MODULE 1 MODULE 1 Water Framework Directive, Relation of WFD with Daughter Directives, RBMP planning, Water Bodies, Typology, Characterization Fish Directive Aysun Ergene

Su Çerçeve Direktifi (SÇD) SÇD, yüzey suları ve yeraltı sularının 2015 yılına kadar iyi ekolojik kaliteye ulaşmasını, kalitenin kötüye gidişinin önlenmesini ve sucul ekosistemlerin sürdürülebilir işleyişini sağlamak için su kaynaklarının sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesini hedeflemektedir.

Tarihçe 1970’lerde siyasi programlara paralel olarak, 1975 Yüzey Suyu Direktifi ile başlayıp 1980 İçme Suyu Direktifi (80/778/EEC) ile son bulan ilk mevzuat dizisini kabul etmiştir. İlk su mevzuatı çalışmalarında, balık suları (2006/113/EC), yüzme suları (2006/7/EC) ve yer altı suları (80/68/EEC) ile ilgili kalite standartları mevzuatı yer almıştır. Emisyon sınır değerlerine ilişkin mevzuat alanında, Tehlikeli Maddeler Direktifi (76/ /11/EC) ve çeşitli maddeler ile ilgili kardeş mevzuatları kabul edilmiştir. Ekolojik kalite için 1994’te bir öneri yapılmıştır. Büyük sanayi tesisleri için, Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü (IPPC) (2008/1/EC) su kirliliği konusunu da kapsamıştır.

Gerek üye ülkeler gerek genel olarak Avrupa seviyesinde, su kirliğinin üstesinden gelmek için iki temel yaklaşım kabul edilmiştir. 1. Yaklaşım: Su kalitesi hedefini (SKH) temel alan yaklaşım, hem noktasal hem de yayılı kaynaklardan ileri gelen emisyonların birikmiş etkisini sınırlamak için minimum su kalite gerekliliklerini tanımlamaktadır. Dolayısıyla, bu yaklaşım, belirlenen koşul ve kullanımda çevre ve insan sağlığını tehdit etmeyen belli bir su kalite seviyesine odaklanmaktadır. 2. Yaklaşım: Emisyon sınır değerini (ESD) temel alan bu yaklaşım, bir kaynaktan su ortamına deşarj edilebilecek kirleticilerin izin verilen maksimum miktarlarına odaklanmaktadır. Bu yaklaşım, aslında, bir sürecin son ürününe (atık su arıtımı, sanayilerden yapılan deşarjlar, tarımın su kalitesi üzerindeki etkileri) ve sulara ne kadar kirleticinin gidebileceğine bakmaktadır.

79/923/EEC sayılı Kabuklu Canlıların Yaşadıkları Suların Kalite Ölçütlerine İlişkin Direktif  Direktif, kabuklu canlıların yaşadıkları suların kalitesiyle ilgilenmektedir.  Üye Devletler tarafından, elde edilen yenilebilir ürünlerin kalitesini korumak amacıyla, kabuklu canlıların yaşamını desteklemek için korunmaya ve geliştirilmeye ihtiyaç duyan olarak belirtilen kıyısal ve tuzlu sulara uygulanır.  Direktif, belirtilmiş suların karşılaması gereken su kalitesi standartları için “rehber” değerler ve “zorunlu” değerler ortaya koymaktadır.  Üye Devletler belirtilmiş suların kalitesini denetlemeli ve asgari kalite standartları ile uyumlu olduğunu garanti edecek önlemleri almalıdır.  Üye Devletler, Direktif’te belirtilenden daha sıkı standartlar kabul edebilirler. Direktif ayrıca, analiz metotlarını ve asgari örnekleme sıklıklarını da açıklamaktadır.  Bu Direktif, 2013 yılında Su Çerçeve Direktifi’ne katılmış ve yürürlükten kaldırılmıştır.

78/659/EEC sayılı Balık Hayatını Koruyacak Tatlı Su Kalitesine İlişkin Direktif  Direktif’in amacı, belirli balık türlerini barındıran veya, kirlilik azaltılır ya da yok edilir ise barındırabilecek akar ya da durgun suların kalitesini korumak ve iyileştirmektir.  Balık çiftçiliği amaçlı kullanılan doğal veya yapay havuzlar Direktif’in ilgilendiği alan dışındadır.  Balık hayatını desteklemek için korunması veya iyileştirilmesi gereken olarak belirlenmiş sular, alabalık ve sazan suları olarak alt birimlere bölünmelidir.

 Direktif, belirlenmiş suların karşılaması gereken su kalitesi standartları için “rehber” değerler ve “zorunlu” değerler ortaya koymaktadır.  Üye Devletler bu suların kalitesini denetlemeli ve asgari kalite standartları ile uyumlu olduğunu garanti edecek önlemleri almalıdır.  Üye Devletler, Direktif’te belirtilenden daha sıkı standartlar kabul edebilirler. Direktif ayrıca, analiz metotlarını ve asgari örnekleme sıklıklarını da açıklamaktadır.  Bu Direktif, 2013 yılında Su Çerçeve Direktifi’ne katılmış ve yürürlükten kaldırılmıştır.

Balık Direktifi Tatlı su balık yönergesi (FWF), Kabuklu Deniz Ürünleri Direktifi (SWD) ve Tehlikeli Maddeler Direktifi (DSD) 22 Aralık 2013 tarihinde Su Çerçeve Direktifi kapsamına alınmıştır. Balık için korunan alanların ekolojik durumu su direktifi doğrultusunda aynı şekilde korunacaktır. Tatlı su balık Direktifi kapsamında belirlenmiş tüm su parçaları Su Çerçeve Direktifi kapsamında su kütlesine dahil edilir.

Alabalık Ve Sazan Türü Balıkların Yaşadığı Suların Korunması Ve İyileştirilmesi Hakkında Yönetmelik (12 Ocak 2014) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından belirlenmiş suların Ek-1’de verilen su kalite parametre değerlerine uygunluğunun tespiti ve iyileşmenin izlenmesi amacı ile Bakanlık tarafından bir izleme programı oluşturulur. Bakanlık bu izleme programına göre gerekli izleme çalışmalarını yapar/yaptırır. İzleme programı kapsamında elde edilen sonuçlar, Ek-1’de verilen tabloda yer alan değer ve açıklamalarla karşılaştırılır.

Alabalık Ve Sazan Türü Balıkların Yaşadığı Suların Korunması Ve İyileştirilmesi Hakkında Yönetmelik (12 Ocak 2014) Amaç MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, doğal çeşitlilik gösteren balık türlerinin yaşadıkları tatlı suların kalitesini korumak, iyileştirmek ve bu sularda izleme ve kirlilik azaltma programlarını oluşturmak için gerekli usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam MADDE 2 –(1) Bu Yönetmelik, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından belirlenen ve iyileştirme ve koruma gerektiren alabalık zonu ve sazan zonundaki suların su kalite parametre değerlerinin belirlenmesini, izleme programları oluşturularak bu suların parametre değerlerine uygunluğunu ve korunmasını, kirlilik yükünün azaltılmasına yönelik program oluşturulmasını, uygulanmasını ve denetimine ilişkin hususları kapsar. (2) Bu Yönetmelik hükümleri, su ürünleri yetiştiriciliği için kullanılan suni balık havuzlarındaki suları kapsamaz

Tanımlar MADDE 4 – (1) Bakanlık: Orman ve Su İşleri Bakanlığını, Belirlenmiş sular: Alabalık zonu veya sazan zonunda yaşayan türlerin doğal olarak bulunduğu koruma veya iyileştirme ihtiyacı bulunan; 1) Alabalık Zonu: Alabalıkgillerin (Salmonidae), doğal olarak yaşadığı suları, 2) Sazan Zonu: Sazangiller (Cyprinidae), turna balığı (Esoxlucius), tatlı su levreği (Percafluviatilis), mersin balığıgiller (Acipenseridae), yayın balığı (Silurisglanis) ve yılan balığı (Anguilla anguilla) gibi balık türlerinin doğal olarak yaşadığı suları ifade eder.

EK 1 Parametreler Listesi Mansap: Akarsuların göl veya denizlere açıldığı bölgelerde akarsuyun etkisi altında kalan su ürünleri üretimine elverişli sahalar

EK 1 Parametreler Listesi

≤

Toplam Çinko ve Çözünmüş Bakıra İlişkin Özellikler Toplam Çinko ( EK 1’ in No 13, “ Gözlemler “ Sütununa bakınız ) Sertlik değerleri 10 mg /L ile 500 mg /L CaCO 3 arasında değişen farklı sular için Toplam Çinko konsantrasyonları ( mg/ L Zn ) Su sertliği (mg/L Caco 3 ) Salmonid Cyprinid

Çözünmüş Bakır ( EK 1’in No 14, “ Gözlemler “ Sütununa bakınız ) Sertlik değerleri 10 mg /L ile 300 mg /L CaCO 3 arasında değişen farklı sular için çözünmüş bakır konsantrasyonları ( mg/ L Cu ) Alabalık (Salmonidae) zonu (mg / L Cu ) Su sertliği (mg/L Caco 3 ) Sazan (Cyprinidae) zonu (mg / L Cu ) (1) (1)Daha yüksek bakır konsantrasyonu içeren sulardaki balık varlığı çözünmüş organik-bakırlı bileşiklerin baskınlığının göstergesi olabilir.

Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Madde 14 ( 3) İçme ve kullanma suyu temin edilen rezervuarlarda balık yetiştiriciliği tesisleri kurulamaz. İçme suyu alma yapısına en az 1000 metreden daha yakın olan alanlarda ve bu yapıların bulunduğu koylarda su ürünleri yetiştiriciliği yapılamaz. (4) Baraj göllerinde minimum su kotundaki rezervuar alanının Bakanlıkça taşıma kapasitesi belirlenene kadar, en fazla %3’üne kadar alanda Bakanlığın uygun görüşü ile balık yetiştiriciliği tesislerinin kurulmasına izin verilir.

Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği (Madde 14) (5) Balık yetiştiriciliği tesislerinin, su sirkülasyonunun kolay sağlanabildiği, oligotrofik ve mezotrofik gölet ve baraj göllerinde faaliyet göstermesi esastır. Balık yetiştiriciliğinin yapıldığı alanların su kalitesi Bakanlıkça izlenir ve değerlendirilir. İzleme neticesinde Bakanlıkça gerekli görülmesi hâlinde gölet ve baraj gölünün özümleme kapasitesi belirleninceye kadar yeni kurulacak balık yetiştiriciliği tesislerinin faaliyet göstereceği alanda, su kalite parametreleri Bakanlıkça belirlenecek esaslara uygun şekilde ölçülür. (6) Balık yetiştiriciliği tesisleri faaliyete başladıktan sonra, faaliyet sahibi tarafından su kalite parametreleri ile alakalı olarak yaptırılan analiz sonuçları Bakanlığa sunulur.

Üye Devletler tarafından kimyasal kalite standartlarının oluşturulması prosedürü Su biotasının korunması için EK VIII’de 1. ila 9. noktalarda sayılan kirleticilere ilişkin çevresel kalite standartlarının belirlenmesinde, Üye Devletler aşağıdaki hükümlere uygun hareket edeceklerdir. Standartlar su, sediment yada biota için belirlenebilir. Mümkün olan yerlerde, ilgili su kütlesi tipine ilişkin olarak aşağıda yer alan taksa için ve aynı zamanda hakkında veri bulunan diğer su taksaları için, hem akut hem de kronik veri temin edilecektir. Taksa “temel set”i şunlardır:

algler ve/veya mikrofitler

Tuzlu sulardaki Daphnia (su piresi) yada onu temsil eden organizmalar

balık

Çevresel Kalite Standardının Oluşturulması Yıllık maksimum ortalama konsantrasyonu belirlerken aşağıdaki prosedür uygulanacaktır: ( i) Üye Devletler mevcut verinin doğası ve kalitesiyle ve “yeni bildirilen maddeler için risk değerlendirilmesi hakkındaki 93/67/EEC sayılı Komisyon Tüzüğünü ve mevcut maddeler için risk değerlendirmesi hakkındaki (EC) No 1488/94 sayılı Komisyon Tüzüğünü destekleyen teknik rehberlik belgesinin” II. Kısım bölümünde verilen rehberlikle ve aşağıdaki tabloda yer alan güvenlik faktörleriyle uyumlu olarak her bir olay için uygun güvenlik faktörlerini belirleyeceklerdir:

Güvenlik Faktörü Temel setin üç trofik düzeyinden* her birinden en azından bir akut L(E)C Bir C-NOEC ( Chronic No Observed Effect Concentration) (Tuzlu sular için balık, daphnia (su piresi) ya da diğer bir temsili organizma) 100 İki trofik düzeyi temsil eden türlerden iki C-NOEC (tuzlu sular için balık ve/veya daphnia (su piresi) ve/veya alg50 En azından üç tür için C-NOEC (tuzlu sular için normalde balık, daphnia (su piresi) ya da bir temsili organizma ve alg) 10 Diğer hallerde, alan verisi ya da model ekosistemler dahil, daha hassas güvenlik faktörlerine izin vereni hesaplanacak ve uygulanacaktır. * Trofik düzey: Besin zincirindeki basamaklar Her olay için ayrı değerlendirme

Çevresel Kalite Standardının Oluşturulması (ii) Kalıcılık ve biyolojik olarak birikebilme hakkında verinin mevcut olduğu hallerde, çevresel kalite standardının nihai değeri belirlenirken bunlar da dikkate alınacaktır;

Çevresel Kalite Standardının Oluşturulması ( iii) Bu şekilde elde edilen standardın alan araştırmalardan gelen kanıtlarla kıyaslanabilir olması gereklidir. Anormalliklerin ortaya çıktığı yerlerde, daha hassas güvenlik faktörü hesaplanması için belirleme yeniden gözden geçirilecektir. (iv) Elde edilen standart birden fazla güvenlik faktörünün hesaplanması dahil, emsal gözden geçirmeye ve kamuoyu konsültasyonuna tabi olacaktır.

Kaynakça Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği, Resmî Gazete, Sayı : Alabalık Ve Sazan Türü Balıkların Yaşadığı Suların Korunması ve İyileştirilmesi Hakkında Yönetmelik, Resmî Gazete, Sayı : 28880,