HEMŞİRELİKTE KANIT TEMELLİ UYGULAMALAR PROF. DR. ZÜMRÜT BAŞBAKKAL EGE ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ A.D. 27. Ulusal Çocuk Cerrahisi Kongresi ve 13. Ulusal Çocuk Cerrahisi Hemşireliği Kongresi    (30-09-2009 / 03-10-2009)    İnönü Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi-Malatya 

Günümüzde bilginin yönetimi, değişen toplumun sağlık bakım tercihleri, maliyet etkili bakım politikaları, kanıta dayalı uygulamaları zorunlu hale getirmiştir.

Kanıta dayalı uygulama, kanıta dayalı tıp, kanıta dayalı hemşirelik konuları sağlık ve hemşirelik literatüründe hızla artmakta, Konu ile ilgili kitaplar ve dergiler yayımlanmakta ve yapılan hemşirelik kongrelerinde konu giderek artan bir ilgi ile tartışılmaya başlanmaktadır.

Hemşirelik uygulamalarının kanıta dayalı olması bakım kalitesini ve bakım sonuçlarını iyileştirmek, klinik uygulamalarda ve hasta bakım sonuçlarında fark yaratmak, bakımı standardize etmek ve hemşire memnuniyetini artırmak gibi sonuçları açısından önemlidir. Pyramid modified from: Navigating the Maze, University of Virginia, Health Sciences Library, by University of Washington. Health Sciences Library and Information Center

-”BAKIM MALİYETİNDE ARTIŞ” SAĞLIK BAKIM UYGULMALARININ KANITA DAYANDIRILMASI GEREKLİLİKLERİ -”BAKIM MALİYETİNDE ARTIŞ” -”BAKIMIN SADECE %20’SİNİN KANITA DAYALI OLMASI” -”HASTALARIN HATALI UYGULAMA KAYGISI” -”HASTALARIN BİLGİ TALEPLERİNDE ARTIŞ VE SAĞLIK PERSONELİNE GÜVENİN AZALMASI” konularına dikkat çekilmektedir. OLARAK

Araştırmalar, kanıt değeri taşıyan sonuçlar sağlıyor mu? Uygulamalar kanıta dayalı mı? Bu sorular soruluyor, uygulamaların kanıta dayalı olmasından söz ediliyor; ancak yapılan tartışmalardan kullanıcıların bu terimlere farklı anlamlar yükledikleri anlaşılıyordu.

KELİME ANLAMI ÖZEL ARAŞTIRMA BULGULARIDIR. Kanıt Nedir? KELİME ANLAMI ÖZEL ARAŞTIRMA BULGULARIDIR. SAĞLIK BAKIM SİSTEMİNDEKİ KARAR VERİCİLERİN KABUL ETTİĞİ ŞEKLİYLE KABUL GÖREN KANIT TİPLERİ ŞUNLARDIR; • Deneysel; randomize klinik çalışmalar, meta analizler ve analitik çalışmalar • Deneysel olmayan; gözlem, yarı deneysel çalışmalar • Uzman görüşleri; görüş birliği, komisyon raporları • Tarihsel süreç ya da deneyim…

Level I: Systematic Reviews (Integrative/Meta-analyses/Clinical Practice Guidelines based on systematic reviews) Level II: Single experimental study (RCTs) Level III: Quasi-experimental studies Level IV: Non-experimental studies Level V: Care report/program evaluation/narrative literature reviews Level VI: Opinions of respected authorities/Consensus panels

KANITA DAYALI UYGULAMA: TANIMLAR KANITA DAYALI TIP: Hasta bakımı ile ilgili kararlarda eldeki en iyi kanıtın özenli, açık ve doğru bir şekilde kullanılmasıdır. KANITA DAYALI UYGULAMA: Klinik kararları desteklemek için elde edilebilen en iyi kanıtların kullanılma sürecidir. Sağlık Bakımında Kanıta Dayalı Uygulama; Belli bir konuda araştırma konularının seçilmesi, sonuçların sentezlenmesi ve bu sonuçların klinik uygulama kararları için hazırlanmasıdır. Kanıta Dayalı Uygulamanın Anlamı; Sistematik araştırmalarda elde edilen en iyi kanıtların klinik deneyimlerle entegre edilmesidir.

PROBLEM ÇÖZME SÜRECİNİN KONUŞULDUĞU YERDE Kanıta dayalı uygulama uzun süredir var olan KALİTE GÜVENLİĞİ SÜRECİNİN bir parçasıdır. Bu nedenle kanıta dayalı uygulama yalnızca kalite güvenliği sürecinin desteklendiği ve PROBLEM ÇÖZME SÜRECİNİN KONUŞULDUĞU YERDE gelişebilir. Bu, kanıta dayalı uygulama ile araştırma süreci arasındaki en önemli ayrımdır.

KANITA DAYALI UYGULAMA: Halihazırda var olanları kullanır; Araştırma çalışmalarında ki bulgular, otoritelerin fikirleri ve uzman komite raporları ARAŞTIRMA: Mevcut bilginin geçerliliğini denetleyen,süzen ve yeni bilgi geliştiren özenli sistematik sorgulama veya incelemelerdir.

KANITA DAYALI UYGULAMA SÜRECİ: Kanıta dayalı uygulama süreci BEŞ AŞAMALI BİR SÜREÇ OLARAK ele alınır; 1. Öncelikle hasta bakımını ilgilendiren konulara yönelik klinik sorular oluşturulur. 2. Bu sorulara yanıt oluşturacak kanıtları belirlemek için sistematik araştırma yapılır. 3. Araştırmalar yoluyla elde edilen kanıt geçerlik, güvenirlik ve uygulanabilirlik açısından eleştirel olarak değerlendirilir. 4. Belirlenen en iyi kanıt, klinik uzman, kaynaklar ve hasta açısından değerlendirilerek klinik uygulamada kullanılır. 5. Elde edilen klinik başarı değerlendirilir.

KANITA DAYALI REHBERLER KANIT KAYNAĞI DENKLEMİ KLİNİSYEN DENEYİMİ Hasta Tercihleri Bilimsel Bulgular KANITA DAYALI REHBERLER

Kanıta dayalı uygulamada sistematik incelemeler, klinik rehberler ve protokoller kullanılır. SİSTEMATİK İNCELEMELER; uygulama alanındaki sorunlara çözüm getirmek üzere, konu ile ilgili çalışmaların bireyler ya da uzman gruplar tarafından değerlendirilmesidir. KLİNİK REHBERLER VE PROTOKOLLER; sistematik incelemeler sonucunda elde edilen en iyi kanıt ile uzman görüşünün birleştirilerek bakımın ayrıntılarının standardize edildiği materyallerdir.

KANITA DAYALI HEMŞİRELİK : Kaynakların elde edilebildiği bakım ortamlarında, hemşirelerin klinik uzmanlıklarını, hasta tercihlerini ve eldeki en iyi kanıtları kullanarak karar almaları süreci olarak tanımlanmaktadır.

HEMŞİRELİKTE KANIT DÜZEYİ SINIFLAMALARI Hemşirelikte kanıt düzeyi sınıflamaları Joanna Briggs Enstitüsü kanıt düzeyi sınıflaması (Joanna Briggs;2003) DÜZEY KANIT TİPİ I Rastlantısal Kontrollü Çalışmalarla yapılmış sistematik incelemelerden elde edilen kanıtlar II En az bir iyi tasarlanmış, RKÇ lerden elde edilmiş kanıt III.I Randomize olmayan, iyi tasarlanmış kontrollü çalışmalardan elde edilen kanıt III.II Birden fazla merkez/grup tarafından yapılmış iyi tasarlanmış khort yada vaka kontrol çalışmalarından elde edilen kanıt III.III Girişimli yada girişimsiz çoklu zaman serilerinden elde edilen kanıt. Kontrolsüz deneysel çalışmaların etkileyici sonuçları IV Klinik deneyimlere dayalı, saygın otoriterlerin görüşleri, tanımlayıcı çalışmalar yada uzman komite raporları

KLİNİK PROBLEM ÖRNEKLERİ *Çocuklarda ağrılı damar yolu açma girişimleri *Hastanelerde yatmakta olan yeni yürümeye başlayan çocuklarda oluşan yatak yaraları *İnvaziv girişimler sırasında birçok kez yapılan ağrılı enjeksiyonlar *Kronik hasta çocuklarda yaşam kalitesini düşüren bulantı ve bitkinlik

PROBLEMİN ZEMİNİ Pediyatrik bakımda periferal damar yolu açma girişimi sırasında kaynaklanan ağrı oldukça sık rastlanılan bir girişimdir. Aileler, çocuklar ve sağlık personeli sıklıkla bu girişimden kaynaklanan acının bildiriminde bulunur. Hastanelerdeki çocuklarda iğne kullanımının en korkulan tıbbi girişim olduğu tespit edilmiştir. Nüfus ile mi ilgili? Müdahale Karşılaştırma Sonuç

Belirli sorular belirle??? Çocuklarda farmakolojik olmayan müdahaleler periferal damar yolu açma girişimi esnasında ağrıyı hafifletmede etkili midir? Çocuklarda lidocaine iontoforezis periferal damar yolu açma girişimi esnasında ağrıyı hafifletmede etkili bir anestetik midir? Çocuklarda periferal damar yolu girişimi esnasında ağrının azaltılmasında EMLA, LMX den daha iyi bir anestetik krem midir?

Rutin olarak sukrozdan faydalanan en büyük yenidoğan kaç aylıktır? İYİ PROBLEM FAKAT KÖTÜ SORU: Rutin olarak sukrozdan faydalanan en büyük yenidoğan kaç aylıktır? DAHA İYİ HALİ: 1-12 ay arası yeni doğanlarda kas içi aşılamalar sırasında ve sonrasında ki ağlama süresinin azaltılmasında sukroz placebo dan daha mı etkilidir?

Hemşirelikle ilgili kanıt temelli uygulamalar konusunda pek çok veri tabanına ve kaynağa ulaşılarak konunun ayrıntıları incelenebilir.

Hemşirelik Uygulamalarında Araştırma: Kanıt Aramak YAYINLARIN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ GÜNCEL BİLGİLERE ZEMİN HAZIRLAR. *Veri Tabanları *Kanıta Dayalı Web Siteleri *Kurumsal Web Siteleri *Elektronik Yayınlar

KANITA DAYALI HEMŞİRELİK DERGİLERİ (http://ebn.bmjjournals.com) Bu dergide sağlıkla ilgili literatürden, hemşirelik açısından önemli gelişmelerle ilgili araştırma ve incelemelerin özeti ve uzman görüşleri yayınlanır. Abonelik koşulu vardır.Bazı makaleler parasızdır.

Abonelik koşulu arıyor!!! İçlerindeki makalelerden birine ulaşmaya çalıştığımızda karşımıza çıkan sayfa; Abonelik koşulu arıyor!!!

ONLİNE JOURNAL OF KNOWLEDGE SYNTHESİS FOR NURSİNG (Sigma Theta Tau) (www.nursingsociety.org) Klinik kararlara rehberlik edecek kanıtlara; kanıta dayalı uygulama öğretimine yer verir. Büyük bölümü parasızdır.

KANITA DAYALI HEMŞİRELİK VE SAĞLIK BAKIM KAYNAKLARI Cochrane Collaboration (http://www.cochrane.org)

KANITA DAYALI HEMŞİRELİK VE SAĞLIK BAKIM KAYNAKLARI Campbell Collaboration (http://www.campbellcollaboration.org)

2000 yılında çalışmalarına başlamıştır 2000 yılında çalışmalarına başlamıştır. Cochrane’ın kardeş kuruluşudur ve bir veri koordinatör merkezi olarak çalışır. Eğitim ve sosyal bilimler alanında sistematik incelemeler yapar.

KANITA DAYALI HEMŞİRELİK VE SAĞLIK BAKIM KAYNAKLARI Onkoloji Hemşireliği Derneği (www.ons.org)

KANITA DAYALI HEMŞİRELİK VE SAĞLIK BAKIM KAYNAKLARI Joanna Briggs Enstitüsü (http://www.joannabriggs.edu.au)

Title Issue Promoting and supporting self-care management for adults living in the community with physical chronic illness: A systematic review of the effectiveness and meaningfulness of the patient- practitioner encounter 2009 The Prevention and Management of Complications associated with established Percutaneous Gastrostomy Tubes in Adults: a systematic review The Effectiveness of Integrated Care Pathways for Adults and Children in Health Care Settings The experiences of caregivers in providing home-based care to persons with HIV/AIDS in Africa The Role for Osmotic Agents in Children with Acute Encephalopathies The Impact of Hospital Visiting Hour Policies on Pediatric and Adult Patients and their Visitors The effectiveness of interventions in the prevention and management of aggressive behaviours in patients admitted to an acute hospital setting: a systematic review Positioning of Preterm Infants for Optimal Physiological Development: a systematic review Physical Leisure Activities and their Role in Preventing Dementia: A Systematic Review Effects of Multisensory Therapy on Behaviour of Adult Clients with Developmental Disabilities Lack of effectiveness of primary conservative management for infants with brachial plexus birth palsy Appropriateness of using a symbol to identify dementia and/or delirium: a systematic review Practice Guideline Dissemination and Implementation Strategies for Healthcare Teams and Team-Based Practice Effects of music listening on adult patients' pre-procedural state anxiety in hospital 2008 Role of MRSA reservoirs in the acute care setting How has the impact of ‘care pathway technologies’ on service integration in stroke care been measured and what is the strength of the evidence to support their effectiveness in this respect? Clinical effectiveness of barrier preparations in the prevention and treatment of nappy dermatitis in infants and preschool children of nappy age Effectiveness of interventions that assist caregivers to support people with dementia living in the community The psychosocial spiritual experience of elderly individuals recovering from stroke

KANITA DAYALI HEMŞİRELİK VE SAĞLIK BAKIM KAYNAKLARI York Üniversitesi Kanıta Dayalı Hemşirelik Merkezi (http://www.york.ac.uk/healthsciences)

KANITA DAYALI HEMŞİRELİK VE SAĞLIK BAKIM KAYNAKLARI Rochester Üniversitesi Kanıta Dayalı Kaynak Rehberi (http://www.urmc.rochester.edu/hslt/miner/gigital_library/evidence_based_resources.cfm)

KANITA DAYALI HEMŞİRELİK VE SAĞLIK BAKIM KAYNAKLARI Sheffield Üniversitesi (www.shef.acu.uk/)

KANITA DAYALI HEMŞİRELİK VE SAĞLIK BAKIM KAYNAKLARI National Guideline Clearinghouse (www.guideline.gov) Bu merkezde 700 üzerinde rehber vardır.

Risk assessment & prevention of pressure ulcers Risk assessment & prevention of pressure ulcers. Registered Nurses' Association of Ontario - Professional Association.  2002 Jan (revised 2005 Mar).  80 pages.  NGC:004215 Nursing management of oral hygiene. Singapore Ministry of Health - National Government Agency [Non-U.S.].  2004 Dec.  33 pages.  NGC:004285 Assessment and management of pain. Registered Nurses' Association of Ontario - Professional Association.  2002 Nov (addendum released 2007 Feb).  Original guideline: 143 pages; addendum: 42 pages.  NGC:005960 Prevention of catheter-associated urinary tract infections. In: Prevention and control of healthcare-associated infections in Massachusetts. Betsy Lehman Center for Patient Safety and Medical Error Reduction - State/Local Government Agency [U.S.] Massachusetts Department of Public Health - State/Local Government Agency [U.S.].  2008 Jan 31.  7 pages.  NGC:006637 Strategies to prevent Clostridium difficile infections in acute care hospitals. Infectious Diseases Society of America - Medical Specialty Society Society for Healthcare Epidemiology of America - Professional Association.  2008 Oct.  12 pages.  NGC:006809 Breastfeeding best practice guidelines for nurses. Registered Nurses' Association of Ontario - Professional Association.  2003 Sep (addendum released 2007 Mar).  Original guideline: 120 pages; addendum: 15 pages.  NGC:005959

Hydration management. University of Iowa Gerontological Nursing Interventions Research Center, Research Translation and Dissemination Core - Academic Institution.  1998 (revised 2004 Feb).  43 pages.  NGC:003479 Management of breastfeeding for pre-term infants. Singapore Ministry of Health - National Government Agency [Non-U.S.].  2006 Dec.  78 pages.  NGC:005606 Breastfeeding the hypotonic infant. Academy of Breastfeeding Medicine - Professional Association.  2007 Jun.  7 pages.  NGC:005883 Transitioning the breastfeeding/breastmilk-fed premature infant from the neonatal intensive care unit to home. Academy of Breastfeeding Medicine - Professional Association.  2004.  12 pages.  NGC:005876 Management of burns and scalds in primary care. New Zealand Guidelines Group - Private Nonprofit Organization.  2007 June.  120 pages.  NGC:005962 Pain management guideline. Health Care Association of New Jersey - Private Nonprofit Organization.  2005 Jan (revised 2006 Jul 18).  23 pages.  NGC:005217 Prevention of medication errors in the pediatric inpatient setting. American Academy of Pediatrics - Medical Specialty Society.  2003 Aug.  6 pages.  NGC:003253 Postnatal care. Routine postnatal care of women and their babies. National Collaborating Centre for Primary Care - National Government Agency [Non-U.S.].  2006 Jul.  392 pages.  NGC:005150 Stability and compatibility of parenteral nutrition formulations. In: Safe practices for parenteral nutrition. American Society for Parenteral and Enteral Nutrition - Professional Association.  2004 Dec.  5 pages.  NGC:006442 Clinical guideline on infant oral health care. American Academy of Pediatric Dentistry - Professional Association.  2004.  4 pages.  NGC:004022

Nausea and vomiting. Association of Comprehensive Cancer Centres - Disease Specific Society.  2006 Jan.  28 pages.  NGC:006067 Guidelines for glucose monitoring and treatment of hypoglycemia in breastfed neonates. Academy of Breastfeeding Medicine - Professional Association.  1999 (revised 2006).  7 pages.  NGC:005865 Substance abuse treatment: group therapy. Substance Abuse and Mental Health Services Administration (U.S.) - Federal Government Agency [U.S.].  2004 Jul 12.  175 pages.  NGC:004088 Neonatal hypoglycemia: initial and follow up management. Barbara Bush Children's Hospital at Maine Medical Center - Private Nonprofit Organization.  2004 Apr.  4 pages.  NGC:004293

Teşekkür Ederim...