Endoskopiye Bağlı Komplikasyonlar ve Hemşirenin Sorumlulukları CANAN KARADENİZ MEDICANA INTERNATIONAL ANKARA TURKEY

Tanısal ve terapötik endoskopi, sağladığı üstünlükler nedeniyle son yıllarda oldukça tercih edilen bir yöntem olmakta, endoskoplara gün geçtikçe yeni modeller eklenmekte ve endoskopların kullanım alanları genişlemektedir. Bu nedenle endoskopiye bağlı komplikasyonlardan da daha sık söz edilmeye başlanmıştır.

Komplikasyonların oluşma ihtimalleri üst GIS endoskopisinde; %0,1 kolonoskopide; %0,2 düzeyindedir. Kardiyopulmoner komplikasyonlar tüm komplikasyonların %50 den fazlasını oluşturur.

Komplikasyonlar; aspirasyon, fazla sedasyon, hipoventilasyon, vazovagal nöbetler, hava yolu hasarları nedeniyle gelişir.

Komplikasyon nedenleri Mekandan kaynaklanan fiziksel sorunlar, Ekipmanların eksik olması, sık kullanılmadıkları için eski olması veya kullanımının bilinmemesi, Ekibin sedasyon ve takibi konusunda yeterince eğitimli ve deneyimli olmaması, Monitorizasyona gerekli önemin verilmemesi, İşlem ameliyathanede yapılmadığından anestezi riskinin az olduğunun düşünülmesi,

Komplikasyon nedenleri Yalnız komplike vakalara anesteziyologların çağırılması, Girişim ve anestezi gereksinimleri arasındaki çelişkiler, GIS kanama, ERCP, Stent uygulamaları gibi terapötik işlemler ve acil prosedürler, Tecrübesiz endoskopistler, Riskli hastalar

Serebrovasküler hastalık, Anemi, KOAH, Kardiyak hastalıklar, Renal, nörolojik, metabolik hastalıklar, Sepsis, Mental durum değişikliği,

Yetersiz sedasyon öyküsü, Uygun olmayan açlık süreleri, Anksiyolitik, opiyat veya sedatif kullanımı Horlama, uyku apnesi, Kusma, barsak obstrüksiyonu, Gastroözofageal reflü, Diğer risk faktörleri; ◦ Yaşlı hastalar, ◦ Hayati obezite,

KOMPLİKASYONLAR

1. MEDİKAL REAKSİYONLAR

1. PULMONER PROBLEMLER, OKSİJEN DESATURASYONU İyi huylu hipoksi Şiddetli hipoksi Aspirasyon pnomonisi

1. PERFORASYONLAR Anastomozlar Striktürler İnflamasyon Neoplazi Şiddetli hava insuflasyonu perforasyon riskini artırır.

PERFORASYONLAR

Varis biyopsisi, Varis skleroterapisi, Varis bant ligasyonu, Trombositopeni, Antikoagülasyon kullanımı, Spesifik pıhtılaşma faktörü eksikliği Gastrik polipektomi, Kolonoskopik polipektomi, ERCP+sfinkterotomi, PEG kanama riski taşır. 1. KANAMA

1. ENFEKSİYON Mikroorganizmalar yetersiz biçimde temizlenmiş ekipmanlar yoluyla bir hastadan diğerine ya da hastalardan sağlık personeline bulaşabilir. Salmonella, pseudomonas gibi bakteriyal, Hepatit B ve C, HIV gibi viral enfeksiyonlar endoskopi sırasında taşınabilir. İmmün sistem yetmezliği, şiddetli nötropenisi olan hastaların, immünosupresif kemoterapi alanlar ya da yapay kalp kapağı olan hastaların enfeksiyon kapma riskleri daha yüksektir. ERCP ve tüm terapötik prosedürler daha yüksek risk taşırlar. ◦ Kolanjit sepsis; Tıkalı safra yoluna iletilecek enfekte materyal (pseudomonas aeriginosa, staph epidermidis vs.) kolaylıkla kolanjit sepsise neden olur. %1.3 ◦ Pankreatit; Aşırı basınçlı ve fazla miktarda kontras madde verilmesine ve multipl pankreas kanal kanülasyonuna bağlıdır.%3 PEG (karın cildinde sellülit, aspirasyon pnomonisi)

ENFEKSİYONU ÖNLEMEK İÇİN; ENFEKSİYONU ÖNLEMEK İÇİN; Endokardit proflaksisi Antibiyotik proflaksisi Güvenli dekontaminasyon işlemleri Personel ile ilgili önlemler PEG ve STOMA bakımı, doğru beslenme teknikleri

1. STENOZ ve OBSTRÜKSİYON Özofagus varis skleroterapisinde stenoz %0-30 ERCP+sfinkterotomi sonrası restenoz %2.9 ERCP’ de sifinkterotomi sonrası oluşan hematom, Sindirim sistemine düşen safra taşı nedeniyle obstrüksiyon gelişebilir. PEG nedeniyle duodenal, jejunal obstrüksiyon ve ileus gelişebilir. Koledoka PVC stent konulan vakalarda stent tıkanması görülebilir.

1. SKOP YARALANMALARI VE ENSTRUMANTAL ÇARPMALAR 2. AĞRI 3. OLASI GÜVENLİK SORUNLARI

Güvenlik iyi sağlık bakımının temelidir. Endoskopi işlemi öncesi olası komplikasyonlar ve risk grubu hastalar ile ilgili tüm önlemlerin alınmış olması ve acil durumlara karşı hazırlıklı olunması işlemin güvenliği için son derece önemlidir.

Endoskopi ünitelerinin başarısı ve güvenliği büyük ölçüde hemşireye bağlıdır. Endoskopik işlemlerde doktorlar çoğunlukla endoskopik görünüm ile meşgul olacağından, endoskopi uygulaması öncesinde, sırasında ve sonrasında hastanın fiziki ve ruhsal güvenliğini sağlamak, her türlü tehlike ve olası komplikasyonları önlemek üzere profesyonel ve bütüncül hasta bakımı sunmak, endoskopi hemşiresinin sorumluluğundadır.

Endoskopi hemşirelerinin görev ve sorumluluklarının ayrıntılı olarak belirlenmesi ve uygulamaların denetimi, Endoskopi ünitelerinde standartlar geliştirilmesi güvenliğin sağlanması için ilk koşuldur.

Endoskopi Hemşiresinin Sorumlulukları Holistik (bütüncül) hasta bakımı, Tanı ve tedavi sürecinde teknik destek sunma, Endoskopların bakımı, enfeksiyon kontrol ve önleme Dokümantasyon ve kayıt tutma, Organizasyon ve klinik yönetimi, Sağlık ve güvenlik, Araştırma, Sağlık ve güvenlik, Hasta eğitimi,

1. HASTA BAKIMI Endoskopi hemşiresi, endoskopik tanı ve tedavi sürecindeki hastalara en uygun bakım ve tedaviyi sunarak yaşam kalitelerini artırma amacı gütmelidir. Endoskopi hemşiresi, etik ve mesleki davranış kurallarını gözeterek hastanın gereksinimlerini her şeyin üstünde tutmalıdır.

1. HASTA BAKIMI

İşlem öncesi hasta değerlendirmesi Hasta güvenliğini devam ettirmekte bilginin doğruluğu çok önemlidir. İşlem öncesi her hasta ile görüşerek, tanılanması güvenlikle ilgili bir çok tehlikeyi önleyebilir. Hastanın tam olarak uyanık, bilinci açık ve kendinde olduğundan, ayrıca iletişimle ilgili herhangi bir sorunu (lisan, fiziksel sorun duyma, konuşma vs.) olmadığından emin olunmalıdır. Hasta bilgileri sağlayamıyorsa sağlık bilgisi ile ilgili soruları bir yakınının cevaplaması istenmelidir.

İşlem öncesi hasta değerlendirmesi Doğru hasta, doğru işlem; Hastanın adı, yaşı sorgulanmalı yüksek sesle tekrar edilmelidir. Adı soyadı aynı olan hastalar için belirleyici standartlar seçilmelidir. Sedasyon sonrası karışıklıkları önlemek için bir hasta tanıtım kol bandı takılmalıdır. Hastaya uygulanacak işlem dosyası ile karşılaştırılarak sorgulanmalıdır. İşlem öncesi hastanın eğitim düzeyi belirlenmeli ve eğitim gereksinimleri tespit edilmelidir. İşlem sonrası bakım ve eğitimin planlanması için bu çok önemlidir.

İşlem öncesi hasta değerlendirmesi Hastanın endoskopik işlem öncesi gereken hazırlıklarının tamamlandığından emin olunmalıdır. Hazırlık ile ilgili sorumluluk sadece hasta değil personele de aittir. (kolonoskopi hazırlığı vs) Protezler sorgulanmalıdır; İşlem sırasında çıkarılmayan protezler zarar görebilir, hasta protezini yutabilir ya da lensler korneayı çizebilir, düşerek kaybolabilir. Hastanın çıkarılan protezleri çok iyi şekilde muhafaza edilmelidir, kaybolması, yanlışlıkla atılması sonrası için hastaya çok zahmet verecektir.

İşlem öncesi hasta değerlendirmesi Kişisel hasta bilgisinin gizliliği de hasta güvenliği şemsiyesi altına girer. Tıbbi personel hem hastanın fiziksel sağlığından, hem de kişisel sağlık bilgisi, mali bilgiler ve sosyal bilgisinin güvenliğinden sorumludur. Bireysel görüşmelerin her seferinde tek hasta ile ve işlem öncesi hazırlanma için ayrılmış özel odada yapılması önemlidir. İşlem öncesi hazırlanma odasının ayrı olması, tanımadığı birçok karışık cihaz ve aletin zaten endişeli olan hastayı iyice telaşlandırmasınıda engelleyecektir.

İşlem öncesi hasta değerlendirmesi Hasta ve aile üyeleri, bekleme odasından çağırılırken de gizliliği devam ettirmek konusunda çok duyarlı olunmalıdır. Her hastanın kendisine uygulanacak olan işlemle ilgili ayrıntılı bilgi alması sağlanmalı ve onay formu tekrar doğrulanmalıdır. Kişisel eşyalarını nasıl saklamak istediği konusunda yardımcı olunmalıdır. Sokak giysileri ile sağlık hizmeti verilen alanlara girilmesi önerilmemektedir. Hastanın kıyafetlerini saklayabileceği bir giysi dolabı bulunması ve hastane giysileri giymesi gerekmektedir.

İşlem öncesi hasta değerlendirmesi Hastanın geçirilmiş operasyonları, daha önceki endoskopik uygulamalar, sedasyon uygulamaları ve tolerans sorgulanmalıdır. Riskleri sorgulanmalıdır; Hastanın kullandığı ve özellikle işlem günü aldığı ilaçlar sorgulanmalıdır. Özellikle antikoagülan ve antiagreganlar kanama kontrolü yönünden, antidepresan ve sedatifler ilaç etkileşimleri yönünden çok önemlidir. İşlem öncesi tanılamayı sonlandırmadan hayati belirtileri de kontrol edilmeli ve hastanın monitörizasyon düzeyi belirlenmelidir.

İşlem sırasında İşleme bağlı komplikasyonların önlenmesi için; Hastanın işlem süresince izlenmesi ve ekipman konusunda standartlara uyulmalıdır. Hastanın güvenliği için gereken tüm önlemler alınmış olmalıdır.

Standart altyapı ve ekipmanlar Yeterli alan, Monitorizasyon için ekipman ve alan, Acil durumlarda sıklıkla kullanılan ilaçlar; › anaflaksi, › akciğer ödemi, › hipo-hiperglisemi, › hipo-hiper tansiyon, › bronkospazm, › artmış ICP, › solunum depresyonu,….

Standart altyapı ve ekipmanlar Oksijen kaynağı, Aspiratör ve vakum kaynağı, Ambu, Acil arabası veya sabit sistem, Yeterli sayıda topraklanmış priz, Işıklandırma, İletişim kaynakları,

Personel Riskler ve komplikasyonlar dahil olmak üzere tüm endoskopik tanı ve tedavi yöntemlerini bilen, İşlemler sırasında gereken hemşirelik faaliyetlerini eksiksiz olarak yerine getirebilen, Bireysel problemleri değerlendirebilen, hastayı endoskopik tanı ve tedavi için psikolojik ve fiziksel olarak hazırlayabilen, Uygulama sırasında ve sonrasında uygun bakımı sağlayabilen, Acil durumlarda sedasyon ve analjezi düzeylerini ayırabilecek, tepki kaybı, hava yolu desteği, ani solunum desteği veya kardiyovasküler fonksiyon bozukluğu gösteren hastalara gerekli ilk müdahaleyi yapabilecek yetkinliğe sahip personel

İlgi ve sabrınız için teşekkürler