Meslek Olarak Bilim Bilim her şeyden önce sosyal bir kurumdur. Sosyal çevredeki ortak hedeflere ulaşmak için farklı insanların işbirliğine ve düzenine ihtiyaç duyar. Araştırma süreci, yayınlar, finansman, eğitim gibi farklı alanlarda işbirliği ve düzen gereklidir. Bilim, aynı zamanda bir meslektir. Her toplumsal kurum meslek olmaz. Bir kuruma meslek özelliği kazan özellikler şunlardır:

Meslekler, insanların toplumca değer verilen hedeflere ulaşmalarına olanak sağlar. Bilim, bilgi ve güç sağlar. [Knowledge is power] Mesleklerin, meslekî faaliyetleri yöneten gizli ve açık yeterlik ve davranış standartları vardır. Kötü/yetersiz bilim, zararlı toplumsal sonuçlar doğurabilir. Bilimin kendi yeterlik ve davranış standartları vardır. Profesyoneller, bir mesleğe kabul edilmeden önce resmî ve gayri resmî uzun bir eğitimden geçerler. Bilim insanları, yüksek lisans ve doktora eğitimini de kapsayan uzun bir eğitimden geçerler.

4. Mesleklerin, meslek standartlarına uyulmasını garanti eden yönetim birimleri vardır. YÖK, ÜAK, Rektörlükler, Dekanlıklar, TÜBİTAK, TÜBA vb. 5. Meslekler, aynı zamanda iş ve kariyerdir. Mesleği yapanlar bundan para kazanırlar. Ama bunun da ötesinde toplumsal saygınlık getiren bir kariyer sahibi de olurlar. Bilim, eskiden hobiyken şimdi bir iş ve kariyerdir. Hatta para ve kariyer kazanma, bilimin önünde engel teşkil etmeye başlamıştır.

6. Profesyonellerin, topluma sağladıkları yararlar karşılığında ayrıcalıkları da oluşur. Özel ayrıcalıklar, sorumluluğu ve güveni gösterir. Bilim insanlarının, parasal fonları sadece araştırmalarında kullanacaklarına güven duyulur. 7. Profesyoneller, kendi uzmanlık alanları içinde entelektüel otoriteler olarak görülürler. * Bilimin meslek haline gelmesinde; bilimsel yöntemin gelişmesi, bilimsel toplulukların ve dergilerin ortaya çıkması, üniversitelerin büyümesi, üniversite destekli araştırmaların artması, ilk ve orta öğretimde laikliğin yerleşmesi önemli faktörler olmuştur.

Üniversite Üniversitenin üç temel işlevi vardır: Bilimsel araştırma, meslekî eğitim ve toplumu aydınlatma. Üniversite, kamusaldır. Üniversite özerkliği: İdarî, malî ve akademik özerklik Araştırmanın bağımsızlığı ve akademik özgürlük

Türkiye’de Üniversite 1 Ağustos 1933: İstanbul Üniversitesi kuruldu. 1944 İTÜ, 1946 Ankara Üni. 18 Haziran 1946 – Üniversite Kanunu: Özerklik, öğrenci dernekleri, seçimler, Üniversiteler Arası Kurul (ÜAK) 1955 Ege Üni. ve KaTÜ, 1957 Atatürk Üni. ve 1959 ODTÜ 8 Haziran 1965 Özel Öğretim Kurumları Kanunu: ticaret, mühendislik, mimarlık yüksek okulları açıldı. 12 Ocak 1971’de bu özel okullar devletleştirildi.

1967 Hacettepe Üni. ve 1971 Boğaziçi Üni. 20 Eylül 1971 idarî özerklik kaldırıldı. 20 Haziran 1973: 1750 sayılı Üniversiteler Kanunu. Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) kuruldu. 1973 – 1978: 10 yeni üniversite 6 Kasım 1981: 2547 sayılı Yükseköğretim Yasası 20 Temmuz 1982: 8 yeni üniversite (DEÜ dâhil) Açıköretim fakültesi açıldı. Özel üniversitelere izin çıktı. İlk YÖK başkanı İhsan Doğramacı

Harç uygulaması başladı. Paralı eğitim. Siyaset yapma, sendika kurma, sendikalara üye olma, türban vb., öğrenci dernekleri yasaklandı. Çoğu yasak, son yıllarda kalktı. Doğramacı Vakfı, 1984’te Bilkent Yüksekokulu’nu, 1992’de Bilkent Üniversitesi’ni kurdu. 1990’larda özel üniversiteler yaygınlaştı. Bugün (2013’te) 108 devlet + 71 özel olmak üzere toplam 179 üniversite vardır.

Diyalektik Yöntem İdealizm: Şeylerin içindeki özü bilmek mümkün değildir. Düşünceden bağımsız bir varlık söz konusu değildir. Materyalizm (Maddecilik): Dünyadaki tüm olgular ve düşünceler maddî bir temele dayanır. Madde, atomlardan (veya kuarklardan) oluştuğuna göre sossuz sayıda çeşitlilik söz konusudur. Nesneler arasında ve nesne-özne arasında karşılıklı etkileşim vardır. Tepki olmadan etki olmaz. Şeyler düşünceyi, düşünce de şeyleri etkiler. Diyalektik Yöntemin Gelişmesi: Herakleitos (MÖ 5. yy): Ardışık diyalektik Platon ve Aristoteles (MÖ 4. yy): Yan yana diyalektik Hegel (1770-1831): İdealist diyalektik Marx (1818-1883) ve Engels (1820-1995): Materyalist diyalektik

Diyalektik Yöntem Diyalektiğin üç kaynağı; doğa, insanlık tarihi ve düşüncenin kendisidir. Her üç alanda da aşağıdaki temel ilkeler geçerlidir. Karşıtların Birliği: Gece ve gündüz, mıknatıs, erkek ve dişi Yadsımanın Yadsınması: Şeylerin yadsıması, onların yok sayılması değil, eleştirisidir. Şeyler karşıtına dönüşerek hareket eder. Tezlere karşı, anti-tezler üretilir. Bu iki zıt, yeni bir evrede bir senteze ulaşır. Bu sentez sonraki evrenin tezi halini alır. Karşıtların birliği, karşılıklı etkileşimli bir gelişme içinde anlaşılabilir. Niceliğin Niteliğe, Niteliğin de Niceliğe Dönüşmesi: Madde (ve enerji) birbirine dönüşerek varlığı sürdürür. Niceliksel birikim, niteliksel bir değişime yol açabilir. Aynı şekilde tersi de söz konusudur. Örneğin; buz-su-buhar, hücrelerin çoğalması ve yeni işlevler kazanması, paranın birikmesi ve yatırıma dönüşmesi, tekellerin daha fazla kâr elde etmesi vb.

İstatistik ile Nasıl Yalan Söylenir? * “Üç çeşit yalan vardır: Yalan, kuyruklu yalan, istatistik” * İstatistik = Siyasî Aritmetik Saptırılmış Örneklem: Örneklem rastlantısal alınmadığında veya dar tutulduğunda ana kütleyi yansıtmayan sapmalı sonuçlar ortaya çıkacaktır. Doğru Seçilmiş Ortalama: Araştırmacının niyetine göre aritmetik ortalama, medyan ve mod gibi farklı istatistik değerleri kullanılarak farklı sonuçlar elde edilebilir. Kaybolan Küçük Sayılar: Az sayıda denekle istenen sonuç elde edilinceye kadar araştırma sürdürülebilir. Küçük sayılar, ana kütleyi temsil edemeyecektir. Hiç Uğruna Kuru Gürültü: Ortalamadan sapmalar olarak ortaya çıkan sonuçlar, aslında hiç uğruna koparılan gürültü gibidir. Oysa standart sapma değerleri hesaba katıldığında küçük farklılıkların önemi azalır. (100 ± 5) Grafik Hileleri: Grafikte ölçeği değiştirerek küçük değişmeler, büyükmüş; büyük değişmeler önemsizmiş gibi gösterilebilir. * Bir istatistiği sorgulamak için şu sorular sorulmalıdır: Kim söylüyor? Nereden biliyor? Eksik olan ne? Konu saptırılıyor mu? Sonuç mantıklı mı?

Bilinmesi Gereken Bazı Kavramlar Aksiyom: Belit, önkanıt. Bilgi üretim sürecinde doğruluğu ispat gerektirmeyecek kadar açık ve sorgulanamaz varsayılan açıklama. A priori: Deney öncesi, önsel. A posteriori: Deney sonrası, sonsal. Anakronizm: Kişi, nesne, olay vb. unsurları ait oldukları tarihsel dönemin dışındaki bir döneme yerleştirme hatası. Dikotomi: Ancak birbirinin zıttı iki değer alabilen değişken. Örneğin cinsiyet; ya kadın ya erkek. Ex-ante: Planlanan, arzu edilen, yapılması düşünülen. Ex-poste: Gerçekleşmiş. İkilem: Dilemma. Zorunlu olarak iki sonucu olan ve her iki sonucu da eşdeğer gerçeklerle kabul edilemez olan durum. (Kırmızı veya mavi kablo) Paradoks: Birbiriyle çelişkili iki önermenin aynı zamanda doğru olması. Paradigma: Toplumsal olguları, bir dizi kavram ve varsayım setine dayanan bir bakış açısı ile ele almak.

Araştırma Sunum Çeşitleri Sözlü Sunum: Kongre: Belli bir ana tema çevresinde, bilim kurulunun özetler veya tam metinler üzerinden seçtiği bildirilerden ve davetli konuşmacılardan oluşur. Paralel oturumlar yapılabilir. Ulusal veya uluslararası düzenlenebilir. Bildirilerin (tebliğlerin) yanı sıra poster veya video sunumları da yapılabilir. Özetler veya (seçilmiş) metinler, kongre kitabında yayımlanabilir. Konferans: Konusunda uzman bir kişi(ler)nin (tercihen bilimcinin) önceden hazırlandığı konuşmadır. Panel (=Açık Oturum): Seçilmiş bir konuşmacı grubu, farklı görüşler üzerinden tartışırlar. Seminer: Belli bir konu ekseninde önceden yapılmış bir grup çalışmasının dinleyicilerin de katılımıyla tartışılmasıdır. Sempozyum: Davetli konuşmacıların bir konu üzerine durum tespiti yaptığı bir etkinliktir. Çalıştay: Bir konu (sorun) üzerine sadece kayıtlı katılımcıların dâhil olduğu hazırlık toplantısıdır. Atölye (=Workshop): Bir tür karşılıklı etkileşimli eğitim etkinliğidir. Kayıtlı katılımcılar tartışır, çözüm bulur ve uygulama yaparak beceri geliştirirler. Olgu Sunumu: Özellikle mühendislik ve tıp gibi uygulamalı alanlarda eğitim amaçlı düzenlenir. Ders (veya Kurs): Bir yeterlilik sağlayan, akademik amaçlı müfredatlı eğitim etkinliğidir. Konsey: Multi-disipliner karar gerektiren uzman toplantılarıdır. Çember Toplantı (=Yuvarlak Masa): Katılımcıların eşit olduğu, multi-disipliner olmaya uygun tartışma toplantısıdır. Forum: Çerçeve sunumla başlanabilen herkesin eşit katılımını amaçlayan tartışma toplantısıdır.

Yazılı Sunum: Kitap Derleme Kitap: Editör(ler)in hazırladığı, konu bütünlüğü gözetilen makalelerden veya konu bölümlerinden oluşan kitaplardır. Makale Derleme Makale (=Review): Bir araştırma alanında yazılmış kaynakları tarayan çalışmadır. Ansiklopedi (veya Sözlük) Tez: Özellikle doktora tezleri akademik çalışmalardır. E-Yayınlar (e-kitap, e-makale) Proje: Bir çalışma planı ve takvim çerçevesinde hazırlanan, birden fazla araştırmacının katıldığı çalışmalardır. Rapor: Belli bir konu (sorun) üzerine hazırlanan ve yetkililere sunulan akademik araştırmalardır.

Atıf Sistemi Metin içinde şöyle kodlanır: Parantez içinde (Yazarın Adı, Kitabın Basım Yılı, Atıf Yapılan Sayfa Numarası) Örnek: (Resnik, 2004: 59) Kaynakçada; KİTAP: Resnik, D. (2004), Bilim Etiği, Çev. V. Mutlu, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. KİTAP: Boratav, K. (2003), Türkiye İktisat Tarihi, İmge Yayınları, Ankara. KİTAP İÇİ MAKALE: Holloway, J. (2004), “Devlet ve Gündelik Hayat”, Devlet Tartışmaları, Der. S. Clarke, Ütopya Yayınları, Ankara, s. 275-314. DERGİDE MAKALE: Magdoff, F. (2012), “Meta Olarak Gıda”, Monthly Review, Sayı 30, İstanbul, s. 23-32. İNTERNET: TÜİK (2014), www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1077, (erişim 15.12.2014) NOT: Başka atıf sistemleri de vardır. Mantık olarak birbirine benzerdir.

Türkiye’deki Önemli Sosyal Bilim Kongreleri Ulusal Sosyal Bilim Kongresi, Türk Sosyal Bilimler Derneği (TSBD), Ankara Karaburun Bilim Kongresi, İzmir İktisat Öğrencileri Kongresi, Ege Üniversitesi, İzmir EconAnadolu, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir Ekonomik Yaklaşım Uluslararası İktisat Kongresi, Gazi Üniversitesi, Ankara

Türkiye’deki Önemli Sosyal Bilim Dergileri Toplum ve Bilim Praksis Monthly Review (Türkçe versiyonu) Mülkiye İktisat İşletme ve Finans İktisat Dergisi Ekonomik Yaklaşım Toplum ve Hekim

Veri Kaynakları Yazılı Kaynaklar Kitaplar Bilimsel dergiler Gazeteler ve diğer süreli yayınlar Referans kitaplar (ansiklopedi, sözlük vb.) Yazılı belgeler (arşivler) İstatistik raporları Sözlü ve Görüntülü Kaynaklar İnternet

Proje Önerisi Araştırmanın Adı Araştırmanın Konusu ve Kapsamı Araştırmanın Amacı Araştırmanın Önemi Araştırmanın Tekniği (Varsayımlar, Temel Kavramlar, Kısıtlar) Muhtemel Kaynakça Çalışma Planı ve Takvimi

Bilginin Yayılmasını Sağlayan İcatlar Matbaa (Avrupa’da) 1439 Fotokopi makinesi 1942 Telgraf 1793 ENIAC (bilgisayar) 1946 Elektrikli Telgraf 1837 Transistör 1948 Mors alfabesi 1843 UNIVAC (bilgisayar) 1951 Daktilo 1867 Sputnik (uydu) 1957 Telefon 1876 Mikro çip 1958 Fonograf 1877 Mikrofiş 1961 Telsiz Telgraf 1889 TV uydusu 1962 Film Makinesi 1894 Bilgisayar işletim sistemi 1969 Radyo 1896 Mikroişlemci 1971 Teyp 1898 Cep telefonu 1973 Televizyon 1919 PC 1981 Faks 1922 CD 1984 Teleks 1933 Powerpoint 1987 Dijital veri kaydı 1939 İnternet 1991