Acil Serviste Geriatrik Hastaya Yaklaşım Dr. Ülkümen RODOPLU ARALIK – 2002 İZMİR

Sunum amacı Tanım Fizyolojik değişiklikler Farmakoloji Psikososyal sorunlar Acil Serviste değerlendirme Özel durumlar – MI, enfeksiyon, karın ağrısı, Multi-travma

Yaşlı hasta ? 65 yaş ve üzerindeki hastalar 2000 yılında nüfusun % 13.1’i 2030 yılında nüfusun % 20’si Ortalama 3 hastalık

Olgu 92 y. kadın hasta Evde halıya takıldı ve düştü Sol el bileğinde ağrı “-loş ışıkta halıyı göremedim” “-gözlerim eskisi gibi keskin değil” Öykü: katarakt, hipertansiyon, osteoporoz

Bilinç açık Sol bilekte ödem, siyanoz Parmak hareketleri olağan Diğer fizik muayene bulguları olağan

sonuç Hastayı dikkatli dinleyin, ipuçlarını kaçırmayın Görme muayenesi, gözlükle Olgunun hipertansiyonu olduğunu unutmayın

Prensipler Hastalık seyri atipiktir Aynı anda birçok hastalık • AS’e başvuru: Karmaşık yakınmalar Hastalık seyri atipiktir Aynı anda birçok hastalık Çok ve farklı ilaç Kognitif bozukluklar Tanısal yöntemler; normal değerler farklı Anamnez ve psikososyal değerlendirme

Fizyolojik değişiklikler Sinir sistemi Kan - beyin bariyeri zayıflar Isı değişimine yanıt azalır Otonom sistemi bozulur Nörotransmitterler bozulur

Fizyolojik değişiklikler Cilt - mukoza Atrofi Ter bezleri sayısı ve fonksiyonu azalır

Fizyolojik değişiklikler Kas-iskelet sistemi İlerleyen kemik kaybı Fibrokartilaj ve sinovial doku atrofisi

Fizyolojik değişiklikler Kardiyovasküler sistem İnotrop yanıtta azalma Kronotrop yanıtta azalma Periferal vasküler resistansta artma Ventriküler dolum azalır

Fizyolojik değişiklikler Pulmoner sistem Vital kapasitede azalma Hiperkapni ve hipoksiye karşı kemoreseptör yanıt azalır Difüzyon kapasitesi azalır

Farmakoloji Reçete ile yazılmış ilaç: 4.5 Farmakokinetik değişiklikler İlaç etkileşimleri İlaç yan etkileri

Psikososyal sorunlar Alkol ve madde bağımlılığı Depresyon Sosyal izolasyon Ajitasyon Anksiyete

AS’te değerlendirme Öykü Ayrıntılı ve doğru anamnez Sabırlı, yaratıcı, dikkatli Fiziksel ve kognitif bozukluklar Hasta yakınları Ameliyat, hastalık, ilaçlar İşitme güçlüğü

AS’te değerlendirme Fizik muayene Ayrıntılı ve dikkatli İlaçlar tepkileri değiştirebilir

AS’te değerlendirme Kognitiv bozukluk ? Orientasyon ? - yıl, mevsim, gün, ay, ülke, şehir, hastane, acil servis 3-madde ismi anımsama testi Problem yoksa; ileri teste gerek yok

AS’te değerlendirme CAM (confusion assesment method) Mental durumda akut değişim ? Davranışta gün içinde ve muayene boyunca flüktüasyon ? Dikkat- konuşulanları izleyebiliyor mu ? Düşüncede disorganizasyon ? Bilinç – normal, hiperalert, letarjik, stupor, koma

AS’te değerlendirme Deliryum, akut medikal problem !!! Akut veya flüktüasyonla seyreden dikkat kaybı Disorganize düşünce

Ayırıcı tanı Mental durumda gerileme Pnömoni Ürosepsis Elektrolit bozukluk İlaç reaksiyonu Konjestif kalp ytm.

AS’te özel durumlar MI Atipik prezentasyon %2-6 olguda, atipik prezentasyon % 35-39 olguda, ani başlayan dispne Senkop Grip benzeri tablo, bulantı, kusma

AS’te özel durumlar Enfeksiyonlar Sık, mortalite yüksek Hastane enfeksiyonu Yüksek ateş Lökosit artışı Pnömoni, üriner enfeksiyon, sepsis

AS’te özel durumlar Karın ağrısı Ayrıntılı ve doğru anamnez %75 tanı konuyor %60 cerrahi Defans, rebound Perforasyon riski artar Yakın takip, 12 saat içinde yeniden....

AS’te özel durumlar Multi travma %8-15’i geriatrik yaş grubu Mortalite yüksek Disritmi, senkop, ilaç yan etkisi, iskemi, stroke, MI !!!!... Solunum desteği hızlı, volüm açığı Kafa travması ve subdural hematom Osteoartrit, osteoporoz, artmış ankiloz