HAZIR DEĞERLER VE MENKUL KIYMETLER

HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Hazır Değerler İşletmenin, kasasındaki ve banka mevduat hesabındaki parası ile alınan ve verilen çekler ve diğer hazır değerler, Hazır Değerler hesap grubunda yer almaktadır. TL Kasası, Türkiye Muhasebe Standartlarına göre Gerçeğe Uygun Değer, Vergi Usul Kanunu’na göre İtibari Değer ile (üzerine yazılı değer ) değerlenir. Gerçek hayatta işletme kasasının envanteri sadece yılsonunda yapılmaz. Her gün sonu, kasa mevcudu ile kasa yardımcı defter bakiyesi karşılaştırılarak varsa uyuşmazlık nedenleri tespit edilmektedir. Ancak; yılsonunda mutlaka fiili sayım yapılmalıdır.

HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Kasa Bir işletmede nakit hareketlerini takip etmek için açılan hesaba kasa hesabı adı verilir. Bu hesabın borçlu tarafına işletmeye giren paralar, alacaklı tarafına da işletmeden çıkan paralar yazılır. Kasa hesabı doğrudan doğruya kasa ile ilgili ödeme ve tahsilatların kaydedildiği hesaptır. Kasa hesabı borç kalanı ile fiziki sayım sonucu tespit edilen Kasa TL mevcudu birebir aynı olması durumudur. Fiziki durum ile kayıtlı durum birbiri ile aynı olduğuna göre yapılacak herhangi bir envanter kaydı olmayacaktır. Kasa Hesabı Borç Kalanı= Fiziki Sayım sonucuna eşit olması gerekir.

HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ KASA Fiziki sayım sonucu kasada tespit edilen TL mevcudunun TL Kasası Hesabının borç kalanından daha az çıkması, kasa sayım noksanı olarak tanımlanmaktadır.

Kasa Sayım Eksikliğinin Nedenleri HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Kasa Sayım Eksikliğinin Nedenleri Dönem içinde belge üzerinde belirtilen tutardan daha fazla ödeme yapılması. Bir başka ifade ile yapılan ödeme tutarından daha az bir tutar için belge düzenlenmesi. Dönem içinde fiilen ödeme yapılmasına rağmen yapılan ödemenin kayıtlara geçirilmemesi. Dönem içinde eksik para tahsilatı yapılması. Bir başka ifade ile tahsil edilen fiili nakit tutardan daha fazla tutar makbuz düzenlenmesi ve kaydedilmiş olması. Kasadan sorumlu kişilerin veya bir başka kişinin kasadaki parayı kayıt dışı zimmetine geçirmesi.

HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Bir işletmenin dönem sonunda TL Kasası Hesabının bakiyesi, 10.000 TL’dir.Yapılan envanter çalışması sonrasında (fiziki sayım) kasada 8.000 TL nakit mevcudu olduğu tespit edilmiştir. 2.000 lira noksan aşağıdaki gibi kayda alınır.

HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Yapılan inceleme sonucu noksanlığın, 1.000 TL’lik kısmının satıcılara yapılan borç ödemesinin kayıtlara geçirilmediğinden; 500 TL’lik kısmının bankaya yatırılan nakdin kayıtlara geçirilmediğinden; 200 TL’lik kısmının veznedar kusurundan kaynaklandığı tespit edilmiştir. Noksanlığın 300 TL’lik kısmının ise nedenin tespit edilemediğinden kayıtlardan çıkarılmasına karar verilmiştir

HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ KASA SAYIM FAZLALIĞI Fiziki sayım sonucu kasada tespit edilen TL mevcudunun, TL Kasası Hesabının borç kalanından daha fazla çıkması durumu, kasa sayım fazlası olarak tanımlanır.

Kasa Sayım Fazlalığının Nedenleri HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Kasa Sayım Fazlalığının Nedenleri Dönem içinde belge üzerinde belirtilen tutardan daha az ödeme yapılması. Bir başka ifade ile yapılan ödeme tutarından daha fazla bir tutar için belge düzenlenmesi. Dönem içinde fiilen tahsilat yapılmış olması ancak yapılan ödemenin kayıtlara geçirilmemesi. Dönem içinde fazla para tahsilatı yapılmış olması. Bir başka ifade ile tahsil edilen fiili nakit tutardan daha az tutar makbuz düzenlenmesi ve kayıtlanmış olması. Kasadan sorumlu kişilerin veya bir başka kişinin kendi varlığının kasadaki para ile karışmış olması.

HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Bir işletmenin dönem sonunda TL Kasası Hesabının bakiyesi 10.000 TL’dir. Yapılan envanter çalışmasında; 12.000 TL nakit mevcudu olduğu tespit edilmiştir.

Kasa - Yabancı Para Kasası HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Kasa - Yabancı Para Kasası Yabancı para cinsinden yapılan kayıtlarda dönem içinde; alış günü işlem kuru dikkate alınır. Dönem içindeki alım ve elden çıkarma kuru arasındaki farklar Kambiyo Kârı veya Kambiyo Zararı şeklinde kayıtlara geçirilecektir. Dönem sonu itibariyle son gün T.C. Merkez Bankası kapanış kurlarındaki nakit işlemlerde efektif, vadeli işlemlerde döviz alış kurları dikkate alınmaktadır. Muhasebe standartları döviz alış kuru ile değerlemesi öngörmektedir.

HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ ÇEKLER Çek bir bankaya hitaben yazılmış ve TTK da belirtilen hükümlere göre düzenlenmiş, ödeme emri niteliğinde olan kıymetli bir evraktır. Dönemsonu İşlemleri; Çeklerle ilgili olarak dönem sonu değerlemesinde öncelikle; mevcut çeklerin doğrulaması yapılacaktır. Alınan çeklerin fiziki doğruluğu; verilen çeklerin ise, borç mutabakatlarının (banka hesap özetleri çaprazında) yapılması gerekecektir. Yapılacak tarih ayrıştırılması sonucu envanter kayıtları yapılacaktır. Türkiye Muhasebe Standartlarına göre, alınan çekler ve verilen çeklerin gerçeğe uygun değerinin tespitinde iskonto edilmiş maliyet değeri esas alınmaktadır.

HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Bankalar Bankalar Hesabı işletmelerin yurt içi ve yurt dışında banka ve benzeri finans kurumlarında açtırılan hesaplarına yatırılan ve hesaptan çekilen paraların izlendiği hesaptır. Bankalar hesabı aktif karakterli bir hesap olduğu için borç kalanı verir ve kalan üzerinden dönem sonu bilançosunun aktifinde yer alır. Kalan vermemesi, ticari mevduat hesaplarında hiç para olmadığını gösterir.

HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Bankalar Dönem sonu işleminin hazırlık aşaması olarak, çalışılan bankalar ve şubelerine ait kullanılan bütün hesaplara ilişkin hesap özetleri alınır. Alınan hesap özetleri ile işletme kayıtları karşılaştırılır ve mutabakat aranır. Bankalardaki hesaplara yatırılan ve çekilen paraların tutarları işletmenin defterlerinde ve banka hesap özetlerinde aynı ise işletmenin kayıtları ile bankanın kayıtlarının uyum içinde olduğu anlaşılır ve düzeltme kaydı yapılmaz. Bu durumda varsa tahakkuk eden faizler kayda alınır

HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Bankalar Dönem sonu itibariyle 200 TL faiz tahakkuk ettiği bu faize ait 30 TL gelir vergisi stopajının hesaben tahsil edildiği öğrenilmiştir. 102 BANKALAR 200 193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 30 642 FAİZ GELİRLERİ HS. 230

HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Menkul Kıymetler Hisse senedi ve tahvillerde dönem sonu işlemi olarak; hazırlık aşamasında öncelikle mevcutlar ile kayıtların doğrulanması gerekmektedir. Tutar ve sunum yönünden doğru kaydedildiğini tespit etmek gerekir. Geçici amaçla alınanların dönen varlık, geçici olmayan finansal varlık yatırımlarının duran varlık şeklinde sunulması gerekmektedir. Doğrulamalar yapıldıktan sonra değerleme işlemi gerçekleştirilecektir. Vergi Usul Kanunu’na göre hisse senetleri alış bedeli ile değerlenir. Muhasebe Standartları ise hisse senetlerinin, gerçeğe uygun değer ile değerlenmesini öngörmektedir. Dönem sonunda hisse senedi yatırımlarının değerinde düşüklük varsa ihtiyatlılık kavramı gereği karşılık ayrılacaktır.

HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Menkul Kıymetler Tahviller, Vergi Usul Kanunu’na göre, borsa rayici ile değerlenir. Dönem sonu borsada oluşan fiyatına göre kayıtlı değeri güncellenir aradaki fark kâr veya zarar olarak kayıtlara yansıtılır.

Menkul Kıymetlerle ilgili Dönemsonu İşlemleri HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Menkul Kıymetlerle ilgili Dönemsonu İşlemleri Dönem sonunda tüm finansal varlıklar değer azalışı için gözden geçirilmelidir. Her bilanço tarihinde değer azalışı için objektif kanıt olup olmadığı değerlendirilmelidir. Değer azalışı varsa bu tutar karşılık ayrılarak gelir tablosu ile ilişkilendirilmelidir.

Menkul Kıymetlerle ilgili Dönemsonu İşlemleri HAZIR DEĞERLER ve MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DÖNEM SONU İŞLEMLERİ Menkul Kıymetlerle ilgili Dönemsonu İşlemleri Dönem sonunda hisse senetlerinin değerinde 20.000 TL’lik değer düşüklüğü tespit edilmiştir.