Yrd Doç Dr Mehmet KARATAŞ Tıp Tarihi ve Etik AD HASTA HAKLARI Yrd Doç Dr Mehmet KARATAŞ Tıp Tarihi ve Etik AD

Hasta Haklarının Yasal Dayanağı Uluslararası belgeler Tababet Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun Tıbbi Deontoloji Tüzüğü Borçlar Kanunu (vekalet sözleşmesi, teşhis/ted) Hasta Hakları Yönetmeliği Hasta Hakları Uygulama Yönergesi Klinik Araştırmalar Yönetmeliği

Hasta Haklarının Sağladıkları Temel insan hakkı olan yaşam hakkı Sağlık hakkı Güvenli bir yaşam sürdürme Bilgilendirilme/Onam/Tedaviyi red Özel yaşama saygı Kendine ait bilgilerin gizlenmesi Düşünce ve inanç özgürlüğü İnsan onurunu koruma

Hastanın Hakları Adil olarak sağlık hizmetinden faydalanabilme Bu hizmetten nasıl faydalanacağı konusunda bilgi isteme Sağlık kuruluşunu seçme/değiştirme hakkı Sağlık çalışanını seçme/değiştirme hakkı Tıbbi gereklere uygun teşhis/tedavi/bakım hakkı Tıbbi özen gösterilme hakkı Onamı olmadan tıbbi müdahale yapılmaması Yapılacak tıbbi müdahaleyi red hakkı Acil/Adli/Yaşlı/Özürlü hastaların öncelik hakkı

Hastanın Hakları Mahremiyete/tıbbi gizliliğe saygı hakkı Sağlık durumu ile ilgili bilgi isteme hakkı Kayıtları inceleme hakkı Kayıtların düzeltilmesini isteme hakkı Kendine ait bilgilerin başkasına verilmemesini isteme Tıbbi araştırmalarda onam alınması Güvenliğinin sağlanması Dini vecibeleri yerine getirebilme hakkı Hasta refakatçi ve ziyaretçisine izin

WMA (Dünya Tıp Birliği) Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi (1981) Özgürce hekim seçimi Önerilen tedaviyi red/kabul Özel hayatın gizliliğine saygı Onurlu bir şekilde ölme hakkı Dini temsilci yardımı

WHO (Dünya Sağlık Örgütü) Amsterdam Bildirgesi (1994) Sağlık hizmetlerinde insan hak ve değerlerinin gözetilmesi Bakım/tedavi hakkı Bilgilendirilme/onam Mahremiyet

Hasta Hakları Yönetmeliği Bedeni, ruhi ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde yaşama hakkı Herkesin yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkı Irk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durum farklılıkları dikkate alınamaz Tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılı haller dışında, rızası olmaksızın kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamaz Kişi, rızası ve Bakanlığın izni olmaksızın tıbbi araştırmalara tabi tutulamaz Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz

Hasta Hakları Uygulama Yönergesi (2005) Hasta Hakları Kurulu (100 yatak ve üzeri) Hasta haklarından faydalanabilmek Eşit, kaliteli, etkin sağlık hizmeti Hak ihlallerinden korunabilmek Gerektiğinde hukuki yolların işletilmesi

Hastane Hasta Hakları Kurulu Kurul başkanı Başhekim Yardımcısı Hasta Hakları Birim sorumlusu Hakkında başvuru yapılan personelin birim sorumlusu Sivil toplum kuruluşu temsilcisi Varsa hasta avukatı Sendika temsilcisi Valiliğin belirleyeceği bir vatandaş İl genel meclis üyelerinden biri

AMAÇ Sağlık hizmetlerinin sunumunda temel insan haklarının güvenceye alınması Özellikle insan onurunun korunması Yapılan tıbbi müdahalenin hukuki sınırlar içinde olması Yaptırım gücü olmayıp tavsiye niteliğinde olan etik ilkelere uyulması

SONUÇ Yaşamın gelişmesi Beklentilerin artması Etik ilkeler “Özerklik” “Yararlılık” “Zarar vermeme” “Adalet”

Kaynaklar F. Başak ÇAKMAK/Bilal GÜNENÇ, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, çeviri Tolga GÜVEN, Marmara Üniversitesi Tıp Tarihi ve Etik AD ders notları Gürkan SERT, Hasta Hakları Robert M VEATCH, Medical Ethics Emine ATABEK, Mebrure DEĞER, Tıbbi Deontoloji Konuları Hasta Hakları Yönetmeliği, 1998 Klinik Araştırmalar Hakkında Yönetmelik, 2011 Çağlar Boyu Tıp, Roche Yayınları http://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page