GFAAS atış artıklarında Pb, Ba ve Sb yaygın olarak kullanılmaktadır. Analiz kolaydır; hassasiyeti uygundur;diğer yöntemlere göre maliyeti düşüktür. Kapsülde bulunan bu üç element dışında fişek kasasından veya mermi ceketinden buharlaşan bakırın tayini yapılır.

Genel Yöntem Avuç içi ve dışındaki ateş artığı metalik bileşikleri almak için nitrik veya hidroklorik asitle ıslatılmış dört pamuk svap flasteri kullanılır. 5. svap ise sadece asitle ıslatılıp blank olarak kullanılır. Pamuklu svapların dışı plastik olmalıdır; çünkü selülozik olanlar(odunsu) baryum içerir.

Sb,Pb ve Ba un ellerin 4 farklı yüzeyinde dağılımına ve miktarına bağlı olarak alınan örneklerin atış artığı olup olmadığı ve bir silahın ateşlenmesi ile uyumlu olup olmadığına karar verilir. ------------------------------------------------------------ PRENSİP OLARAK BİR KİŞİ ATEŞ ETTİĞİNDE ATIŞ ARTIKLARI ELİNİN DIŞ ÜSTÜNDE BİRİKİR.

AVUÇ İÇİNDEKİ ARTIKLAR KİŞİ TARAFINDAN ATEŞ EDİLDİĞİNİ DEĞİL ELLERİN MÜDAFA HAREKETİ İÇİN KULLANILMASI SIRASINDA SİLAHIN ATEŞLENMESİ SIRASINDA OLUŞTUĞUNU DÜŞÜNDÜRÜR. BUNUN DİĞER BİR NEDENİ ATEŞ EDİLMİŞ VE BU NEDENLE ATIŞ ARTIĞI İÇEREN BİR SİLAHIN SONRADAN BU EL İLE TUTULMUŞ OLMASINDAN KAYNAKLANABİLİR. TABANCA İLE İNTİHAR VAKALARINDA AVUÇ İÇİNDEKİ KAPSÜL ARTIĞI ATEŞ EDİLME SIRASINDA SİLAHI TUTAN ELİN ŞİDDETLE SALLANMASI VE SARSILMASI DOLAYISI İLE OLABİLİR.

TÜFEK VE AV TÜFEĞİ Tüfek ve çifte ile yapılan atışlarda ateş eden elde ateş artığı GFAAS ile hemen hemen hiç saptanamaz. Buna karşılık çoğunlukla ateş etmeyen ama namluyu tutan elde artık belirlenir. Artık çoğunlukla avuç içi değil el üstündedir. Ateş etmeyen elde sadece nadiren sadece kurşun tespit edilir. Bunun nedeni bu silahların kapsüllerinde Sb ve Ba nın çok az kullanılması ve bunların da çoğunun uzun namlunun içinden çıkmadan önce önemi ölçüde yoğuşarak silahın içinde kalmasıdır. Dışarı çıkabilenler svapta tespit edilemeyecek kadar azdır.

Sb, Pb VE Ba SEVİYELERİ ANLAMLILIĞI Yapılan bir dizi çalışmada antimon, baryum ve kurşun miktarları GFAAS ile tayin edildiğinde Sb: > 35 ng Ba: > 150 ng Pb: > 800 ng ise anlamlıdır.

Centerfire silahlarda genel olarak her üç element mevcutsa ve özellikle kurşun değerleri yüksek bulunuyorsa sonuçlar pozitif olarak değerlendirilir. Sadece baryumun tek başına yüksek çıkması (diğerleri normal) baryumca zengin toprak ile kirlenmeyi düşündürür.

Eğer bir test sonucu pozitifse sonuçları anlamlı olarak açıklamak için pozitif elin yüzey alanı, farklı alanlarda biriken metal konsantrasyonları, silah türü, kendi kendine zorlamalı yaralamalarda yaranın türü ve yeri gibi kriterler göz önüne alınmalıdır.

Klasik değerlendirmede tabanca ile ateş eden kişide el üstünde pozitif sonuçlar diğer el yüzeylerinde negatif sonuçlar elde edilir.Eğer kişi savunma amacı ile elini avucu silaha dönük olacak şekilde kullanmışsa elinin silaha dönük olan avuç içi kısmı bazen de üst dış yüzü yüksek seviyede metal içerir. Son durum yani el üstündeki kapsül artığı tüm el buharlaşmış kapsül artığı dumanı içinde kalmışsa ortaya çıkar.El üstü metal seviyesi avuç içinden daha az olacaktır.

ÇEŞİTLİ VAKALAR Bundan sonra karşılaşılmış gerçek vakalarla ilgili deneysel sonuçlar ve bunların değerlendirilmesindeki düşünce şekli tartışılacaktır.

1.VAKA Svap Bölgesi Antimon(ng) Baryum(ng) Kurşun(ng) Sağ Üst 2.0 86 8 Sol Üst 1.2 4 25 Sağ Avuçiçi 0.4 0 16 Sol Avuçiçi 1.6 33 50 _____________________________________________ Sınır değerler(ng): Sb:35; Ba:150 Pb:800 Atış artığına dair hiçbir belirti yoktur. Bu vakada genç bir Bu sonuçlar diabetic ketoasidosis nedeniyle ölen genç bir kadına aittir.

2.VAKA Svap Bölgesi Antimon(ng) Baryum(ng) Kurşun(ng) Sağ Üst 2.4 390 58 Sol Üst 1.2 138 159 Sağ Avuçiçi 0.4 826 168 Sol Avuçiçi 1.6 1409 478 _____________________________________________ Sınır değerler(ng): Sb:35; Ba:150 Pb:800 Bu vakada incelenen elin ateş ettiği hakkında belirtiler yine negatiftir. Kişi bıçakla yaralama sonucu ölmüştür. Eldeki üst kısımda ve avuç içinde bulunan oldukça yüksek düzedeki baryum topraktan gelen kontaminasyon olmalıdır. Birçok bölgede toprak baryumca çok zengindir. Kurşun ve antimon düzeyleri zemin değer seviyesinde olup ateş atığı ile uyumlu değildir.

3.VAKA Svap Bölgesi Antimon(ng) Baryum(ng) Kurşun(ng) Sağ Üst 78 212 1537 Sol Üst 12 75 345 Sağ Avuçiçi 5 90 210 Sol Avuçiçi 21 79 320 _____________________________________________ Sınır değerler(ng): Sb:35; Ba:150 Pb:800 Bu test ölü kişinin sağ elinin üstünde pozitif atış artığı olarak yorumlanmıştır. Ölen kişi sağ eli ile kendini başından 38 lik tabanca ile vurmuştur.

4.VAKA Svap Bölgesi Antimon(ng) Baryum(ng) Kurşun(ng) Sağ Üst 81 232 975 Sol Üst 250 635 67292 Sağ Avuçiçi 5 21 190 Sol Avuçiçi 193 804 45360 _____________________________________________ Sınır değerler(ng): Sb:35; Ba:150 Pb:800 Bu vakada şahıs kendi ağzına 38 lik özel bir tabanca ateş etmiştir. Olay yerinde ölünün sol eli namluya çok yakındı.Sağ el üstündeki kapsül artığı ile ilgili pozitif belirtiler kişinin ateş ederken bu elini kullandığını kanıtlamaktadır. Sol eldeki aşırı kapsül artıkları kişinin bu elini kullanarak silahın ucunu kendi ağzına tutmak için kullandığını göstermektedir.

5.VAKA Svap Bölgesi Antimon(ng) Baryum(ng) Kurşun(ng) Sağ Üst 1.6 202 210 Sol Üst 98.8 233 3738 Sağ Avuçiçi 6.8 112 840 Sol Avuçiçi 12.0 152 344 _____________________________________________ Sınır değerler(ng): Sb:35; Ba:150 Pb:800 Bu vakada şahıs kendi sağ şakağına 41 lik av tüfeği ile ateş etmiştir. Ölen kişi silahın ağzını sol eli ile tutarak başına doğrultmuştur. Şahıs silahı sağ el ile ateşlediği halde bu el bu tür silahlar için beklendiği şekilde oldukça temiz çıkmıştır. Sol elin üst kısmında yüksek seviyede kapsül artıkları tespit edilmiştir

6.VAKA Svap Bölgesi Antimon(ng) Baryum(ng) Kurşun(ng) Sağ Üst 10.4 102 344 Sol Üst 22.8 92 705 Sağ Avuçiçi 54.8 301 1999 Sol Avuçiçi 12.4 58 722 _____________________________________________ Sınır değerler(ng): Sb:35; Ba:150 Pb:800 Şahsın saldırgandan korunmak için eliyle mücadele etmesi sonucu sağ el içinde anlamlı miktarda Sb, Ba ve Pb bulunmuştur.

7.VAKA Svap Bölgesi Antimon(ng) Baryum(ng) Kurşun(ng) Sağ Üst 81.2 30 3166 Sol Üst 18.2 5 1646 Sağ Avuçiçi 262.8 416 9273 Sol Avuçiçi 148 349 2931 _____________________________________________ Sınır değerler(ng): Sb:35; Ba:150 Pb:800 6.Vakaya benzer. Avuç içlerinde önemli kapsül artıkları tespit edilmiştir. Ellerin üstü yüksek seviyede kurşun ve ayrıca sağ el üstünde yine yüksek miktarde antimon tespit edilmiştir. Bu vakada eller silaha doğru uzanarak müdahalede bulunulmuş ve bu sırada artık bulutu içinde kaldığı için ellerin üstünde yine yüksek seviyede kurşun tayin edilmiştir.

8.VAKA Svap Bölgesi Antimon(ng) Baryum(ng) Kurşun(ng) Sağ Üst 149.2 92 10054 Sol Üst 57.2 0 2646 Sağ Avuçiçi 52.4 0 3561 Sol Avuçiçi 75.2 52 4880 _____________________________________________ Sınır değerler(ng): Sb:35; Ba:150 Pb:800 Bu olayda kullanılan yüksek hızlı merminin kurşun merkezinin içinden geçtiği içinden geçtiği nesnede toz haline gelmesi ve kurşun bulutu oluşturması sonucu merminin alanı içerisinde kalan kişiye kurşun dumanı bulaştırılmıştır. Ölen kişiye arabasının kapısından yüksek-hızlı av mermisi kullanılarak ateş edilmiştir. Kurşun seviyeleri önemli miktarda artmış; baryum negatif; antimon ise yüksek seviyede bulunmuştur. Yüksek antimon değerleri kurşunu sertleştirmek için antimon kullanılmasından kaynaklanmış olabilir.