SİNDİRİM SİSTEMİ VE BESLENME FEN BİLGİSİ SİNDİRİM SİSTEMİ VE BESLENME

HEDEF VE HEDEF DAVRANIŞLAR

Hedef 1:)Besinler ve beslenmenin önemini kavrayabilme Davranışlar 1-Besin ve beslenmenin ne olduğunu söyleme,yazma 2-Beslenmenin önemini söyleme,yazma 3-Besinleri kaynaklarına göre gruplandırma 4- Besinleri vücutta gördükleri işe göre gruplandırma

5-Verilen besin maddelerini besin gruplarından hangisine girdiğini söyleme,yazma. 6-Vitaminlerin adlarını ve hangi besinlerde bulunduğunu söyleme,yazma. 7-Vitaminlerin vücutta gördükleri işlerin örnek vererek söyleme,yazma. 8-Yeterli ve dengeli beslenmenin ne olduğunu açıklama. 9-Yeterli ve dengeli beslenmenin önemini açıklama.

Hedef 2)Sindirim ve sindirim sistemini kavrayabilme Davranışlar: 1-Besinlerin vücutta değişikliğe uğradığını söyleme,yazma 2-Sindirim sisteminin bölümlerini söyleme,yazma 3-Sindirim sisteminin bölümlerini levha, şekil veya model üzerinde gösterme. 4-Midenin yerini kendi vücudu üzerinde gösterme.

5-Ağız ve dişlerin sindirimdeki önemini söyleme yazma. 6-Ağız ve diş sağlığında dikkat edilecek hususları sıralama. 7-Sindirim organlarının görevlerini açıklama. 8-Sindirim organlarının sağlığını korumak için dikkat edilmesi gereken hususları sıralama

MENÜ 1-) BESİNLER 2-) SİNDİRİM ORGANLARI 3-) SİNDİRİM ORGANLARININ SAĞLIĞI

BESİNLER

BESİN NEDİR? Canlıların büyümesinde ,yaraların onarılmasında kullanılan,canlılara enerji veren yiyecek ve içeceklere besin denir. BESLENME NEDİR? Canlı tarafından gerekli besinlerin alınarak hücrelerin kullanabileceği duruma getirilmesine beslenme adı verilir.

BESİN KAYNAKLARI 1.Hayvansal besinler 2.Bitkisel besinler -Et -Sebzeler -Süt -Meyveler -Yumurta -Bal

Besinleri vücutta gördükleri işe göre 3 grupta toplayabiliriz 1-Yapıcı ve onarıcı besinler 2-Enerji veren besinler 3-Düzenleyici besinler -karbonhidratlar -yağlar -proteinler -proteinler -yağlar -karbonhidratlar -proteinler -vitaminler

PROTEİNLER Vücudumuzun yapı maddeleridir,enerji verirler Vücudun büyüyüp gelişmesini,dokuların yenilenmesini sağlarlar. Et,süt ve yumurtada bol protein bulunur.

KARBONHİDRATLAR Vücudumuzda enerji elde edebilmek için kullanılır. Pirinç,buğday,mısır gibi taneli yiyeceklerde nişasta şeklinde bulunur. Şekerpancarı,şekerkamışı,bal,meyve ve sebzelerde ise şeker halinde bulunur.

YAĞLAR Vücuda enerji veren besin maddeleridir. Yapı maddesi olarak da kullanılır. Vücudumuzda enerji elde etmek üzere depolanır. Zeytinyağı,mısırözü yağı,ayçiçek yağı,tereyağı,margarin.

MADENSEL TUZLAR Kemiklerin ve dişlerin yapısında bulunur. Kasların kasılmasında,sinirlerde uyarının iletilmesinde görev alır. Vücudumuzun yenilenmesi ve canlılığın devamı için gereklidir. Bu tuzlar;süt,peynir,balık ve yeşil sebzelerde bulunur.

VİTAMİNLER Düzenleyici besin maddelerindendir. Hastalıklara karşı vücudumuzun direncini arttırır. Enerji verici besin maddelerinin yakılmasında işlev görür Vitaminler A,B,C,D,E,K gibi harflerle adlandırılır A,D,E,K vitaminleri yağda,B,C vitaminleri suda çözünürler

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Değişik besinlerden vücudun gereksinimini karşılayacak miktarda alınmasına İnsanların sağlıklı büyüyüp gelişmesi için değişik besinlere gereksinimi vardır Tek bir çeşit besinle beslenirken belki vücut için gerekli enerji elde edilebilir;fakat ortaya çıkar. yeterli ve dengeli beslenme dengesiz beslenme

Yeterli besin alamayan insanların vücudu zayıf düşer,çabuk hastalanırlar. Vücudun gereksinimi olan besin miktarından fazlası alındığında aşırı beslenme olur.Fazla besinler vücutta yağ şeklinde depolanır.Depolanan yağ miktarı arttıkça vücutta şişmanlık görülür.

SİNDİRİM ORGANLARI

Sindirim nedir? Besinlerin parçalanarak kana geçebilecek şekilde değişime uğramasına denir. Kana geçen besinler dolaşım sistemiyle tüm hücrelere taşınır. SİNDİRİM

SİNDİRİM ORGANLARI

SİNDİRİM ORGANLARI 1. AĞIZ 2. YUTAK 3. YEMEK BORUSU 4. MİDE 5 SİNDİRİM ORGANLARI 1.AĞIZ 2.YUTAK 3.YEMEK BORUSU 4.MİDE 5.İNCE BAĞIRSAK 6.KALIN BAĞIRSAK 7.ANÜS

SİNDİRİM ORGANLARININ GÖREVLERİ

AĞIZ İnsanda sindirim ağızda başlar. Ağızda sindirime yardımcı olan dişler,dil ve tükürük bezleri bulunur.

DİŞLER Dişler besinleri koparıp parçalama,çiğneme ,öğütme işlerini yapar. Kesici dişler besini kesmeye,köpek dişleri parçalamaya,azı dişleri ise parçalamaya yarar.

DİŞLERİN YAPISI Dişin beyaz ve parlak kısmına taç denir. Taç kısmı,dişe parlak ve beyaz görünümü veren mine tabakasıyla örtülüdür. Mine tabakasının altında fildişi tabakası bulunur. Bu kısmın ortasında damar ve sinirlerin yer aldığı diş özü vardır.

DİŞLERİN SAĞLIĞI -Dişlerimizle fındık,ceviz DİŞLERİN SAĞLIĞI -Dişlerimizle fındık,ceviz..gibi sert şeyler kırmak mine tabakasının çatlamasına ve kırılmasına neden olabilir. -Çok soğuk ve sıcak içecek ve yiyecekler dişin mine tabakasının çatlamasına,mikropların buraya yerleşip dişi çürütmesine neden olabilir.

-Dişlerin çürümesine şekerli besinler ve beslendikten sonra dişleri fırçalamamakta neden olabilir. -Dişler sabah ve yatmadan önce olmak üzere iki kez fırçalanmalıdır.

-Diş çürümesi öz bölgesine kadar inerse çok şiddetli diş ağrıları başlar.Dişlerde yerleşen mikroplar ,kan yolu ile kalp ve böbreklere ulaşabilir.Bu da ağır hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. -Çürüyen dişler görevlerini iyi yapamaz.Örneğin; ağızda iyi çiğnenmeden yutulan besinler mideye geldiğinde,midenin çok fazla çalışmasına neden olur.Bu durum mideyi ve diğer organları yorar.

DİL -Besinlerin ağızda yer değiştirmesini dil sağlar DİL -Besinlerin ağızda yer değiştirmesini dil sağlar. -Sindirimdeki görevi; ağızda yutulacak hale getirilen besinleri yutağa iletmektir

TÜKÜRÜK BEZLERİ -Tükürük denilen bir sıvı salgılayarak besinleri ıslatıp yumuşatırlar.Yutulacak hale getirirler. -Tükürük salgısı kulak altına,çene altına ve dil altına yerleşmiş üç çift bez tarafından salgılanır.

YUTAK Yenilen ve içilen besin maddeleri yutaktan yemek borusuna geçer YUTAK Yenilen ve içilen besin maddeleri yutaktan yemek borusuna geçer. Yutağın başka bir görevi de dışarıdan alınan havayı nefes borusuna göndermektir.

YEMEK BORUSU Yutak ile mide arasındaki kısımdır. - Boyu 20-25cm’dir YEMEK BORUSU Yutak ile mide arasındaki kısımdır. - Boyu 20-25cm’dir. -Yemek borusunun görevi;yutaktan gelen besinleri ve suyu mideye taşımaktır.

MİDE -Yemek borusundan sonra gelen en geniş kısımdır MİDE -Yemek borusundan sonra gelen en geniş kısımdır. -Karın boşluğunun sol üst kısmında yer alır. -Yediğimiz besinler midede toplanır.

-Mide çeşitli yönlerde kasılma ve gevşeme hareketleri yaparak yiyecekleri salgıladığı mide suyu ile iyice karıştırır.Besinleri bulamaç haline getirir. -Besinler midede 2-3 saat kalır. -Mide bulamaç halindeki yiyecekleri bağırsağa geçirir.

İNCE BAĞIRSAK -Uzunluğu 6-8 metre kadardır İNCE BAĞIRSAK -Uzunluğu 6-8 metre kadardır. -Mideden sonraki 25cm’lik kısmına onikiparmak bağırsağı denir. -Genellikle C harfi şeklinde kıvrıktır.

İnce bağırsağın görevi: Onikiparmak bağırsağından sonra gelen ince bağırsak kısmında besin maddelerinin parçalanma işlemi tamamlanır.Burada yağlar,karbonhidratlar,proteinler hücre zarından geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılır.Parçalanan besinler ince bağırsakta ,villuslar tarafından emilerek kana geçer.

KALIN BAĞIRSAK -İnce bağırsaktan sonra kalın bağırsak gelir KALIN BAĞIRSAK -İnce bağırsaktan sonra kalın bağırsak gelir. -Uzunluğu 1,5 m kadardır. -Emilmesi tamamlanamayan maddeler kalın bağırsakta emilir. -Sindirilemeyen artıklar kalın bağırsak yardımıyla anüse ulaşır.

ANÜS -Kalın bağırsağın dışarıya açıldığı kısma anüs denir ANÜS -Kalın bağırsağın dışarıya açıldığı kısma anüs denir. -Sindirilemeyen maddeler anüsten dışarı atılır.

SİNDİRİM ORGANLARININ SAĞLIĞI

Sindirim sistemi organlarının sağlığını korumak için ; -Ağza alınan besinler çok sıcak yada çok soğuk olmamalıdır. -Yemek yerken acele edilmemeli,lokmalar iyice çiğnendikten sonra yutulmalıdır. -Dişlerle sert kabuklu yiyeceklerin kabukları kırılmamalıdır.

-Sabah,öğle ve akşam olmak üzere günde üç öğün yemek yenilmelidir. -Yemeklerden önce ve sonra eller sabunlu su ile yıkanmalıdır. -Yemeklerden sonra dişler mutlaka fırçalanmalıdır

-Çok tuzlu,acılı,baharatlı yiyecekler yenilmemelidir -Çok tuzlu,acılı,baharatlı yiyecekler yenilmemelidir. -Mide aşırı doldurulmamalıdır. -Yiyeceklerin temiz ve taze olmasına dikkat edilmelidir. -Alkol ve sigara kullanma gibi kötü alışkanlıklar edinilmemelidir!

İÇİNDEKİLER BESİN VE BESLENME NEDİR? BESİN KAYNAKLARI BESİNLER PROTEİNLER KARBONHİDRATLAR YAĞLAR MADENSEL TUZLAR VİTAMİNLER YETERLİ VE DENGELİ BESLENME SİNDİRİM NEDİR? SİNDİRİM ORGANLARI SİNDİRİM ORGANLARININ GÖREVLERİ

AĞIZ DİŞLER, DİŞLERİN YAPISI DİŞLERİN SAĞLIĞI DİL TÜKÜRÜK BEZLERİ YUTAK YEMEK BORUSU MİDE İNCE BAĞIRSAK KALIN BAĞIRSAK ANÜS SİNDİRİM ORGANLARININ SAĞLIĞI

BİTTİ

DEĞERLENDİRME SORULARI 1)Canlıların büyümesinde,yaraların onarılmasında kullanılan,canlılara enerji veren yiyecek ve içeceklere ne denir? Besin Meyve Sebze Karbonhidrat A) B) C) D)

2)Aşağıdakilerden hangisi hayvansal besin değildir? Yumurta Et Bal Nohut A) B) C) D)

DOĞRU YANIT AFERİN

BİLEMEDİN TEKRAR DENE