II. ÜNİTE ÜLKEMİZDE NÜFUS ETKİNLİKLER www.sosyalci.org sitesinden indirilmiştir

ÜLKEMİZDE NÜFUS ETKİNLİKLER 1. NERELERDE YAŞIYORUZ 8. DOĞDUĞUMUZ YERDEN 2. ÜLKEMİZDE BİR GEZİ 3. NÜFUS SAYIMI YAPALIM 4. NÜFUSU İNCELEYELİM 5. EL ELE TUTUŞALIM 6. YARİM İSTANBUL 7. GÖÇMEN OLAN KUŞLAR MI

NERELERDE YAŞIYORUZ?

NERELERDE YAŞIYORUZ Öğrencilere insanların yaşamak için tercih edecekleri yerler ile ilgili temel özelliklerin neler olabileceği sorulur. Öğrencilerin bu konu ile ilgili ölçütler belirlemeleri istenir. Belirlenen ölçütler aşağıdaki gibi olabilir. Bunlar belirlendikten sonra Türkiye fizikî haritası ve çeşitli istatistikî bilgiler yardımıyla bu ölçütlere uygun olan alanlar, dilsiz harita üzerinde sınırlandırılarak boyanır. Daha sonra ülkemizin bir nüfus dağılış haritası ile öğrencilerin kendi yaptıkları haritaları karşılaştırmaları istenir. Karşılaştırma sonucu kendi oluşturdukları haritalarda gerçek nüfus dağılışına uygun olmayan alanlar varsa bu alanlar üzerinde tekrar düşünülerek bu durumun sebeplerinin neler olabileceği tartışılır. Son olarak nüfus dağılışı haritası hazırlandığında, öğrencilerden tek tek veya grup olarak bu haritayı kullanmak şartıyla ülkemizin nüfus dağılışını neden ve sonuçlarıyla anlatmaları istenir

Ölçütler: Yükseltinin 2000 metrenin altında olduğu alanlar Eğim şartlarının düz veya hafif dalgalı olduğu alanlar (Bu alanlar ülkemizde plato yüzeyleri, akarsu taban ovaları, kıyı ovaları ve iç kesimlerdeki çöküntü ovalarıdır.) İklim şartlarının ılıman özellik gösterdiği yerler (Özellikle yüksekliğin az olduğu yerler.) Tarımın yapılabildiği alanlar (Önemli tarım alanlarımızı ansiklopediler veya kitaplarınızdan bulabilirsiniz.) Önemli yolların kesişme noktaları Maden çıkarılan yerler Sanayi faaliyetlerinin yoğunlaştığı yerler (Yukarıdaki özelliklere sahip alanları atlaslarınızdan faydalanarak bulabilirsiniz.) Yukarıdaki ölçütlere uyan yerleri belirleyin. Bu alanların hepsini dilsiz harita üzerinde sınırlandırın. Sınırlandırdığınız alanlar ülkemizin muhtemel en yoğun nüfus alanları olmalıdır. Daha sonra 2000 yılı nüfus sayımına göre illerimizin nüfus miktarlarını gösteren tabloyu inceleyin. Tablo ile belirlediğiniz alanları karşılaştırın. Çelişkili görünen alanlar üzerinde tekrar durun. Hazırladığınız harita tahmini ve yaklaşık değerleri içeren bir nüfus dağılış haritası oldu. Bu haritayı tablodaki verilerle karşılaştırarak daha gerçekçi bir hâle getirdiniz. Atlaslarınızdaki Nüfus dağılış haritası ile haritanızı karşılaştırın.

2000 YILI NÜFUS SAYIMI SONUÇLARI NO İL ADI NÜFUSU 1 ADANA 1849478 28 GİRESUN 523819 55 SAMSUN 1209137 2 ADIYAMAN 623811 29 GÜMÜŞHANE 186953 56 SİİRT 263676 3 AFYON 812416 30 HAKKARİ 236581 57 SİNOP 225574 4 AĞRI 528744 31 HATAY 1253726 58 SİVAS 755091 5 AMASYA 365231 32 ISPARTA 513681 59 TEKİRDAĞ 626591 6 ANKARA 4007860 33 İÇEL 1651400 60 TOKAT 828027 7 ANTALYA 1719751 34 İSTANBUL 10018735 61 TRABZON 975137 8 ARTVİN 191934 35 İZMİR 3370866 62 TUNCELİ 93584 9 AYDIN 950757 36 KARS 325016 63 ŞANLIURFA 1443422 10 BALIKESİR 1076347 37 KASTAMONU 375476 64 UŞAK 322313 11 BİLECİK 194326 38 KAYSERİ 1060432 65 VAN 877524 12 BİNGÖL 253739 39 KIRKLARELİ 328461 66 YOZGAT 682919 13 BİTLİS 388678 40 KIRŞEHİR 253239 67 ZONGULDAK 615599 14 BOLU 270654 41 KOCAELİ 1206085 68 AKSARAY 396084 15 BURDUR 256803 42 KONYA 2192166 69 BAYBURT 97358 16 BURSA 2125140 43 KÜTAHYA 656903 70 KARAMAN 243210 17 ÇANAKKALE 464975 44 MALATYA 853658 71 KIRIKKALE 383508 18 ÇANKIRI 270355 45 MANİSA 1260169 72 BATMAN 456734 19 ÇORUM 597065 46 K.MARAŞ 1002384 73 ŞIRNAK 353197 20 DENİZLİ 850029 47 MARDİN 705098 74 BARTIN 184178 21 DİYARBAKIR 1362708 48 MUĞLA 715328 75 ARDAHAN 133756 22 EDİRNE 402606 49 MUŞ 453654 76 IĞDIR 168634 23 ELAZIĞ 569616 50 NEVŞEHİR 309914 77 YALOVA 168593 24 ERZİNCAN 316841 51 NİĞDE 78 KARABÜK 225102 25 ERZURUM 937389 52 ORDU 79 KİLİS 114724 26 ESKİŞEHİR 706009 53 RİZE 365938 80 OSMANİYE 458782 27 GAZİANTEP 1285249 54 SAKARYA 756168 81 DÜZCE 314266

ÜLKEMİZDE BİR GEZİ

ÜLKEMİZDE BİR GEZİ Öğrencilerin nüfus ve nüfus dağılışı ile ilgili ön bilgileri harekete geçirilir. Özellikle nüfusun yoğun olarak yaşadığı yerlere ait coğrafî özellikler sorularla hatırlatılır. Daha sonra öğrenci çalışma kâğıdındaki süreç takip edilir. Eğer fotokopi imkânı yoksa, öğrenci çalışma kâğıdındaki süreç öğretmen yardımıyla toplu hâlde de işlenebilir.

ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KAĞIDI Fotoğraf 1: İstanbul Fotoğraf 2: Karadeniz kıyısında bir yerleşme Yukarıdaki fotoğraflarda görülen yerleşmelerin gelişiminde etkili olan şartlar neler olmuş olabilir? Sınıfta tartışın. Tartışma sonucu çıkan fikirleri tahtaya ya da kâğıda yazın. Tabloda ülkemizin nüfusu 1 milyondan fazla olan illeri verilmiştir. Tablodaki verileri büyükten küçüğe doğru sıralayın. Tablo-1’deki illeri Türkiye haritası üzerinde işaretleyin. İllerin bulundukları yerlerin genel coğrafî özelliklerini aşağıdaki gibi bir tablo ya da kendi hazırlayacağınız tablolarda gösterin.

Tablo-1’deki illeri Türkiye haritası üzerinde işaretleyin. NÜFUS (2000 YILINA GÖRE) 1. ADANA 1 849 478 2. ANKARA 4 007 860 3. ANTALYA 1 719 751 4. BALIKESİR 1 076 347 5. BURSA 2 125 140 6. DİYARBAKIR 1 362 708 7. GAZİANTEP 1 285 249 8. HATAY 1 253 726 9. İÇEL 1 651 400 10. İSTANBUL 10 018 735 11. İZMİR 3 370 866 12. KAYSERİ 1 060 432 13. KOCAELİ 1 206 085 14. KONYA 2 192 166 15. MANİSA 1 260 169 16. KAHRAMANMARAŞ 1 002 384 17. SAMSUN 1 209 137 18. ŞANLIURFA 1 443 422 İLLER İSTANBUL Yeryüzü-Şekileri ve Yükseklik Yüksek olmayan (Ortalama 0-200 metre yükseklikte) platolar üzerinde kurulmuştur. İklim Özellikleri Ilıman Karadeniz iklimi ile Akdeniz iklimi arasında geçiş özelliği gösterir. Ekonomik Faaliyetleri Gelişmiş bir sanayi, ticaret ve turizm potansiyeli vardır. Her tür ekonomik faaliyete imkan vardır. Boğazlar ve köprüler sayesinde ulusal ve uluslararası ulaşım sağlanır. Denize kıyısı Var mı? Marmara ve Karadeniz’e kıyısı var. Tablo-1’deki illeri Türkiye haritası üzerinde işaretleyin. İllerin bulundukları yerlerin genel coğrafî özelliklerini Tablo-2 deki gibi bir tablo ya da kendi hazırlayacağınız tablolarda gösterin.

NÜFUS SAYIMI YAPALIM

NÜFUS SAYIMI YAPALIM 1.Öğrencilere nüfus sayımı ile ilgili aşağıdaki sorular sorulur.a. Nüfus sayımları nasıl yapılır? b. Nüfus sayımları neden yapılır? 2. Sınıf gruplara ayrılır ya da öğretmenin tercihine göre bireysel çalışma da yaptırılabilir. Önce nüfus sayımı yapılması için nelerin gerekli olabileceği tartışılır. Nüfus sayımının nasıl yapılacağı bilgi notundan yararlanarak belirlenir. 3. Sayım için gerekli olacak malzemeler nüfus sayımı soru formu ve nüfus sayımı değerlendirme ortak formudur. Bunu için ekte verilen formlar kullanılabileceği gibi benzer formlar da oluşturulabilir. 4. Sayım sırasında sorulacak sorular öğrencilerle birlikte belirlenir. Öğrencilere bu sorulara verilecek cevapların çok önemli olduğu vurgulanarak, hazırlanacak soruların kısa ve anlaşılır olması gerektiği belirtilir. Sorular; Evde kaç kişi yaşıyor? Yaşları nasıldır? gibi olabilir. Formda kazanımda istenen nüfus özellikleri dışında öğrencilerin merak ettikleri bazı sorular da -gerekçeleri uygun ise- yer alabilir? 5. Sorular hazırlanarak form hâline dönüştürülür. Formlar defterlere hazırlanabilir ya da fotokopi ile çoğaltılabilir. 6. Öğrenciler nüfus sayımını oturdukları evin yakınındaki 10 hanede uygulayabilirler. Bu işlem için 1 hafta süre tanınır. 7. Öğrenciler nüfus sayımı, formları ile sınıfa geldiklerinde kazanımın gerektirdiği konu başlıklarına göre tablo ve basit grafikler hazırlanır. 8. Hazırlanan tablolardan genel sonuçlar çıkarılır. Sayım yapılan alana ait büyük ölçekli bir harita (haritayı bulmak mümkün olamadıysa bu alanın krokisi çizilerek) sayım yapılan alan taranarak veya boyanarak belirlenir.

9. Öğrencilere oluşturulan ortak tablo ve grafikler ile ilgili sorular sorulur. Buradaki insanların yaş durumları nasıl? Eğitim durumları nasıl? Kadın sayısı mı, erkek sayısı mı daha fazla? Çalışan sayısı mı çalışmayan sayısı mı daha fazla? gibi kazanımda istenen nüfus özellikleri ile ilgili sorular sorulur. 10. Öğrencilere yaşadıkları alan ile ilgili neler öğrendikleri sorulur? 11. Bu bilgilerden nasıl yararlanılacağı konusunda bit tartışma başlatılabilir. Öğrencilere önce öğretmen örnek vererek düşünmelerini kolaylaştırabilir. Örneğin; ben milletvekili olsaydım bu alanda bana oy verecek kaç kişi olduğunu bilmek isterdim. Bu bilgiyi yaptığımız nüfus sayımı sonuçlarından elde edebilir miyiz? Bu sayede öğrencilerin örnek üzerinde düşünmeleri sağlanabilir. Öğretmenin yönlendirmeleri ile kazanımda istenen nüfus özelliklerinin tümünün kullanılabileceği yerler ve geleceğe dönük planlar üzerinde durulur. Ortaya çıkan sonuçlar nüfus sayımı sonuç değerlendirme raporuna yazılır. 12. Öğrencilerinize ülkemizde nüfus sayımlarını hangi kurumun yaptığını sorun. 13. Nüfus sayımları ile ilgili bilgi kâğıdını okumalarını ve sayım formlarını incelemelerini isteyin. Daha sonra ekte verilen tabloları inceleyerek bu tablo ve grafikleri sınıfça yaptığınız sayım sonuçlarını değerlendirme tartışmasında olduğu gibi tartışın. Bu tablo grafikler bize neler anlatıyor? Bu sonuçları nerede kullanabiliriz? Tartışma sonuçlarını nüfus sayımı değerlendirme raporu halinde düzenleyin. Ek:2

NÜFUS SAYIMLARI Ülkemizdeki ilk nüfus sayımı 1927 yılında gerçekleştirilmiştir. Daha sonra 1935 ile 1990 yılları arasında düzenli olarak sonu 0 ve 5 ile biten yıllarda uygulanmıştır. 1990 yılından sonra ise nüfus sayımının sonu sıfır ile biten yıllarda uygulanması kanunla belirlenmiş ve bu kapsamda 22 Ekim 2000 tarihinde ülkemizde on dördüncü genel nüfus sayımı gerçekleştirilmiştir. Nüfus sayımlarını uygulamak Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığının temel görevidir.Ancak bu kurum günümüzde TÜİK(Türkiye İstatistik Kurumu) adıyla değişmiştir.Ülke genelinde bir milyona yakın kişinin görev aldığı bu çalışmanın alan organizasyonunu yönetmelikle belirlendiği şekilde İçişleri Bakanlığı teşkilatı ile işbirliği içinde gerçekleştirmiştir. Nüfus sayımlarının hazırlık çalışmalarından sonuçların yayınlanmasına kadar olan tüm süreçlerin planlanması ve yürütülmesi yoğun ve uzun dönemli bir çalışmayı gerektirmektedir. Bu çalışmaları yürütmek üzere başkanlığını TÜİK Başkanının yaptığı ve nüfus alanındaki bilim adamları, TÜİK ve ilgili kurumların temsilcilerinden oluşan “2000 Genel Nüfus Sayımı Komitesi”, Haziran 1998 tarihinden itibaren çalışmalarına başlamıştır. TÜİK tarafından yürütülen faaliyetler: Sayım yöntemine ve tarihine karar verilmesi Soru kâğıdının hazırlanması Alan organizasyonunun planlanması Sayım değerlendirme çalışmalarının planlanması ve geliştirilmesi Sayımın tanımı Soru kâğıdının basımı Sayımda görev alan personelin eğitimi Sayımın değerlendirme çalışmalarının yürütülmesi ve veri analiz çalışmalarının tamamlanması Sonuçların yayınlanması İçişleri Bakanlığı teşkilatı tarafından yürütülen faaliyetler, Sayımın adres çerçevesini belirleme çalışmaları Sayım komitelerinin oluşturulması Sayımda görev alan personelin seçimi Sayımın uygulanması Sayımın amacı: Sayımın uygulama tarihinde sınırlarımız içinde bulunan nüfusun büyüklüğünü, idarî bölünüşe göre dağılımını ve başlıca demografik, sosyal ve ekonomik niteliklerini tam ve doğru olarak tespit etmektir. Sayımın Kapsamı: Sayım günü ülkemizde bulunan tüm kişiler tam olarak kapsanmıştır. Tanım: 2000 Genel Nüfus sayımında sayım günü ülkemiz sınırları içinde bulunan nüfusun sayımı gerçekleştirilmiştir. Bundan önceki sayımlarda da kullanılan bu tanım gereği sayım günü kişiler nerede bulunuyorlar ise orada sayıma tabi tutulmuşlardır. Yöntem: Daha önceki sayımlarda olduğu gibi 2000 Genel Nüfus Sayımı da bir gün için içinde sokağa çıkma yasağı uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Nüfus sayım memurları hane halkı teşkil eden ve hane halkı teşkil etmeyen yerleri tek tek ziyaret edip, ilgili kişi ile yüz yüze görüşerek soru kâğıdını doldurmuşlardır.

KIR-KENT NÜFUSU SAYIM YILLARINA GÖRE NÜFUSUMUZ (KIR, ŞEHİR VE TOPLAM NÜFUS) YILLAR ŞEHİR KÖY TOPLAM 1927 3 305 879 10 342 391 13 648 270 1940 4 346 249 13 474 701 17 820 950 1950 5 244 337 15 702 851 20 947 188 1960 8 859 731 18 895 089 27 757 820 1970 13 691 101 21 914 075 35 605 176 1980 19 645 007 25 091 950 44 736 957 1990 33 326 351 23 146 684 56 473 035 2000 44 006 274 23 797 653 67 803 927

YAŞ GRUPLARI YAŞ GRUBU TOPLAM % ORANI 0-14 41 156 984 61 15-64 23 731 375 35 65- ÜZERİ 2 915 568 4

OKUR YAZAR KADIN % ORANI ERKEK TOPLAM OKUMA-YAZMA BİLMEYEN 5 732 525 % 76 1 857 132 % 24 7 589 657 OKUMA-YAZMA BİLEN 23 875 115 % 80.6 28 384 266 % 93.9 52 259 381 29 607 640 % 100 30 241 398 59 849 038

TÜRKİYE VE BAZI ÜLKE NÜFUSLARININ OKUR YAZARLIK ORANLARI % 87 MISIR % 58.5 HİNDİSTAN % 56 ÇİN % 86.6 PAKİSTAN % 46.6 MEKSİKA % 92.5 BREZİLYA % 86.7 RUSYA FEDERASYONU % 99.6 LÜSEMBURG % 100

ÇALIŞAN NÜFUS ÇALIŞAN NÜFUS ÇALIŞANLARIN TOPLAM İÇİNDEKİ % ORANI ERKEK 16 567405 64 KADIN 9 429736 36 ÇALIŞAN NÜFUS ÇALIŞMAYAN NÜFUS ÇALIŞANLARIN TOPLAM İÇİNDEKİ % ORANI TOPLAM 25997141 41806786 38

NÜFUSU İNCELEYELİM

NÜFUSU İNCELEYELİM Aşağıdaki soruları önceden öğrencilere vererek araştırmaları istenir. 1. Bir ülkede yaşayan insanların sayısı neden önemlidir? Tartışınız. 2. Nüfus sayımı nedir? Nüfus sayımına şahit olan bir yakınınızdan nüfus sayımının nasıl yapıldığını öğreniniz. Sınıfta “ Nüfus sayımlarının devletler için öneminin ne olduğu” sorulur. Sınıfın durumu uygunsa öğrenciler küçük gruplara da ayrılabilir. Tartışma sonucunda çıkan fikirlerin gruplarca ya da topluca bir kâğıda yazılması sağlanır. Öğrencilerin kendi tartışma gruplarını oluşturmaları ve organize olmaları desteklenir. Ayrıca öğrenciler ya da öğretmen süreç içinde gerekli gördüğünde tartışma grupları oluşturarak konunun çok boyutlu incelenmesi sağlanır. Öğretmen nüfusun hangi özelliklerinin inceleneceğini tahtaya yazar. Nüfus artışı Kır ve şehirde yaşayan nüfus oranı Nüfusun cinsiyet yapısı Nüfusun yaş yapısı Eğitim durumu Çalışan nüfus oranı

YILLARA GÖRE NÜFUS MİKTARLARINDAKİ DEĞİŞİM ŞEHİR KÖY TOPLAM 1927 3 305 879 10 342 391 13 648 270 1940 4 346 249 13 474 701 17 820 950 1950 5 244 337 15 702 851 20 947 188 1960 8 859 731 18 895 089 27 757 820 1970 13 691 101 21 914 075 35 605 176 1980 19 645 007 25 091 950 44 736 957 1990 33 326 351 23 146 684 56 473 035 2000 44 006 274 23 797 653 67 803 927 Yukarıdaki tablo ve grafiği inceleyerek aşağıdaki boşlukları doldurunuz. Ülkemiz nüfusu 1927’den günümüze genel olarak ……………………………… tır. Ülkemiz şehir nüfusu ………………….. yılından sonra ……………. nüfusunu geçmiştir. Ülkemiz köy nüfusu ………………………. yılından sonra giderek azalma göstermiştir.

EL ELE TUTUŞALIM

EL ELE TUTUŞALIM Öğrencilere “Altı Şapkalı Düşünme Tekniği” hakkında kısaca bilgi verilir. Beyaz, kırmızı, siyah, sarı, yeşil ve mavi renk şapkalar veya bu renklerde şapkayı temsil edebilecek başka eşyalar (kurdele veya başa takılabilecek bir eşya) hazırlanır. Öğrencilerin bu renklerin bir anlamı olduğu belirtilerek: Beyaz şapkanın “Net bilgileri”, Kırmızı şapkanın “Duyguları”, Siyah şapkanın “Tehlikeleri, riskleri, eleştirileri (kötümser fikirleri), Sarı şapka “Avantajlar ve olumlu yönler (iyimser şapka), Yeşil şapka “Yenilikçi, üretken fikirleri (yaratıcılık), Mavi şapka “Sonuçları, durum çözümlemesini (serinkanlılık) simgelediği, söylenir. Aşağıdaki maddeler ve metin tahtaya yazılarak veya yansıtılarak sınıfça okunur. MADDE 42: Kimse eğitim ve öğretim hakkından yoksun bırakılamaz. MADDE 49: Çalışma herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet çalışmayı desteklemek ve işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam oluşturmak için gerekli tedbirleri alır.

“Yeşiltepe köyündeki çocuklar, köylerinde okul olmadığı için 5 km uzaklıktaki başka bir köye yürüyerek gidiyorlar. Çocuklar kış aylarında yolların kapanması ve soğuk yüzünden okullarına ulaşmakta zorlanıyorlar. Bu nedenle zaman zaman okula gidemiyorlar. Ailelerin ekonomik durumları çok iyi olmadığı için servis tutamıyorlar. Ailelerin çoğu işsiz.” YURDUMUZDAN HABERLER Sırasıyla şapkalar takılarak öğrencilere sorular yöneltilir. Aşağıdaki örnek soruları inceleyiz. Siz de öğrenci seviyesine ve sınıfınıza uygun olarak benzerlerini hazırlayınız. Beyaz Şapka için; Yukarıda verilen bilgilerden neler öğrendik? Bize hangi bilgileri verdi? Kırmızı şapka için; Haberdeki çocuklar hakkında neler hissettiniz? Siyah şapka için; Bu çocukların bulunduğu durumun olumsuz yönleri neler olabilir? Köydeki işsizlik çocukları nasıl etkiliyor? Sarı şapka için; Köydeki çocukların durumu ile ilgili olumlu düşünceleriniz var mı? Neler olabilir? Yeşil şapka için; Okul ile ilgili sorunu çözmek için neler yapardınız? Önerileriniz neler? Köyde iş olanakları oluşturulabilir mi? Mavi şapka için; Konuyla ilgili vardığınız sonuçlar neler? Bu sonuçları listeleyiniz.

YARİM İSTANBULU MESKEN Mİ TUTTUN

YARİM İSTANBULU MESKEN Mİ TUTTUN Bir ders önceden öğrencilerinize aşağıdaki soruları vererek araştırmalarını isteyin. Mahallenize yeni taşınan aileler var mı? Varsa nereden gelmişlerdir? Araştırıp söyleyiniz. Mahallenizden veya köyünüzden başka yerlere göç eden aileler tanıyor musunuz? Bu ailelerin nerelere ve neden gittiklerini araştırınız. Hayallerinizi sınıfta paylaşınız.

YÂRİM İSTANBUL’U MESKEN Mİ TUTTUN? Gördün güzelleri beni unuttun aman Sılaya dönmeye yemin mi ettin aman Gayri dayanacak özüm kalmadı aman Mektuba yazacak sözüm kalmadı aman. Yârim sen gideli yedi yıl oldu aman Diktiğin fidanlar meyveye durdu aman Seninle gidenler sılaya döndü aman Mektuba yazacak sözüm kalmadı. Daha sonra türkü üzerinde aşağıdaki gibi bir çalışma yapılır. Yukarıda okuduğunuz Kayseri’ye ait bir türkünün sözleridir. Türkünün melodisini biliyor musunuz? Söyleyebilir misiniz? Sizce bu türküyü kim hangi olay üzerine söylemiştir? Tartışınız. Bu türküyü söyleyen kişi yurdumuzun neresinde oturuyor olabilir? Tartışınız. Kayseri İli’nin yerini Türkiye haritasında bulunuz. Sorular cevaplandırıldıktan sonra türkünün Kayseri’ye ait olduğunu belirtiniz. Sizce kadının kocası neden İstanbul’a gitmiş olabilir? Tartışınız. Kadın “seninle gidenler” derken kimlerden söz ediyor olabilir? Onların sılaya dönmüş olmasının nedeni ne olabilir? Söyleyiniz. Sizce kadının kocası daha sonra köyüne dönmüş müdür? Neden? Göç için İstanbul’u seçmiş olmasının nedenleri ne olabilir? Tartışınız. İnsanlar iş bulmak için İstanbul dışında başka hangi kentlere gidebilirler? Tartışınız.

Bu aşamadan sonra göçün olumlu ve olumsuz yönleri üzerinde durulur. Öğrencilerinize bir ders önceden verdiğiniz soruları hatırlatarak cevaplarını sınıfça tartışınız. Bu sayede göç kavramını daha geniş boyutu ile algılamalarını sağlayınız. Sınıftaki ortak tartışmalar sonucunda en çok göç alan ve göç veren iller listelenerek harita üzerinde yerleri bulunur. Bu alanların bazı coğrafî özelliklerinin göç ile ilişkilendirilebilmesi için öğrencilere bu iller ile ilgili sorular sorulabilir. (Yeryüzü şekilleri, iklimi, ekonomik faaliyetleri gibi) Bu özelliklerin ortak olduğu iller gruplandırılarak göç alan ve veren iller belirlenir. Bu aşamadan sonra göçün olumlu ve olumsuz yönleri üzerinde durulur. Göç alan şehirlerde artan nüfusun yol açtığı sorunlar neler olabilir? Tartışınız. Göç veren yerlerde azalan nüfusun olumlu ve olumsuz yönleri neler olabilir? Tartışınız. Bu iki soru sınıfta tartışılarak bir karşılaştırma tablosu yapılabilir. Göç veren iller Göç alan iller Olumlu Olumsuz

Not: Göçün sonuçlarını tartışırken farklı bir yöntem daha izleyebilirsiniz. Öğrencilerinizden gecekondu, altyapı, taşımalı eğitim kavramlarının anlamlarını araştırmalarını isteyiniz. Yaşadıkları yerde gecekondu olup olmadığını sorunuz. Gecekondular genellikle şehirlerin nerelerin toplanmışlardır? Gecekondu semtlerinin özellikleri nelerdir? Altyapıyı kim yapar? Altyapı olmazsa ne olur? Taşımalı eğitimin yapılması ile göç arasında nasıl bir ilişki vardır? gibi soruların yanında ilgili fotoğraflar da göstererek konuyu zenginleştirebilirsiniz.

GÖÇMEN OLAN KUŞLAR MI?

GÖÇMEN OLAN KUŞLAR MI BOŞ SANDALYE TEKNİĞİ Öğrenciler sınıfta k karşılıklı iki sıra hâlinde oturulurken her iki grubun da görebileceği yere bir boş sandalye konur. Bu sandalyede oturduğu kabul edilen, soruların yöneltileceği ve onun adına diğer grubun yanıtlarını vereceği düşsel bir kişi vardır. Bu kişinin problemi konuşulacaktır. Boş sandalyeye gerçek bir kişi oturtulmaz. Belirlenen ortak bir simge (resim) sandalye üzerine konulabilir. Sandalyede oturan kişiyi tanıyalım: “Memleketi Artvin’den İzmir’e göç etmek üzere yola çıkmıştır. Şu anda İzmir yakınlarındaki bir benzinlikte oturuyor. Otobüs molası sırasında otobüsünü kaçırmış. Yeniden bilet alacak parası yok. İzmir’de kendine uygun bir iş bulacağını düşünüyor. İzmir’de tanıdığı kimse yok.” Sorular hazırlanırken bu sorun çerçevesinde hazırlanmalı. Öğrencilerin yaratıcılıklarına müdahale edilmemeli, ancak konunun çerçevesi dışına da taşılmamalı. Etkinlik sonu değerlendirme için sorulan sorular ve cevapların kısaca yazılması gerekir. Burada özellikle göçün neden ve sonuçları netleştirilir. Bu çerçevede başka bir olay ya da durum ele alınarak, göç değişik boyutları ile incelenebilir

DOĞDUĞUMUZ YERDEN DOYDUĞUMUZ YERE

DOĞDUĞUMUZ YERDEN DOYDUĞUMUZ YERE Etkinliğin ilk aşamasında ekte verilen mektup okunarak incelenir. Mektupta yazılmış olan bazı konular üzerine öğrencilerin dikkati çekilir. Daha sonra göç ile ilgili bir sözlü tarih çalışması yaptırılır. Sınıfta bunların sonuçları tartışılır

Sevgili Anneciğim ve Babacığım; Buraya geleli 2 ay oldu. Hasan amcaların kahvesinde çalışmaya başladım. Başka iş bulmak çok zor. Çocuklar okula başladı. Hanım, ellerinizden öper. O da, yan apartmanın temizlik işlerini yapacak. Şimdilik bir gecekondu kiraladık. Gecekondu küçük ve bakımsız. Yaz gelince biraz tamirat yapmamız gerekecek. Buradaki işlerimi düzene koyunca yanıma kardeşim ve karısını da gönderirsiniz. Onlar için de iş ararız. İnşaatlarda iş bulunabilir, ama sigorta yok. Bu arada bizim köyden Mahmut amca’nın da selâmları var. Mahmut amca sebze arabasını satmayı düşünüyor. Para biriktirirsem onu satın alıp seyyar satıcılık yapmak istiyorum. Burada her şey var ama bazıları çok pahalı. Elektrik ve su da pahalı. Köydeyken İstanbul’u başka türlü hayal etmiştim. Hayallerimin bazıları doğru çıktı ama çoğu da yalanmış. Biz köyde hastane bulamıyoruz. Burada çok hastahane var, ama şehir kalabalık olduğu için hastahane yetersiz kalıyor. Çocukları okula zar zor yazdırdık. Hey gidi bizim köyün okulu! Kapanmadan önce 15–20 öğrencisi vardı. Buradaki okulda her sınıfta 60 öğrenci var. Baba hani bana; “Köyde artık bize ekmek yok, tarla hepimizi birden beslemiyor. Bari siz İstanbul’a gidin. Oranın taşı toprağı altınmış, siz de bir iş tutar geçinir gidersiniz.” demiştin ya, göreceksin senin yüzünü kara çıkartmayacağım. Burada çok zengin olacağım. Şimdilik benden bu kadar. Hanım ve çocukların selamları var. Annem ve senin ellerinden öperiz. Köydekilere mahsus selamlar. Oğlunuz Hasan Güçyılmaz. Yukarıdaki metinde adı geçen gecekondunun resmini yapabilir misiniz? Hangi özellikleri olduğunu söyler misiniz? Neden? Mektubu yazan kişinin göç etme sebeplerini yazınız. Neden İstanbul tercih edilmiş olabilir? Göç etmeden önce beklediklerinin hangilerine, göç ettikten sonra kavuşmuş görünüyor? Sizce bu kişi bu mektubu yazdıktan sonra neler değişmiş olabilir? Şartları göz önünde bulundurarak ikinci mektubunda nelerden söz edebileceğini tahmin ediyorsunuz? Yazar mısınız? Aileniz ya da yakınlarınız hiç göç ettiler mi? Sebepleriniz neydi?

Aşağıdaki Anayasa maddesini okuyarak, göçe etkilerini tartışınız. Madde 23- Herkes yerleşme ve seyahat özgürlüğüne sahiptir. Bu maddeyi sınırlandıran aşağıdaki kriterleri okuyun ve devletin ve vatandaşın sorumlulukları açısından analiz ediniz. Yerleşme hürriyeti, suç işlenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek ve kamu mallarını korumak amacıyla sırlandırılabilir. Seyahat hürriyeti, suç soruşturma ve kovuşturması sebebiyle ve suç işlenmesini önlemek amaçlarıyla kanunla sınırlandırılabilir. Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ülkenin ekonomik durumu, vatandaşlık ödevi ya da ceza soruşturması veya kovuşturması sebebiyle sınırlanabilir. Vatandaş sınır dışı edilemez ve yurda girme hakkında yoksun bırakılamaz. Göçün sebep ve sonuçlarına ait çıkarımlarınızdan yola çıkarak aşağıdaki ifadeleri tamamlayınız. Göçün en önemli sebebi …………………………………………………………. Göç edilen yerde özellikle ………………………………… yapılması önemli bir sorun oluşturur. Göçün çok yoğun olarak yapıldığı yerlerde …………….……………….. konularında yeterince hizmet verilemeyebilir. Yerleşme özgürlünü sınırlandıran kriterlerden suçların soruşturulması ile ilgili olanı …………………………………………………………………………….. Eğer göç kırsal kesimin boşalması sosyal ve ekonomik sorunlara neden oluyorsa, yerleşme ve seyahat özgürlüğünün…………………………..………… …………………… maddesi devreye girer.

ÖĞRETMENWEB SOSYAL BİLGİLER KAYNAK CD SETİ 7 ÖĞRETMENWEB SOSYAL BİLGİLER KAYNAK CD SETİ 7. SINIF SOSYAL BİLGİLER CD İÇERİSİNDEKİ ÇALIŞMALARDANDIR. www.ogretmenweb.com