GERİATRİK SENDROMLAR Prof. Dr. TANJU BEĞER

Geriatrik Sendromlar Üriner ve fekal inkontinans Bası yaraları Polifarmasi Düşmeler Senkop Deliryum

Üriner İnkontinans Yaşlılarda; Toplum içinde yaşayan  %15-30 Hastanede kalan %30 Bakım evlerinde kalan %50 K/E=2/1 “Yaşlanmanın bir sonucudur” düşüncesi doğru değildir.

Kontinansa yaşın etkisi

Yaşlanmaya bağlı değişikliklerin hiçbiri tek başına inkontinans nedeni değildir, fakat her biri kolaylaştırıcıdır Patolojik, fizyolojik ve farmakolojik nedenler de inkontinans riskini artırır

Üriner inkontinans nedenleri Geçici nedenler

Üriner inkontinansa neden olan ilaçlar

Üriner inkontinans nedenleri Kalıcı nedenler

Detrusor Overactivity (Urge Inkontinence) Nedenleri: Klinik: Tedavi:

Outlet Incompedence (stress incontinence) Nedenleri: Klinik: Tedavi:

Outlet Obstruction Nedenleri: Klinik: Tedavi:

Detrusor Underactivity (Overflow Incontinence) Nedenleri: Klinik: Tedavi:

Fekal İnkontinans Sıklık: %3-18 Sebep: Yaşa bağlı değişiklikler mi? Anal sifinkteri etkileyen hastalıkların yaşlıda sık görülmesi mi? Fİ’sı olanların %40’ın da sfinkter basıncı (N) %80’nin de nörolojik hastalık, DM, demans, travma, cerrahi girişim var

Fekal inkontinans nedenleri

Fekal inkontinans Tanı: İlk önce fekal impactiona bağlı taşma inkontinansı ile anal sifinkter fonk. bzk ayırt edilmeli Anamnez, FM, geçirmiş olduğu hastalıklar Rektal tuşe her hastaya yapılmalı Anorektal manometre

Fekal inkontinans Tedavi:

Bası Yaraları Hastaneye başvuran veya hastanede yatan hastaların %10-20 bası yarası Hastaneye yattıktan sonra ilk 2 hafta içinde Mortalite: %18 Komplikasyonları: sepsis, osteomiyelit, hastanede yatma süresi ve tedavi masraflarının artması

Bası Yaraları- Risk faktörleri

Pressure (Basınç)

Friction (Sürtünme)

Shearing (Makaslama) Maceration (Nemlilik)

Bası noktaları

Bası Yaraları- Klinik Evreleme Evre 1: Eritem- hiperemi (reversibl) Evre 2: Epidermis ve/veya dermisi tutan yüzeyel ülser,bül (reversibl) Evre 3: Bütün deri tabaksı kaybolur, derin krater şeklinde ülser fasyaya kadar uzanır Evre 4: Kemik ve destek dokulara kadar uzanan nekroz, doku kaybı vardır. Mortalite yüksektir.

Bası Yaraları- Tedavi

Senkop Geçici, ani bir şuur kaybıdır Hastalık değil, semptomdur Serebral kan akımının, beyin oksijenlenmesinin azaldığı durumlarda görülür Vakaların %33’de tekrar eder

Senkop nedenleri

Düşmeler Normal bir yürüme ve denge için; Sağlam duyusal uyarılar, Santral integrasyon Motor cevap >65 yaş %30 Düşmeye neden olan faktörler; İntrensek faktörler Ekstrensek faktörler

Düşmeler – İntrensek faktörler

Düşmeler –Ekstrensek faktörler

Düşmeyi Artıran Risk Faktörleri Yaş ve dişi cinsiyet İnkontinans Kas Güçsüzlüğü Depresyon Düşme Öyküsü Ortostatik Hipotansiyon Yürüme Problemleri KognitifFonksiyon Bozuklukları Denge Problemleri Görme Problemleri Yardımcı Cihaz Kullanımı İnme Hikayesi Artrit ≥4 İlaç Kullanımı Günlük Yaşam Aktivitelerinde Bozulma

Ayrıntılı Düşme Değerlendirme Hikaye Düşmenin Özellikleri Tbbi-Cerrahi Hikaye İlaçlar Sosyal Yaşantı Sistemlerin Gözden Geçirilmesi Nörolojik Kardiyovasküler Kas İskelet Genito Üriner Fizik Muayene Vital Bulgular Baş ve Boyun Ekstremiteler Nörolojik (Denge-Yürüyüş) Tarama Testleri MMSE GDS Up&Go-MD Görme Keskinliği Biyokimya-Radyoloji

Düşmeler –Değerlendirme Anamnez: Düşme sırasındaki aktivite, eşlik eden semptomlar, ilaç ve medikal anamnez Fizik muayene Görme ve işitme muayenesi KVS (ortostatik hipotansiyon,aritmi) Ekstremiteler Mental durum Denge ve yürüme (get up and go, Romberg) Nörolojik muayene Labaratuar

Deliryum (akut beyin sendromu) Hastalıkların gidişatı sırasında herhangi bir noktada ortaya çıkabilen, kognitif fonksiyon ve dikkatin akut bozulmasıdır

Deliryum- Risk faktörleri

Deliryum- Risk faktörleri

Deliryum - Klinik Ani başlangıç Bilinç bozukluğu Uyanıklıkta azalma Zaman ve yer oryantasyonunda bozulma Motor aktivitede ↑ (çekme, yakalama, huzursuzluk) Dikkat bozukluğu ve dikkati bir noktada toplamada güçlük Düşünce dağınıklığı Hafıza bozukluğu (yeni öğrenilen) Halüsinasyon, illüzyon, yanlış yorumlama Gün içinde dalgalanmalar gösterme EEG’de jeneralize yavaş dalga

Deliryum - Tanı Demans ve depresyondan ayırımı güç olabilir Anamnez hasta yakını veya bakıcıdan alınır Tablonun başlangıcı, süresi, gidişi,hastanın yaşam şekli Altta yatan hastalığın olması

Deliryum - Tedavi

Polifarmasi İlaç yan etkisi sıklığı: İlaç sayısı>5  %4  %25

Yaşlı Bireylerde İlaç Kullanımı İlaç sayısı

Yaşlıda ilaç yan etkisini artıran faktörler Yaşlanmayla sistemlerde m.g. değişiklikler İlaçların farmakokinetik ve farmakodinamiğinde m.g. değişiklikler Komorbidite Uyum güçlüğü Kümülatif ilaç etkileşimleri İlaç-ilaç etkileşimi İlaç- hastalık etkileşimleri

BESLENME Yetersiz ve dengesiz beslenme yaşlı için ölüm nedenidir. Yaşlıda beslenme yetersizliğinin nedenleri: Tat ve koku duyusundaki azalma Kötü ve bakımsız dişler veya eksikliği Demans Depresyon Kronik hastalıklar Ekonomik veya sosyal nedenler

BESLENME