Korelasyon Analizi

Korelasyon analizi, iki ya da daha çok değişken arasında ilişki olup olmadığını, ilişki varsa yönünü ve gücünü incelememize yardımcı olmaktadır.

Değişkenler arasındaki ilişkinin bilinmesi birçok durumda istenilmektedir. Örneğin doktorlar ilacın dozu ile iyileşme süresi arasındaki ilişkilerden faydalanarak tedavi sürecine kadar verirler. Eğitimciler başarı ile motivasyon arasındaki ilişkiden faydalanarak öğretim sürecini planlarlar.

Korelasyon analizi sonucunda korelasyon katsayısı dene katsayı hesaplanır. Korelasyon katsayısı evren için ρ simgesi ile, örneklem için ise r simgesi ile simgelenir.

Korelasyon katsayısı -1 ile +1 arasında değişmektedir.

Korelasyon katsayısının -1 olması mükemmel negatif ilişkiye 0 olması ilişkinin olmadığına 1 olması mükemmel pozitif ilişkiye işaret eder.

Korelasyon katsayısı değerlerinin grafikle gösterimi şu şekildedir:

Korelasyon katsayısı aşağıdaki ölçütlere göre yorumlanabilir: 0.00 - 0.25 Çok zayıf ilişki 0.26 - 0.49 Zayıf ilişki 0.50 - 0.69 Orta ilişki 0.70 - 0.89 Yüksek ilişki 0.90 - 1.0 Çok yüksek ilişki

Korelasyon katsayıları çeşitli yollarla hesaplanabilmektedir. Korelasyon katsayıları, aralarında ilişki araştırılan değişkenlerin türlerine göre farklılık gösterir. Dolayısı ise hangi katsayının hesaplanacağını bilmek için hesaplamaya alınan değişkenlerin özellikleri bilinmelidir.

Aşağıda bazı korelasyon katsayılarından bazıları ve bunların ne tür değişkenlerle çalışıldığında kullanılabileceği verilmektedir: Korelasyon katsayısı Değişkenlerin türü Phi katsayısı Süreksiz – Süreksiz Pearson Sürekli – Sürekli (normal dağılım sağlanıyorsa) Spearman Sürekli – Sürekli (en az bir değişken için normal dağılım sağlanamıyorsa) Çift serili Süreksiz – Sürekli Çoklu serili Sıralama – Sürekli

Korelasyon katsayısı iki değişken arasındaki ilişkiyi gösterirken diğer değişkenlerin etkilerini dikkate almaz.

Ancak, bazen geriye kalan değişkenlerin etkisi ortadan kaldırıldıktan sonra, iki değişken arasındaki ilişkinin miktarı incelenmek istenebilir. Diğer bir deyişle, ikincil ilişkilerin etkisi ortadan kaldırıldıktan sonra iki değişken arasındaki gerçek ilişki incelenmek istenebilir. Bu inceleme kısmi korelasyon katsayıları yardımı ile yapılır.

Örneğin, meslek doyumu ile performans arasındaki ilişki, mesleki kıdemin etkisinin çıkarılmasıyla incelenmek istenirse kısmı korelasyon katsayısı hesaplanmalıdır.

Diğer önemli bir nokta ise örneklemin büyüklüğüdür Diğer önemli bir nokta ise örneklemin büyüklüğüdür. Korelasyon katsayısı, örneklem büyüklüğünden etkilenmektedir. Küçük hacimli örneklerde, elde edilen korelasyon katsayısı büyük bile olsa istatistiksel olarak önemli bir değer olmayabilir. Dolayısıyla, elde edilen değerin hipotez testinin yapılması gereklidir.

Korelasyon katsayısına dayanılarak yapılan çıkarımlarda olarak aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir: Korelasyon katsayısı sebep sonuç ilişkilerini açıklamaz İki değişken arasında korelasyon katsayısı ile ortaya çıkarılamayan başka tür ilişki (doğrusal olmayan ilişki) olabilir.

Uygulama Bir araştırmada eleştirel düşünme eğilimleri ile okul başarısı arasında hesaplanan korelasyon katsayısının 0,7 olarak bulunduğunu varsayınız. Bu katsayıyı nasıl yorumlarsınız? Bu katsayı sebep sonuç ilişkisi ile bilgi verir mi?