Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) MÇY, 1970’lerde proje tasarımının niteliğini ve açıklığını iyileştirmek üzere geliştirilmiş bir yaklaşımdır. MÇY ilkelerinin bilinmesi Avrupa Komisyonu fonlarından yararlanmada ve projelerin tasarlanmasında önemli bir paya sahiptir. Düşünmeye yardımcı bir araç olarak düşünülmelidir. Bilginin analiz edilmesi ve yapısal olarak düzenlenmesine olanak sağlar.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Yaklaşım 2 temel aşamadan oluşur. Bu aşamalar: Analiz Aşaması : (Sorun Analizi, Paydaş Analizi, Hedef Analizi, Strateji Analizi) Planlama Aşaması : ( Mantıksal Çerçeve, Faaliyet Planlaması ve Kaynakların Planlaması)

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Analiz Aşaması : Sorun Analizi : Ana, ara ve kök sorunların belirlenmesi ve aralarında neden-sonuç ilişkisinin kurulması Paydaş Analizi : Projenin uygulanmasından olumlu yada olumsuz veya doğrudan yada dolaylı olarak etkilenecek grupların belirlenmesi Hedef Analizi : Belirlenen sorunlardan hareket ederek hedeflerin belirlenmesi ve aralarında araç-amaç ilişkisinin kurulması Strateji Analizi : Hedeflerin gerçekleştirilmesi için olası stratejilerin belirlenmesi

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Planlama Aşaması : Mantıksal Çerçeve : Proje yapısının tanımlandığı, içsel mantığının test edildiği, hedeflerin ölçülebilir terimlerle tanımlandığı tablonun oluşturulması Faaliyet Planlaması : Faaliyetlerin sırasının, birbirleriyle olan bağlarının, zamanlamalarının ve sürelerinin belirlenerek planlanması Hedef Analizi :Faaliyet planından hareket ederek olası giderlerin belirlenerek bütçenin hazırlanması

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) - Analiz Aşaması - Sorun Analizi Sorun Analizinde kullanılan temel araçlardan biri sorun ağacıdır. Sorun Ağacı şu şekilde oluşturulur : Temel sorunların tanımlanması ve listelenmesi Merkezi sorunun tanımlanması Neden – sonuç ilişkisinin tanımlanması Mantığın kontrol edilmesi Sorun ağacı diagramının hazırlanması

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Paydaş Analizi Bir projenin başarılı veya başarısız olmasından bir şekilde etkilenecek tüm bireyler, insan grupları, kurumlar veya firmalar “Paydaşlar” olarak tanımlanır. Paydaş Analizi ; Şahısları, grupları ve organizasyonları proje ile ilgilerine göre belirlemek, Bunların proje için önemli olan beklentilerini, katkılarını, risk unsurlarını tanımlamak için yapılır.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Paydaş Analizi Birincil Paydaş : Projeden doğrudan olumlu yada olumsuz etkilenecek olanlardır. Projenin temel yararlanıcıları olan hedef gruplar ve nihai yararlanıcılar olarak bu grupta yer alır. İkincil Paydaş : Birincil paydaşlara hizmet sunumunda aracılık edecek olanlardır. Bunlar; fon kuruluşları, uygulama, izleme ve iştirakçi kuruluşlardır.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Paydaş Analizi Paydaş Analizi İçin Yapılması Gerekenler Temel grupları/kişileri tanımla Sınıflandır (yararlanıcılar, uygulayıcılar vs.) Karakteristik özelliklerini belirle ve analiz et Proje açısından sonuçları tanımla

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Paydaş Analizi Paydaş Analizi İçin Yapılması Gerekenler - devam Hedeflenecek genel gelişim sorununu veya fırsatını belirle Olası projede belirgin çıkarları olan tüm grupları belirle Bu grupların görece rollerini, farklı çıkarlarını, katılım sağlamadaki görece güç ve kapasitelerini araştır Paydaşlar arasındaki ilişkilerde işbirliğinin veya karşıtlığın derecesini belirle Analizin bulgularını yorumla ve gerekli bilgiyi proje tasarına dahil et

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Paydaş Analizi Projeyle ilgili taraflar olarak; Projenin etkilemek istediği kişi ve gruplar, Projeye dolaylı olarak olumlu yada olumsuz etkilenen kişi ve gruplar, Projeyi finansal olarak destekleyen kişi ve gruplar, Projeyi planlayan ve yürüten kişi ve gruplar, Proje sahibi kişi ve kuruluşlar, Sivil toplum örgütleri, Yerel yöneticileri, Politikacılar, Basın, Uluslar arası kuruluşlar sayılabilir.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Hedef Analizi Hedef Ağacı, sorun ağacı tamamlandıktan ve ön paydaşlar analizi yapıldıktan sonra hazırlanmalıdır. En basit biçimiyle, hedefler ağacı sorun ağacının aynısıdır. Ancak olumsuz sorun tanımlamaları olumlu hedef tanımlamalarına dönüştürülür.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Strateji Analizi Sorulacak Sorular : Belirlenen tüm sorunlar veya hedeflere mi yönlenmeli yoksa birkaçı seçilmeli mi? Üzerinde faaliyet gerçekleştirilebilecek olumlu fırsatlar nelerdir? Yararların sürdürülebilirliğini sağlayacak ve istenen sonuçlara taşıyacak müdahale birleşimi nedir? Projenin yerel sahiplenilmesi en iyi şekilde nasıl desteklenir? Olası farklı müdahalelerin uygulanmalarındaki sermaye ve faaliyetler nelerdir? Hangisi en maliyet etkin seçenek? Hedeflenen grupların ihtiyaçlarını en olumlu şekilde etkileyecek strateji hangisi? Olası olumsuz etkiler nasıl bertaraf edilir?

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Strateji Analizi Nasıl Yapılır? Hedef ağacından arzu edilmeyen hedefler elenir. Bir proje oluşturacak olası alternatif stratejiler ortaya konur. Bir veya birden fazla strateji seçilir. Belirlenen kriterlere (maliyet, aciliyet, politik durum vb.) göre optimum stratejinin hangisi olduğu konusunda değerlendirme yapılır. Projeyi oluşturacak stratejiye karar verilir. Proje Genel Amacı ve Proje Amacı net olarak ifade edilerek, projenin kapsamı belirlenir.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) - Planlama Aşaması - Mantıksal Çerçeve Yaklaşımının yazılı çıktısı Mantıksal Çerçeve Matrisidir. Dört sütun ve dört satırdan oluşan bu matrisin ana başlıkları; Projenin Yapısı : Faaliyetler, çıktılar/sonuçlar, amaç ve genel hedef Nesnel olarak doğrulanabilir göstergeler olarak adlandırılan proje yapısı içindeki her öğenin miktar, nitelik, zaman, hedef grup ve yer açısından hedefleri Doğrulama Kaynakları olarak adlandırılan ve hedeflere ulaşmada ilerleme sağlandığı doğrulayıcı bilgi kaynakları Varsayımlar olarak adlandırılan ve projenin uygulanmasını ve sürdürülebilirliğini etkileyebilecek projenin kontrolü dışındaki faktörlerin tanımlanmasını içeren dışsal koşullar

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Mantıksal Çerçeve Matrisi (MÇM’nin Tamamlanma Sırası) Proje Tanımı Göstergeler Doğrulama Kaynakları Varsayımlar Genel Hedef (1) (8) (9)   Amaç (2) (10) (11) (7) Sonuçlar (3) (12) (13) (6) Faaliyetler (4) (5)

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Mantıksal Çerçeve Matrisi   Müdahale Mantığı Objektif Olarak Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri Doğrulama Kaynakları ve Araçları Varsayımlar Genel Hedef Projenin katkı yapacağı, daha geniş genel hedef nedir? Genel hedef ile ilgili başlıca göstergeler nelerdir? Bu göstergelere ilişkin bilgi kaynakları nelerdir? Proje Amacı Proje ile ulaşılacak özel hedefler nelerdir? Projenin özel hedeflerine ulaşıp ulaşılmadığı ve ne dereceye kadar ulaşıldığını gösteren niteliksel ve niceliksel göstergeler nelerdir? Mevcut veya toplanabilecek bilgi kaynakları nelerdir? Bu bilgileri elde etmek için gerekli yöntemler nelerdir? Doğrudan proje kontrolü kapsamında olmayan, genel hedeflere ulaşmak için gereken etken ve koşullar nelerdir? Ne gibi riskler dikkate alınmak zorundadır? Beklenen Sonuçlar /Çıktılar Özel hedeflere ulaşmak için öngörülen somut çıktılar nelerdir? Projenin öngörülen etki ve yararları nelerdir? Proje ile ne gibi gelişmeler ve değişiklikler elde edilecektir? Proje ile öngörülen sonuç ve etkilere ulaşıp ulaşmadığı ve ne dereceye kadar ulaşıldığını ölçmek için kullanılan göstergeler nelerdir? Plandaki beklenen çıktı ve sonuçların elde edilmesi için ne gibi dış etken ve koşullar gerçekleştirilmelidir? Faaliyetler Beklenen sonuçları elde etmek için gerçekleştirilecek başlıca faaliyetler nelerdir ve bunlar hangi sırayla gerçekleştirilecektir? Bu faaliyetleri uygulamak için gerekli araçlar nelerdir, örneğin; personel, ekipman, eğitim, çalışmalar, malzemeler, işletim olanakları vb. MALİYET/BÜTÇE Planlanan faaliyetlerin uygulanması için projenin doğrudan kontrolü dışında ne gibi koşulların hazır bulunması zorunludur? Proje(ler) başlamadan önce ne gibi ön koşullar gereklidir?

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Mantıksal Çerçeve Matrisi Örnek: Genel Hedef : Sürdürülebilirlik temelinde toplum sağlığının iyileştirilmesine katkıda bulunmak Proje Amacı : Toplumun ihtiyaçlarını karşılayacak temiz, güvenilir ve sürdürülebilir su arzı sağlamak Çıktı : Filtreli su arzı sağlanmış olacak / Köy su sisteminin bakımını yapan teknisyenler eğitilmiş olacak Faaliyet : Alan araştırması yapılması, ana su deposunun inşa edilmesi, eğitim malzemelerinin hazırlanması vs.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Mantıksal Çerçeve Matrisi Müdahale Mantığı MÇM’nin ilk kolonu “araç-amaç” mantığını özetler. Hedef ağacı aşağıdan yukarı okunduğunda şöyle ifade edilebilir: EĞER uygun girdiler/kaynaklar sağlanırsa, O ZAMAN faaliyetler yapılabilir. EĞER faaliyetler yapılırsa, O ZAMAN sonuçlar elde edilir. EĞER sonuçlar elde edilirse, O ZAMAN amaca ulaşılır; ve EĞER amaca ulaşılırsa, O ZAMAN bunun genel hedefe katkı sağlaması gerekir. DİKEY MANTIK

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Mantıksal Çerçeve Matrisi Doğrulanabilir Göstergeler Göstergeler, projenin sonuçlarının, amacının ve hedeflerinin ölçülebilir terimlerle tanımlanmasıdır. Göstergelerde genellikle nicelik, nitelik, yer, hedef grup ve zaman açısından tanımlama yapılır. SMART özelliklere sahip gösterge oluşturmak yararlıdır. S : Specific (Belirgin) M : Measurable (Ölçülebilir) A : Achievable (Ulaşılabilir) R : Realistic (Gerçekçi) T : Time – related (Zamanı belli)

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Mantıksal Çerçeve Matrisi Gösterge Oluşturma Adım 1 : Temel göstergeyi tanımla Küçük ölçekli çiftçilerin pirinç rekolteleri arttı. Adım 2 : Miktar ekle Küçük ölçekli çiftçilerin pirinç rekoltesi 5 ton arttı. Adım 3 : Hedef Grup ve Nitelik ekle 3 hektardan daha aşağı toprağa sahip olan çiftçiler tarafından 1997 yılında üretilen ürün kalitesi ile aynı nitelikte üretilen pirinç rekoltesi 5 ton arttı. Adım 4 : Zaman ekle 1997 yılında üretilen ürün kalitesi ile aynı nitelikte üretilen pirinç rekoltesi 3 hektardan daha aşağı toprağa sahip olan çiftçiler tarafından 1998 yılı sonunda 5 ton arttı.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Mantıksal Çerçeve Matrisi Doğrulama Kaynakları Göstergelerin kontrol edilmesi için gerekli bilgiyi sağlayacak dokümanlar, raporlar ve diğer kaynaklardır. Göstergelerin belirlenmesiyle eş zamanlı olarak doğrulama kaynakları da belirtilmelidir.Doğrulama kaynakları şu bilgileri vermelidir: Bilginin sağlanacağı format (örn: ilerleme raporları, proje hesapları, kayıtları, resmi istatistikler vs.) Bilgiyi kimin sağlayacağı (örn: saha elemanları, sözleşmeli anketör ekipleri, proje yönetim ekibi vs.) Bilginin hangi sıklıkla sağlanacağı (örn: aylık, üç aylık, yıllık vs.)

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Mantıksal Çerçeve Matrisi Riskler, Varsayımlar, Önkoşullar Riskler, projenin başarısı için önemli olan ve dışsal faktörler olarak ifade ettiğimiz olumsuz etkilerin tümüdür. Varsayımlar, proje stratejisinin belkemiğini oluşturur. Projenin başarısı ve genel mantığı için temel olan ancak proje yönetiminin kontrolü dışındaki gerekli koşulları tanımlar. Projenin başarısını etkileyen veya belirleyen dışsal faktörlerin olumlu olarak ifade edilmesidir. “Radyo programları geliştirildi ve yayınlandı” çıktısının ve “topluluğun radyo yayınlarına erişimi var” varsayımının oluşturulduğu bir projede uygulamaya geçildiğinde hedef grubun radyo programlarını dinlemesini sağlayacak araçlara sahip olmadığı ortaya çıktı. Bu durumda çıktılara karar vermeden önce varsayımlar tekrar gözden geçirilmelidir. Önkoşullar, Faaliyetler başlamadan önce aşılması gereken koşullardır.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Faaliyet Planlaması Proje faaliyetlerinin analiz edildiği ve grafiksel olarak gösterildiği şekildir. Faaliyetlerin mantıksal dizinini, beklenen süresini faaliyet arasındaki olası bağlılıkları belirlemeye yardımcı olur. Uygulama ve yönetim sorumluluklarını tayin eder.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Faaliyet Planlaması Faaliyet Planı   Yıl 1 Yıl 2 Yıl 3 Ref. No Sonuçlar ve Faaliyetler Sorumluluk Q1 Q2 Q3 Q4 1.1. Sonuç 1 Faaliyetler 1.1.1 Faaliyet 1.1.1 → 1.1.2 Faaliyet 1.1.2 1.1.3 Faaliyet 1.1.3 1.1.4 Vs… 1.1.5 1.1.6 1.1.7 1.1.8

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Hedef Analizi Bütçe Proje teklifinin sunulacağı makamın belirlediği para biriminde hazırlanmalıdır. Bütçenin geçerlilik süresi projenin süresi ile sınırlıdır. Bütçedeki her bir kalem yapılacak faaliyetlerle ilgili olmalıdır. Bütçedeki toplam tutar sadece talep edilen hibe miktarını değil, proje için gerekli bütçe miktarını göstermelidir. bütçenin yıllara dağılımı, faaliyet planı ile tutarlı olmalıdır. Tüm miktarlar gerçek piyasa koşullarını yansıtmalı ve hibenin alınacağı makamca uygun görülen giderler tanımına uymalıdır. Bütçede belirtilen her gider kalemi belgelendirilecektir.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Hedef Analizi Bütçe Uygun Giderler : Piyasa koşullarına uygun personel giderleri (maaş + sosyal güvence) Seyahat masrafları ve harcırah Donanım ve hizmetler Sarf malzemeleri ve araç - gereç Taşeron ödemeleri Projeyle doğrudan bağlantılı diğer giderler (çeviri, denetim vs.) İdari giderleri karşılamak için yapılan dolaylı giderler (doğrudan proje giderlerinin en fazla %7’si kadar)

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı (MÇY) Hedef Analizi Bütçe Uygun Olmayan Giderler : Borçlar ve olası kayıplar/borçlar için ayrılan kayıplar Faizler Başka bir çerçevede finanse edilen harcamalar Arazi/arsa/bina alımları Kur farkından doğan kayıplar KDV’de dahil olmak üzere proje sahibinin ilgili kanun ve yönetmeliklerden doğan vergileri Proje hazırlık çalışmaları ve diğer hazırlık çalışmalarına ait giderler

TEŞEKKÜRLER…