5.Sınıf fen bilgisi dersi sunusu Besin nedir?

Vücudumuzun yaşamını devam ettirebilmesi ve büyüyebilmesi için yediğimiz yiyecek ve içeceklere besin denir.

Beslenme nedir?

Besinlerin vücuda alınması işine beslenme denir.

Yeterli ve dengeli beslenme nedir?

Vücudumuzun yaşamını devam ettirebilmesi ve büyüyebilmesi için her besinden yeteri kadar alınmasına dengeli beslenme denir.

Kaynaklarına göre besinler nelerdir?

Kaynaklarına göre besinler; Hayvansal Besinler Bitkisel Besinler olmak üzere ikiye ayrılır.

Hayvansal besinler nelerdir?

Bitkisel besinler nelerdir?

Meyveler nelerdir?

Sebzeler nelerdir?

İşlevlerine göre göre besinler nelerdir?

Yapıcı ve onarıcı besinler Enerji veren besinler Düzenleyici besinler

Yapıcı ve onarıcı besinler nelerdir?

Enerji verici besinler nelerdir?

Düzenleyici besinler nelerdir?

İşlevlerine göre göre besinleri bir arada inceleyelim.

Vitaminlerin bulunduğu besinler ve vücuttaki fonksiyonları nelerdir?

D vitamini eksikliğinde hangi hastalık görülür?

Raşitizm

Bir besinde karbonhidrat olduğunu nasıl anlarız?

Besinin üzerine tentürdiyot ya da iyot çözeltisi dökeriz Besinin üzerine tentürdiyot ya da iyot çözeltisi dökeriz. Rengi koyu mavi ya da siyaha yakın bir renk olursa karbonhidrat içeriyor demektir.

Bir besinde protein olduğunu nasıl anlarız?

Besinin üzerine tentürdiyot ya da iyot çözeltisi dökeriz Besinin üzerine tentürdiyot ya da iyot çözeltisi dökeriz. Rengi sarıya dönüşürse protein içeriyor demektir.

Bir besinde yağ olduğunu nasıl anlarız?

Besini kağıt üzerine sürteriz Besini kağıt üzerine sürteriz. Kağıt ışığa tutulduğunda şeffaf gözüküyorsa yağ içeriyor demektir.

Sağlıklı Beslenme Piramidi

Beslenme piramidi 5 ana besin grubunu içerir Beslenme piramidi 5 ana besin grubunu içerir. Piramit en altta yer alan ve sıklıkla tüketilmesi gereken karbonhidratlarla başlar ve daha az tüketilmesi gereken gıdalara doğru gider. Bu besin grupları karbonhidratlar, mineraller, proteinler, yağ ve şekerdir. Beslenme piramidi gıdaların doğru seçimi için rehberiniz olmalıdır.

Karbonhidratlar: Alt grupta yer alan ve sıklıkla tüketilmesi gereken gıdalardır. Karbonhidratlar pirinç, bulgur, makarna gibi tahıllardır.

Mineraller: Sağlıklı yaşam için gereklidir. Mineraller (kalsiyum, bakır, iyot, demir, çinko vb.) sebze    ve meyvelerde bulunur, hücre korunması ve sağlıklı diş, kemik, cilt yapısı için önemlidir. Mineraller   ayrıca kalp ritmi, kan basıncı, vücuttaki sıvı dengesi gibi daha birçok düzenleyici fonksiyonlarda rol oynar.

Proteinler: Vücudun en etkili kalori yakıcı bölümü olan kas dokusunu güçlendirmek açısından çok önemlidir. Protein ette, süt ürünlerinde ve daha az olarak hububat  ürünlerinde bulunmaktadır.

Yağ-şeker:  Yağ ve şeker, çok az tüketilmesi gereken gıdalardır fakat A, D, E ve K vitaminleri gibi vücudumuz için önemli vitaminleri taşıma görevi yaptıklarından dolayı sağlığımız için yenilmesi de çok önemlidir. Sıvı ve katı yağlar, şeker ve tatlılar bu grupta yer alır.

BESİNLERİN SİNDİRİMİ

Sindirim nedir?

Aldığımız besinlerin vücudumuza yararlı hale gelerek kana karışmasına sindirim denir.

Sindirim sistemi nedir?

Aldığımız besinlerin vücudumuza yararlı hale gelmesini sağlayan sisteme sindirim sistemi denir.

Sindirim sistemi kaç bölümdür?

Sindirim sistemi iki bölümdür.

1. Sindirim borusu 2. Sindirim bezleri

Sindirim borusu

Sindirim borusu sırasıyla aşağıdakilerden oluşur.

Ağız Yutak Yemek borusu Mide On iki parmak bağırsağı İnce bağırsak Kalın bağırsak Anüs

Ağızda dil ve dişler bulunur. AĞIZ Ağızda dil ve dişler bulunur.

Ağzın yapısı ve dişler

Dişler

Dişin Yapısı

Dişlerin görevleri

Kesici Dişler 4 tane üstte 4 tane altta olmak üzere 8 tanedir. Besinleri kesip koparmaya yarar.

Köpek Dişleri 2 tane üstte 2 tane altta olmak üzere 4 tanedir. Besinleri koparmaya yarar.

Azı Dişleri 10 tane üstte 10 tane altta olmak üzere 20 tanedir. Besinleri parçalayıp öğütmeye yarar.

Dil Dilimiz önden arkaya doğru sırasıyla tatlı, tuzlu, ekşi ve acıyı hisseder.

Ağızdan sonra gelen huni gibi boşluk yutaktır.

Yutakla mide arasında 25 cm uzunluğunda bir borudur. Yemek Borusu Yutakla mide arasında 25 cm uzunluğunda bir borudur.

Mide Çeperlerinde beyaz kaslar bulunan bir torbadır. Çok yönlü kasılıp gevşeyebilir. İsteğimiz dışında çalışır.

İnce Bağırsak 7 m. Uzunluğundadır. Mideden sonra gelen ilk bölümüne onikiparmak bağırsağı denir. İç yüzeyi kadife gibi tüylüdür. Bu tüylere tümör denir. Bu tümörler besinlerin kana geçmesini sağlar.

Kalın Bağırsak 1,5 m. Uzunluğundadır. İnce bağırsak ile birleştiği yerde parmak gibi bir uzantı vardır. Buna apandis denir. Mikroplanınca apandisit hastalığı oluşur.

Kalın bağırsağın dışarıya açıldığı yere anüs denir.

Sindirim bezleri nelerdir?

Tükürük bezleri

Dil altı, çene altı ve kulak altında olmak üzere 3 çifttirler Dil altı, çene altı ve kulak altında olmak üzere 3 çifttirler. Salgıladığı sıvıyı ağız boşluğuna aktarırlar.

Mide salgı bezleri

Midenin iç çeperinde bulunurlar. Salgılarını mideye akıtırlar.

Karaciğer

Karın boşluğunun sağ üst tarafındadır Karın boşluğunun sağ üst tarafındadır. Karaciğer öd ( safra ) suyunu salgılar. Safra suyu onikiparmak bağırsağına akıtılır.

Pankreas

Midenin altında bulunur. Pankreas özsuyunu salgılar Midenin altında bulunur. Pankreas özsuyunu salgılar. Salgısını onikiparmak bağırsağına akıtır.

Besinler kana ince bağırsakta karışır.

17. Yüzyılda Persliler tarafından çizilmiş bir sindirim sistemi