7. Öldürülmesi : Mısır, Kufe ve Basralılardan oluşan isyancı bir gurup, Medine’ ye gelerek Valilerin değiştirilmesine destek olunmasını, Hz.Ali, Talha ve Zübeyr’den istemişler , ancak destek bulamamışlardır. Bunun üzerine Hz. Osman’ın evini kuşatarak, Halifelikten çekilmesini istemişler, Hz. Osman reddedince öldürülmüştür. · İlk kez bir halife isyan sonucu öldürülmüştür. · Müslümanlar arasında görüş ayrılıkları ortaya çıkmıştır. Değerlendirme : Hz. Osman döneminde İran, Kafkasya, Afrika ‘da fetihler sürmüş, ilk donanma oluşturularak,Akdeniz’de stratejik önemi büyük olan Kıbrıs alınmış, Kur’ an çoğaltılarak orijinalliğinin bozulması engellenmiştir. Ancak yönetimdeki zayıflığı, kendi soyunu kayırması ve etkili görevlere getirmesi, huzursuzluklara ve İslamiyet’te ilk ayrılıkların oluşmaya başlamasına yol açmıştır.
Hz.ALİ DEVRİ (656-661) Hz. Osman' ın öldürülmesiyle, karışıklıklar başladı. Hz. Ali, kendi taraflarının ısrarı üzerine halifeliği kabul etti. Ancak Emevi soyundan gelenler, Hz. Osman ' ın öldürülmesinde , onun da rolü olduğu gerekçesiyle, Hz. Ali'nin halifeliğini tanımadılar. Hz. Ali, karışıklık ve isyanlara neden olan, Hz. Osman döneminde atanmış valileri görevden aldı.
1. Cemel Vak'ası ( Deve Olayı ) ( 656 ) Hz. Ali ' nin halifeliğini tanımayan, Hz. Muhammed'in eşi Hz. Ayşe ve onun yanında yer alan Talha ve Zübeyr, mücadele etmek ve kuvvet toplamak için Irak'a gittiler. Hz. Ali barışçı girişimlerinden sonuç alamadı. İki taraf , Kufe yakınlarında savaştılar. Savaş'ın en şiddetli bölgesi Hz.Ayşe'nin bindiği " Asker " adlı devenin etrafıydı. Bunun için bu olaya " Deve Olayı " denilmiştir. Savaşta Talha ve Zübeyr öldü. Hz. Ayşe'nin Medine'ye dönmesi sağlandı. Esir alınan Basra' lılar serbest bırakıldılar. Bu olay, Müslümanlar arasındaki ilk büyük savaştır. Hz. Ali bu olaydan sonra Medine'ye dönmemiş, Irak'ın merkezi olan Kufe'ye yerleşmiştir.
2. Sıffin Savaşı ve Hakem Olayı ( 657 ) Emevi soyundan olan Şam valisi Muaviye, Hz. Ali'nin halifeliğini tanımamaktaydı. Mısır valisi Amr-ibn-ül As 'ın da desteğini alarak , Hz. Ali ile Sıffin ovasında karşı karşıya geldi. Savaş Hz. Ali'nin lehinde gelişirken, Muaviye askerleri mızraklarının ucuna Kur'an ayetlerini taktılar.Bu durumda Hz.Ali taraftarları savaşa devam etmediler.Halifelik anlaşmazlığının, Kur'an hükümleri esas alınarak, iki tarafın seçeceği hakem kurulu tarafından çözülmesi kararlaştırıldı. Ancak, Muaviye'nin hakemi Amr İbn-Ül-As , Ali'nin hakemi Ebu Musa El-Eş'ari' yi kandırdı. Hile ile halifelik Muaviye'ye geçti. Bu Olay İslam dünyasının bölünmesine yol açtı. Hz. Ali taraftarlarına Şii , Muaviye'den yana olanlara Emevi, her iki tarafı da tanımayanlara Hariciler denildi.
Değerlendirme 3. Nehrevan Savaşı ( 658 ) : Hz. Ali kuvvetleriyle , hariciler arasında yapılan savaşta , Hariciler yenildiler ise de varlıklarına son verilememiştir. 4. Hz. Ali 'nin Öldürülmesi ( 661 ) Hariciler, İslam dünyasındaki karışıklıklara neden olduklarını düşündükleri, Hz. Ali, Muaviye ve Amr İbn Ül As ' ı öldürmeye karar verdiler. Hz. Ali , zehirli bir kılıçla yaralanarak öldürüldü. Değerlendirme Hz. Ali iç olaylarla uğraşmak zorunda kaldığından, birliği sağlayıp dış fetihlere girişememiştir. Bu nedenle dönemi fetihsiz geçmiştir. Emevi soyu, iktidarı kaybetmemek için Hz. Ali'nin halifeliğini tanımamıştır. Bu dönemde İslam dünyasında, ayrılıklar baş göstermiştir.
EMEVİLER (661-750)
1) Muaviye Dönemi (661-680) Kûfeliler Hz.Ali'nin oğlu Hz.Hasan'a bağlılıklarınıbildirmişler, ancak Muaviye Hz.Hasan üzerine yolaçıkmıştır. Olayı haber alan Hz.Hasan, seçim yapılması vekardeş kanı dökmemesi karşılığında Muaviye'yihalife olarak kabul etmiştir. Ancak Muaviye seçim yapmamış, Şam'da EmeviDevleti'ni kurmuştur. Muaviye ilk olarak iç karışıklıkları gidermiştir. Donanmaya önem verilmiş Kıbrıs ve Rodosadalarına seferler düzenlenmiştir. İstanbul Müslümanlar tarafından ilk kezkuşatılmıştır (663). İstanbul Muaviye döneminde ikinci kez yinekuşatılmış, ancak iki kuşatmada da başarılıolunamamıştır (674-680). Muaviye Nişabur, Tuş ve Belh şehrine 50,000 Arap yerleştirerek Merv ve Horasan vilayetlerinikurmuştur. Buhara ve Semerkant vergiye bağlanmıştır.
I.Yezid Dönemi (680-683) Muaviye ölmeden önce oğlu Yezid'i yerine halifebırakmış, böylece halifelik ilk kez saltanata dönüşmüştür. Yezid tahta geçince Hz.Hüseyin, Yezİd'in halife olma usûlünü kabul etmemiştir. Yezid ve Hz.Hüseyin'in orduları Kerbela'da karşılaşmış, Hz.Hüseyin ve taraftarları şehit edilmiştir {10 Muharrem). İslam Alemi ikiye ayrıldı; Şiîler Sünnîler. Yezid döneminde Cezayir ve Fas alınmış, böylece Kuzey Afrika'nın fethi tamamlanmış Atlas Okyanusu'na ulaşılmıştır (Ukbe bin Nafi). Kuzey Afrika'nın fethi tamamlanınca fetihler durmuş, Kayrevan Bizanslıların eline geçmiştir. Yezid ölünce II.Muaviye halife olmuştur.İkı ay sonra II.Muaviye halifelikten çekilmiş,böylece Emevi hanedanlığt tehlikeye girmiştir.Ailenin en yaşlısı olan Mervan bin Hakem halife yapılmıştır (684-685).
ÖSS -1998 Emeviler devrinde, Araplar kendilerini soylu ve diğer müslümanlardan üstün görmüşlerdir.Bütün valilik ve komutanlıklara, önemli memurluklara Araplar getirilmiştir. İslam kültür ve uygarlığının oluşmasında büyük katkıları olan,Araplar dışındaki Müslüman kişilere. Arapların kız vermeleri yasaklanmıştır .Bu bilgilere dayanarak, aşağıdaki yargılardan hangisine varılamaz? A) Emeviler devrinde ırkçılık politikası izlenmiştir. B) İslam uygarlığında çeşitli kültürlerin katkıları vardır. C) Emeviler devrinde toplumda ayrıcalıklı bir kesim vardır. D) Emevi yönetimi, halka eşit olanaklar tanımıştır. E) Emeviler devrinde askeri ve sivil örgütler kurulmuştur.
3) Abdülmelik Dönemi (685-705) Mervan bin Hakem'den sonra Abdülmelik halife olmuştur. Abdülmelik Kerbela Olayı ile ortaya çıkan karışıklıkları gidermeye çalışmış, ülke içinde birliği sağlamıştır. Maveraünnehir, Hindistan ve Kuzey Afrika'da tekrar fetihlere başlanmıştır. Abdülmelik döneminde ilk İslam parası basılmıştır. Arapça resmi dil ilan edilmiştir. Emeviler'in en parlak dönemi Abdülmelik dönemi olmuştur. 4)Velid Dönemi (705-715) Abdülmelik'ten sonra Velid halife olmuştur. Kuteybe bin Müslim kumandasında Türklerle savaşmışlar ve Maveraünnehir Emevi hakimiyetine geçmiştir (715).Maveraünnehir'de Türgişler yaşamaktaydı ve birsüre sonra Türgişlerln hanı Sulu Han Türk şehirlerini tekrar geri almıştır. Muhammed bin Kasım,Hindistan'da Sind ve Güney Pencap'ı fethetmiştir.
Ömer bin Abdülaziz dönemi (717-72)) II.Yezid döneminde (720-724) Tarık bin Ziyad, Septe (Cebelitarık) Boğazı'nı geçerek Kadiks Savaşı kazanmış, böylece İspanya fethedilmiştir (711).Müslümanlar Avrupa'ya ilk kez İspanya'nın fethi ile geçmişlerdir. Süleyman Dönemi (715-717) İstanbul karadan ve denizden kuşatılmış,ancak başarılı olunamamıştır. Ömer bin Abdülaziz dönemi (717-72)) En adaletli dönem olmuştur. Devletteki israfı azaltmıştır. II.Yezid döneminde (720-724) Hazarlar,Azerbaycan'a girmiştir. Bu arada Abbasiler de Emeviler aleyhine çalışmalara başlamıştır. Hişam döneminde (724-743) ülke içindekarışıklıklar artmıştır.Müslümanlar İspanya'da Pirene Dağları'nı aşarak Fransa'ya girmişler, ancak Puvatya Savaşı'nı kaybetmişlerdir (732). Böylece Avrupa ile sınır Prene Dağları olmuştur. Halife Hişam ölünce iç karışıklıklar artmıştır.Hişam'dan sonra sırasıyla Il.Velid, III.Yezİd İbrahim ve son olarak II.Mervan halife olmuştur. Horasan'da Ebû Müslim gizli bir teşkilat kurmuş ve isyan etmiştir. Abu'l Abbas'ın çalışmaları sonunda II.Mervan yenilmiş ve Emevi hanedanlığına son verilmiştir (750).
Emeviler'in Yıkılış Nedenleri: Arap milliyetçiliği yapmaları, Fetihlerin durması, Lüks ve israfın artması, Haricîlerin faaliyetleri, Hanedanlık içerisindeki hilafet mücadeleleri, Arap olmayan müslümaniarm küçük görülüp mevali (köle) kabul etmeleri, Arap olmayan müslumanlardan cizye ve haraç almaları.
ENDÜLÜS EMEVİLERİ (756-1031) Abbasilerin katliamından kurtulan Halife Hişam’ın torunu Abdurrahman,Şam’dan kaçarak İspanya’ya geldi ve burada Endülüs Emevi Devleti’ni kurdu (756). Abdurrahman,uzun uğraşlardan sonra İspanya’ya hakim oldu. Kurtuba şehrini,devletin merkezi yaptı.İçte ve dışta kazandığı birçok başarıdan sonra kendi adına hutbe okutarak para bastırdı.Bu devlet döneminde, Bizansla iyi ilişliler kuruldu.Uygarlığın gelişmesine çalıldı.Zamanla burası bir bilim merkezi oldu.
Endülüs Emevileri Devleti,1031 yılında yıkıldı Endülüs Emevileri Devleti,1031 yılında yıkıldı.Bu devletin yıkılmasıyla irili ufaklı yirmiden fazla devletçik ortaya çıktı.Bu devletçikler yerli hristiyan halkın gittikçe büyüyen kuvvetine karşı tutunamayıp birbiri arkasından yıkılmışdır. Endülüs Emevi Devleti’nin yıkılmasından sonra Endülüs’te beylikler dönemi başladı.Bu devletlerin en önemlisi Beni Ahmer Devleti’dir .Bu devletin merkezi Gırnata şehriydi.Bu devlet döneminde uygarlık çok gelişti.Gırnata’da yapılan Elhamra Sarayı,İslam sanatının en önemli eserleri arasındadır.
ABBASİLER (750-1257) Kurucusu : " Ebu'l Abbas Abdullah " ( Abbasoğullarından - Hz.Muhammed'in amcası Abbas soyu ) Merkezi : Haşimiye - Bağdat Talas Savaşı ( 751 ) ( Araplar - Çinliler ) : Doğudan batıya ilerleyen Çinliler ile , Ön-Asya' dan doğuya ilerleyen Araplar, Talas ırmağı kıyılarında savaştılar. Bu savaşta, Orta Asya'nın Çin egemenliğine girmesini istemeyen, Karluk ve Yağma Türkleri, Arapların yanına geçmişler ve savaşı Arapların kazanmasını sağlamışlardır. Önemi : Orta Asya'nın Çin egemenliğine girmesi engellenmiştir. (Siyasi ) Türkler, bu savaştan sonra guruplar halinde İslamiyet'i kabul etmeye başlamışlardır. ( Karluklar ) ( Dini ) Esir alınan Çinlilerden kağıt yapım tekniği öğrenilmiştir. (Kültürel )