ROMAN Olmuş ya da olabilir nitelikteki olayları ve konuları ele alan edebî türlere Roman denir. Diğer türlerden ayrılan en önemli özelliği, uzunluğudur. Romanlarda, toplumsal olaylar ve ilişkiler gerçeklere uygun bir tarzda ele alınır.

HİKAYE Yaşanmış veya tasarlanmış bir olayı, bir durumu; yer, kişi ve zaman belirterek anlatan kısa yazılara öykü(hikaye) denir. Genellikle romandan kısa olurlar, dar bir zamanı kapsarlar, kişileri romana göre daha azdır, anlatılanları tek ve sınırlıdır ve olayla ilgili yer ve zaman belirtirler. Serim düğüm ve çözüm denilen üç bölümden oluşurlar.Olayı sürükleyen bir kişi(öykünün kahramanı) vardır. Hikaye kısalığı ve kurgusuyla masala, kişilerin nitelendirilmesi, eylemin işlenişi ve canlandırılmasıyla da romana yaklaşır. Hikayenin kısalığı yapısal olarak, kişinin niteliğiyle geliştiği eylem arasındaki sıkı bağdan kaynaklanır.

MAKALE Makale, herhangi bir konuda bilgi, düşünce ve görüşlerinizi yazıya aktarmak demektir. Aklınıza gelebilecek her konuda makale yazılabilir; arkadaşlık, teknoloji, msn, web tasarım, spor, tarih, eğitim, eğlence, arama motorları, güncel olaylar… Makale her konuda yazılabilir ama herkes makale yazamaz. Bunu şöyle de söyleyebiliriz: Herkes iyi makale yazamaz.

DENEME Bir insanın herhangi bir konuda içini dökmek, paylaşmak amaçlı kesin hükümlere varmadan samimi bir üslupla yazdığı yazılara deneme denir . Deneme tür ve üslup olarak pek çok türe yaklaşır. Bu yüzden de yazılması en zor olan türlerdendir. Belki de adı bu yüzden denemedir. Deneme yazarken paylaşımcı ve samimi bir üslup kullanırken sohbete, düşünmemizi ortaya koyarken fıkraya, duygularımızı ortaya koyarken eleştiriye yaklaşma riski her zaman vardır.

SOHBET Herhangi bir düşünceyi, konuyu; yazarın karşısında biri varmış gibi günlük, sıradan ve rahat bir dille anlattığı fikir yazılarıdır. Herhangi bir kanıt kaygısı yoktur. Yazının çerçevesini yazıyı yazanın fikirleri oluşturur. Bu yönüyle fıkra türüne çok benzerler. Dilindeki sadelik ve rahatlık yönünden de denemeyi andıran söyleşiler daha uzun soluklu yazılardır. Söyleşiler bazen röportaj ile de karıştırılırlar. Ancak aralarında çok temel bir fark vardır. Söyleşiler tek kişilik yazılardır. Oysa röportaj, bir uzmana ve bir de, röportajı yapacak kişiye ihtiyaç duyar.

FIKRA Bir kanun yada yasanın ana maddesine bağlı olarak çıkan alt maddelere fıkra denir. Fıkra güldürücü olan türüyle karıştırılmamalıdır.

Gezi Yazısı Gezi yazısı edebiyatta gezilip görülen yerler hakkında yazılan yazılardır. Kişi gezi esnasında birçok yer görür, birçok insanla tanışır; bunları hafızada tutmak güç olacağından gezi esnasında not alınır ve gezi yazılarında bunlar hikaye edilir. Gezi yazısında yazar daima gezdiği yerleri anlatmalı, uydurma, yanlış bilgiler vermemelidir. Gördüklerini okuyucunun daha iyi algılaması için, karşılaştırma yapar. Okur sanki o yerleri yazarla birlikte gezer gibi olur.

Anı Bir kimsenin, özellikle tanınmış kişilerin yaşadıkları dönemde gördükleri ya da yaşadıkları ilginç olayları gözlemlerine ve bilgilerine dayanarak anlattıkları yazı türüdür. Tanınmış sanatçı, siyasetçi, ve bilim adamlarının yazdığı anılar onların yaşayışlarını, yaşadıkları dönemdeki önemli olayları anlatması bakımından önemlidir. Özellikleri : 1 – Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır. 2 – İnsan belleğinde iz bırakan olay ve olguları anlatır 3 - Tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine katkı yaptığı için tarihçilere ışık tutar. 4 – Tanınmış, bilim, sanat ve politika adamlarının yaşamlarını çalışma ve araştırmalarını anlatır. 5 –Yazarın unutulmasını istemediği gerçekleri kalıcı kılar. 6 – Geçmiş birinci kişinin ağzından kişisel yargılar ve yorumlarla verilir.

Günlük Öğretmeye bağlı, gerçekçi anlatım türlerinden biri olan günlükler, bir kişinin önemli ve kayda değer bulduğu olayları , gözlem , izlenim duygu düşünce ve hayallerini günü gününe tarih belirterek anlattığı yazdığı yazı türüdür. Latincedeki “dies ( gün ) sözcüğünden “diarium” ( günlük ) sözünden gelir Edebiyat ve sanat dünyasından tanınmış kişilerin kaleminden günü gününe yazılan günlükler, tüm gerçekliğiyle yaşamı yansıtan birer ayna olarak karşımıza çıkmaktadırlar. Günlükler, yazarın iç dünyasını kurgusuz bir biçimde sergileyerek günlüğün sahibine ilişkin ayrıntılı bilgilere birinci elden ulaşmamızı sağladıkları gibi, yazıldıkları dönemin önemli olaylarına ilişkin tarihsel belgeler olarak da önem kazanırlar

Biyografi Kendi alanlarında ünlü olmuş, siyaset adamı, edebiyatçı, sporcu, bilim adamı, ses, sinema, tiyatro sanatçısı, gazeteci, ticaret adamı gibi kişilerin hayatlarını, neler yaptıklarını, ülke ve dünya insanlığına neler kazandırdıklarını, hayatlarının önemli başarılarını ve dönüm noktalarını bütünüyle anlatan yazı ve kitaplara biyografi (yaşamöyküsü) denir. Bir kişinin hayatını ayrıntılı olarak veren kişisel biyografi kitapları olduğu gibi, birden çok kişinin hayat hikayelerini bir araya getiren genel biyografi eserleri de vardır.

Otobiyografi Bireyin kendisi yani hayatı ile ilgili yazılı olarak bilgi vermesine dayanan bir tekniktir. Otobiyografide amaç: bireyin davranışlarının gerisinde bulunan ihtiyaçları ve tutumları tespit etmektir. Hayatının belirli zamanlarında ki kendi önem vurgusudur otobiyografinin tekniği. Bu anlatım sırasında olaylara karşı tutumunu, bunların oluşmasında rol oynayan geçmiş olaylara ve kişilere verdiği önemi yansıtmaktadır. Kişinin başkaları tarafından nasıl göründüğünden çok, onun kendisini nasıl gördüğünün önemli olduğunu belirtir. Şahıslara otobiyografi yazdırılırken iki türlü yol takip edilebilir

Röportaj Yazarın okuyucularına bir konuyu inandırmak için kişi, eşya, eser ya da bir yerle ilgili olarak yaptığı incelemeleri, fotoğraflarla süsleyerek, kendi görüşlerini de katarak yazdığı gazete ve dergi yazılarına röportaj denir. Röportaj kelimesinin kökeni, Latincede 'toplamak', 'getirmek' anlamlarında kullanılan "reportare" kelimesine dayanır.

Masal Genellikle halkın yarattığı, ağızdan ağza, kuşaktan kuşağa sürüp gelen, çoğunlukla olağanüstü durum ve olayları yine olağanüstü kahramanlara bağlayarak anlatan halk hikayelerine masal denir.

MEKTUP Uzakta bulunan herhangi dosta, arkadaşa gönderilen ya da kamu kuruluşları arasında haberleşmeyi sağlayan bir yazı türüdür. Mektuplarda dilek ve arzu bildiren duygu ve düşüncelere yer verilir. Mektupta kullanılacak anlatım, bunu okuyacak kişinin kültür düzeyine göre ayarlanır. Arkadaşa yazılacak bir mektupta kullanılacak dil, büyüğe yazılacak mektuptaki dilden elbette farklı olmalıdır.

NUTUK Nutuk, kelime anlamı olarak, "söz, lakırdı; söyleyiş, söylemek kuvveti" demektir. Türkçede bu kelime daha çok "bir topluluğa karşı söylenilen söz, hitabet" karşılığında kullanılmaktadır. Dinleyenleri coşturmak ve belli bir amaca yöneltmek; onlara bir duyguyu, bir düşünceyi, bir isteği, bir ülküyü aşılamak; önemli açıklamalarda bulunmak için yapılan etkili, coşkulu konuşmalara söylev (nutuk) denir.

1- Gazetelerin ya da dergilerin belli sütunlarında gündelik konuları bir görüş ve düşünceye bağlayarak yorumlayan yazlılardır. Bu türde, yazar ele aldığı konuyu kanıtlamak zorunda değildir; okuyucu da yazarın görüşlerine inanıp inanmamakta serbesttir. Yukarıdaki parçada bahsedilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Deneme      B) Fıkra           C) Makale       D) Eleştiri       

Cevap B

2- Yazarın nesnel olması, kişisel görüşlerini yazıya karıştırmaması makalenin en önemli özelliğidir.”   I) Tanzimat dönemi edebiyatı Türk edebiyatının batıya açıldığı dönemdir. II) Türk şiiri gerek biçim gerek içerik bakımından değişime uğramıştır. III) Bu dönem, dünyada Fransız edebiyatının geçerli olduğu bir dönemdir. IV) Bizim yazar ve şairlerimiz bence taklitçilikten öteye geçememişlerdir. V) Türk yazar ve şairleri de Fransız edebiyatından etkilenmişlerdir. Verilen bilgiden yola çıkarak yukarıdaki makale parçasından kaç numaralı cümle çıkarılmalıdır? A) V                B) IV               C) III               D) II            

Cevap B 

3-Toplum yaşamında birtakım olaylarla birbirine bağlanmış olan çeşitli insanların başlarından geçen maceraları bütün ayrıntılarıyla  anlatan edebi eserdir. Olmuş ya da olabilir olayları yer, zaman ve kişilere bağlı olarak anlatır. Olaylar ana bir olay etrafında gelişir ve olay örgüsü geniştir. Kahramanları çoktur.   Yukarıda bahsedilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Hikaye        B) Masal          C) Roman        D) Fabl          

Cevap C

4- I. Olmuş ya da olabilecek olayları anlatır. II 4- I. Olmuş ya da olabilecek olayları anlatır. II. Derin karakter tahlilleri yoktur.    III. Romana göre daha kısa bir türdür. IV. Hikayede kişi kadrosu geniştir. V. Öykünün öğeleri arasında olay, zaman ve mekan yer alır.   Yukarıda hikaye (öykü) hakkında verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) I                 B) II                C) III               D) IV        

Cevap D

5- Bir yazarın seçtiği herhangi bir konu üzerindeki görüş ve düşüncelerini dile getirdiği yazılardır. Yazar kesin bir sonuca varmak zorunda değildir. Bilgi verme amacını taşımaz. İnsanı düşünmeye, yorum yapmaya sevk eder. Yazar samimi bir üslup kullanır.   Yukarıda bahsedilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Fıkra           B) Deneme      C) Tenkit (eleştiri)        D) Makale      

Cevap B

6- I. Makale II. Fıkra III. Deneme IV. Günce (Günlük) V 6- I. Makale II. Fıkra III. Deneme IV. Günce (Günlük) V. Eleştiri   Yukarıdakilerden hangisi fikir (düşünce) yazısı değildir?   A) I                 B) II                C) III               D) IV              

Cevap D

7- I. Olaylar, bir ana olay etrafında gelişir. II 7- I.  Olaylar, bir ana olay etrafında gelişir. II. Kişi kadrosu geniştir. III. Kişiler ve olaylar ayrıntılarıyla ele alınır. IV. Olmuş ya da olabilecek olayları anlatır. V. Olaylar geniş bir zamana yayılarak anlatılır.   Yukarıda özellikleri verilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir? A) Hikaye        B) Deneme      C) Roman        D) Masal    

Cevap C

8- I. Biyografi II. Anı III. Günlük IV. Masal V 8- I. Biyografi II. Anı III. Günlük IV. Masal V. Otobiyografi Yukarıdaki edebi türlerden hangisi gerçek yaşamdan kaynaklanan yazı türlerine girmez? A) V                B) IV               C) III               D) II    

Cevap B

9- I. Olağanüstü olayları kendine özgü bir dille anlatan bir türdür. II. Yer ve zaman belli değildir. III. Kahramanlar olağanüstü kişiler veya varlıklardır. IV. Genellikle bir tekerleme ile başlar.   Yukarıda özellikleri verilen edebi tür aşağıdakilerden hangisidir?   A) Hikaye        B) Fabl        C) Roman        D) Masal       

Cevap D

10- Bu yazılarda amaç okuyucunun bilgisini değil, yaşantısını zenginleştirmektir. Bu tür eserlerde de öğretici öğeler az da olsa vardır; ancak bunları sanatsal bir tat almak amacıyla okumak gerekir. Bu tür yazılarda düş gücü ve imgeleme önemli yer tutar.  Bu tür yazılar “yaratıcı yazılar”dır.     Yukarıda verilen bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi yaratıcı yazılar grubuna girmez?   A) Tiyatro        B) Masal          C) Makale       D) Hikaye       

Cevap C

11-I. Okurları bilgilendirmeyi ve ona bazı gerçekleri öğretmeyi amaçlar. II. Uzman kişilerce yazılır. III. Yazının merkezi doğrudan doğruya yazarın kendisidir. IV. Kesin sonuçlara varmaz. V. Güncel konularda veya güncellikle ilgisi olmayan bilimsel konularda yazılabilir.   Yukarıdaki verilen özelliklerden hangisi veya hangileri “makalenin” özelliklerinden değildir? A) Yalnız III              B) I-II-IV                C) IV-V D) III-IV                                 

Cevap D

12- Divan edebiyatı dendiği zaman akla öncelikle süslü, kafiyeli ve vezinli şiirler gelir. Bu dönemin düz yazısı (nesir) da süslüdür. Dilinin günlük yaşamdan kopuk oluşu okuyucusunun az olmasına neden olmuştur. Bu edebiyat ürünlerinin sözcük dağarcığı sınırlıdır. Belirli hayal kalıplarının dışına genellikle çıkılamamıştır. Bu şiirlerin çoğu belirli mazmunlar etrafında döner, değişik bir konudan hemen hemen hiç söz edilmez. Bu nedenledir ki bu edebiyatı günümüzde de yaşatma çabası boşunadır. Bu şairin şiirlerinde görülen öğeleri bir amaç olarak değerlendirmiyorum.   Yukarıda verilen parça hangi edebi türün örneğidir? A) Fıkra           B) Deneme      C) Eleştiri         D) Biyografi

Cevap C

13- Özgür kişi, köle olmayan, tutsak olmayan kişidir 13- Özgür kişi, köle olmayan, tutsak olmayan kişidir. Kimsenin kölesi, kimsenin tutsağı değildir. Kendi kendisinin, duygularının, tutkularının, çıkarının da kölesi, tutsağı değildir. “Böyle işime geldiğinden böyle düşünüyorum, böyle söylüyorum.” diyen kimseyi gerçekten özgür sayabilir miyiz? Özgür kişinin düşünceleriyle duyguları, tutkuları, çıkarı arasında ille bir çarpışma, bir karşıtlık olması gerektir, demiyorum; uzlaştıkları zorla değil, kendileriyle uzlaştıkları da olur.  Yukarıda verilen parça hangi edebi türün örneğidir? A) Anı      B) Deneme      C) Röportaj     D) Gezi 

Cevap B

14- Yedi yaşımda bile yoktum 14- Yedi yaşımda bile yoktum. Arabaya binmekten, evden uzaklaşıp değişik yerler görmekten inanılmaz ölçüde hoşnut olurdum. Bir gün motora bindirdi babam beni, eski model bir motora. Yine uzaklaştık evden, değişik değişik yerler gezdik. Ama bir yer vardı, bir köprü, bir tren köprüsü. Bu köprünün altından geçerken sımsıkı sarıldım babama, bu anı hiç unutmayacağım dedim içimden, öyle de oldu, ne zaman bir köprünün altından geçsem bu anı hatırlarım. Yukarıda verilen parça hangi edebi türün örneğidir? A) Günlük                    B) Deneme      C)Anı              D) Gezi

Cevap C

15- I. Kişilerin hayatını anlatan yazılardır 15- I.  *Kişilerin hayatını anlatan yazılardır.     * İnsanlığa katkıları ve yaşayışlarıyla ilgi çeken kişilerin yaşam öykülerini kaynaklara,          belgelere dayanarak sergilerler.   II. * Gazeteciliğin önemli bir dalıdır, soru-cevap yoluyla hazırlanır.      * Bir sorunu, olayı, gerçeği araştırma ve inceleme yoluyla anlatan yazılardır.   Yukarıda verilen bilgiler sırasıyla hangi iki edebi türün özelliğini yansıtırlar?   A) Anı-Deneme                       B) Biyografi-röportaj               C) Gezi-eleştiri                       D) Makale-otobiyografi                      

Cevap B

16- ………. Burası bir köyden çok şehirleşmeye başlamış bir kasabaya benziyordu. Etrafta bir tek eski veya topraktan ev görünmüyordu. Otlamaya çıkarılacak hayvanlar için özel bir yol yapılmış ve diğer yolların hemen hepsi asfaltla döşenmişti. Ama bir evin içine girecek olsanız bir yemek sofrası dahi göremezsiniz. Yemekler yerde yenir burada. İnsanlar ütü nedir bilmez. Geze geze de bitiremezsiniz asfalt yollarını! Yukarıda verilen parça hangi edebi türe örnektir? A) Deneme      B) Makale       C) Gezi                        D) Anı         

Cevap C

17- Masal ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır 17- Masal ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır ? A) Tekerleme ile başlar B) İyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır. C) Tanıtılan kişiler ve anlatılan olaylar gerçege uygundur. D) Eğiticilik ve öğreticilik esastır.

Cevap C

18. Aşağıdakilerden hangisi olaya dayalı düz yazı türlerinden değildir 18. Aşağıdakilerden hangisi olaya dayalı düz yazı türlerinden değildir ? A) Deneme B) Hikaye C) Masal D) Roman

Cevap A

19- Kahramanlarının çoğu hayvanlardan, bitkilerden seçilen, sonunda bir ahlak ve hayat dersi veren yazı türüdür. Yukarıda tanımı yapılan yazı türü aşağıdakilerden hangisidir ? A) Fabl B) Efsane C) Hikaye D) Destan

Cevap A

20- 1 Olağanüstü olayları anlatır. 2 Zaman ve yer belli değildir 20- 1 Olağanüstü olayları anlatır. 2 Zaman ve yer belli değildir. 3 Kahramanları arasında cinler, devler, periler vardır. Yukarıdaki özellikleri verilen yazı türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Roman B) Masal C) Hikaye D) Fabl

Cevap B

21 – Aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur 21 – Aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur ? A) Hikayedeki olayların tümü gerçektir. B) Fabllar tekerlemelerle başlar. C) Masallarda olağanüstülük söz konusudur. D) Romanda yer ve mekan belli değildir.

Cevap C

22- Aşağıdakilerden hangisi roman ve hikayenin ortak özelliğidir 22- Aşağıdakilerden hangisi roman ve hikayenin ortak özelliğidir ? A) Kısa yazılardır. B) Bilgi vermek amacıyla yazılır. C) Olayın sonucu okuyucuya bırakılır. D) Yaşanmış ya da yaşanabilecek olayları ele alır.

Cevap D

23- Bir konu hakkında soru-cevap olarak yazılan yazılara ne ad verilir 23- Bir konu hakkında soru-cevap olarak yazılan yazılara ne ad verilir ? A) Röportaj B) Eleştirir C) Günlük D) Biyografi

Cevap A

24- Aşağıdakilerden hangisi olay yazısı değildir 24- Aşağıdakilerden hangisi olay yazısı değildir ? A) Roman B) Hikaye C) Günlük D) Makale

Cevap D

25- Aşağıdakilerden hangisi fikir yazısı değildir 25- Aşağıdakilerden hangisi fikir yazısı değildir ? A) Makale B) Fıkra C) Deneme D) Hikaye

Cevap D

26- Yazmaya hiç yeteneğim olmadığını ancak kırk yaşına girdiğim an anladım. Ya! Peki, vazgeçtiniz mi yazmaktan ? Hayır, artık çok meşhurum. Yukarıdaki parça hangi edebi türden alınmış olabilir ? A) Hikaye B) Röportaj C) Roman D) Anı

Cevap B

27- Aşağıdaki yazı türlerinden hangisinde olağanüstü olaylar anlatılırı ? A) Öykü B) Masal C) Roman D) Hatıra

Cevap B

28- Aşağıdakilerden hangisi olay yazısı değildir 28- Aşağıdakilerden hangisi olay yazısı değildir ? A) Hikaye B) Masal C) Anı D) Deneme

Cevap D

29- Tanınmış kişilerin hayatları anlatılır 29- Tanınmış kişilerin hayatları anlatılır. Doğum tarihi, çocukluğu, öğrenimi, yetişime şartları araştırılarak anlatılır. Bu araştırmayı yapan kişi tarafsız olmalıdır. Yukarıdaki sözü edilen yazı türü hangisidir? A) Otobiyografi B) Anı C) Biyografi D) Öykü

Cevap c

30- Aşağıda verilen kavramlara ait bilgilerden hangisi yanlıştır 30- Aşağıda verilen kavramlara ait bilgilerden hangisi yanlıştır ? A ) Masal Kahramanları arasında periler,cinler vardır. B) Fabl Cansız varlıklarla konuşur. C) Roman Olaylar ve kişişer ayrıntısız anlatılır. D) Hatıra Kişilerin yaşadığı veya gördüğü olaylar anlatılır.

Cevap c