HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ T.C. ADANA VALİLİĞİ HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ ÇOCUK, ERGEN, KADIN VE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ GELİŞİMSEL KALÇA DİSPLAZİSİ ERKEN TANI VE TEDAVİ PROGRAMI

Gelişimsel Kalça Displazisi Gelişimsel kalça displazisi, kalçayı oluşturan yapıların intrauterin oluşumları sırasında normal olmalarına karşın, çeşitli nedenlerle sonradan yapısal bozulma gösterdiği dinamik bir hastalıktır. Her zaman doğumsal olarak ortaya çıkmaması nedeniyle “doğuştan kalça çıkığı" yerine bugün artık “gelişimsel kalça displazisi (GKD)” terimi daha yaygın olarak kullanılmaktadır.

Gelişimsel Kalça Displazisi Kalça displazisi tanımı kapsamındaki sorun üç grupta değerlendirilir: 1. Dislokasyon; femur başı ile asetabulum arasında hiçbirinin olmamasıdır. 2. Subluksasyon; femur başı ile asetabulum arasında ilişki tamamen yok olmayıp azalmıştır. 3. Displazi; asetabulum gelişimindeki yetmezliği ifade eder. 1 2 3

Gelişimsel Kalça Displazisi Etiyolojisi makadi gelişin % 2-3 oranında görülmesine rağmen Gelişimsel Kalça Displazisi Etiyolojisi GKD’li 589 hasta ve aileleri üzerinde yaptığı çalışmada; GKD’li çocuğa sahip olan anne ve babanın, ikinci çocuklarında görülme oranı % 6, anne-babadan birinde mevcutsa bu oran %12 bulunmuştur. (Wynne–Davies) Monozigot ikizlerde % 42.7, dizigot ikizlerde ise % 2.8 olduğu bildirilmiştir. (İdelberger) Makat gelişi ile doğan bebeklerin % 16’ sında gelişimsel kalça displazisi görülmektedir.(Muller ve Seddon) Oligohidroamnioz İlk gebelikler Kalça ve dizler ekstansiyonda kundak pozisyonu

İnsidans Çalışma yapılan populasyonlara ve tespitinde uygulanan yöntemlere göre farklılıklar göstermektedir. GKD insidansı yurtdışı kaynaklı çeşitli çalışmalarda %0.08-%5.2 arasında bildirilmiştir. Taramalar, klinik muayene ve USG ile yapıldığında bu oran daha da yükselir. Tumer Y, Omeroğlu H. Turkiye’de gelisimsel kalca displazisinin onlenmesi. Acta Orthop Traumatol Turc 1997;31: 176-81.

İnsidans İnsidansta değişkenliğe neden olan önemli bir unsur, yenidoğanın muayene edildiği yaştır. Barlow, 60 infanttan bir tanesinin instabilite ile doğduğunu göstermiştir. Birinci hafta sonunda instabil olguların % 60’ı, ilk iki aydan sonra da % 88’i stabil hale gelir. Geri kalan % 12’lik grupta ise instabilite devam ederek gelişimsel kalça displazisine yol açar. Barlow TG. Early diagnosis and treatment of congenital dislocation of the hip. J Bone Joint Surg Br 1962;44:292-301.

İnsidans Kız çocuklarında erkek çocuklarına nazaran gelişimsel kalça displazisi 4-6 kat daha fazla gözlenir. Aile öyküsü pozitif ise; kız çocuklarında bu oran %20-30 kat artmaktadır. GKD görülme sıklığı coğrafik, bölgesel ve ırksal dağılımlardan da etkilenir. İsveç’te % 0,17 Eski Yugoslavya’da % 0,75 Hong Kong da yaşayan Çinli bebeklerde % 0,0159 Hindistanlı bebeklerde % 2

Türkiye’de Yapılan Çalışmalara Göre GKD Görülme Sıklıkları H.DOĞRUEL, H. ATALAR, O.Y. YAVUZ, İ.URAS, C.GUNAY, U.SAYLI. Türkiye’de Gelisimsel Kalça Displazisi Sıklığının ve Tarama Programlarının Değerlendirilmesi, Turkiye Klinikleri J Med Sci 2008, 28

Tanı Fizik muayene Radyolojik Muayene Artrografi Ultrasonografi Bilgisayarlı Tomografi Manyetik Rezonans

Doğum kanalı değişiklikleri Geç Tanı ve Tedavi Doğum kanalı değişiklikleri Kalça Dejeneratif Eklem Hastalığı (Koksartroz) Vertebra anomalileri Alt ekstremite değişiklikleri ve Sosyoekonomik sorunlar

5-75 Kat Fark Erken Tanı ve Tedavi Maliyeti Geç Tanı ve Tedavi Maliyeti 5-75 Kat Fark

Policy Brief Screening in Europe Walter W Holland Susie Stewart Cristina Masseria World Health Organization 2006: Rutin olarak önerilen yenidoğan taramalarından biri ultrasonla GKD taraması

Tarama Yöntemleri Klinik tarama Ortolani ve Barlow testleri; Spesifisite %100 Sensitivite düşük (en iyi ihtimalle %60) Klinik tarama programları geç cerrahi müdahale yapılan GKD olgularında yavaş bir azalma sağlamıştır Barlow dislokasyonu provoke eder mi? R. W. Paton, K. Hinduja, C. D. Thomas: The significance of at-risk factors in ultrasound surveillance of developmental dysplasia of the hip: A TEN-YEAR PROSPECTIVE STUDY, J Bone Joint Surg. 2005;87-B:1264-6.

Tarama İçin Hangi Yöntem Kullanılmalı ? 2. Ultrason Yumuşak dokuları değerlendirir Dinamik değerlendirme sağlar Anestezi gerektirmez Yapımı kolaydır Değerlendirmesi kolaydır Masrafsızdır Objektiftir Tedavide yol göstericidir Tehlikesizdir

Ultrasonla Nasıl Tarama Yapılmalı ? Evrensel tarama; Tüm yenidoğanların GKD açısından USG ile taranmasıdır. 2. Seçici ultrason taraması; Seçici USG taraması risk faktörü bazlıdır. Tarama yükünü azaltmayı amaçlar.

Risk Faktörleri -GKD’li kardeş, -GKD’li 1. ve 2. derece akrabalar -İlk doğan kız bebek, -Çoğul gebelik, -Amniyon Sıvısı Anormallikleri (sıvı azlığı ya da fazlalığı) -Makat geliş, -Doğumsal tortikollis  -Bebeğin ayağında şekil bozukluğu (içe, dışa, yukarı dönüklük), -Plajiosefali -Skolyoz -Pelvik oblisite -Kalça abduksiyon kontraktürü

Evrensel / Seçici USG 6 – 11 yıllık izlem sonunda 15.529 infantta, evrensel USG grubunda 1, risk bazlı grupta 5 geç GKD vakası tanımlanmıştır (0.13, 0.65 /1,000, P = 0.22). Yine evrensel USG grubunda yaklaşık 2000 infantın tekrarlanan taramalardan geçmesi gerekmiştir. Holen KJ, Tegnander A, Bredland T, Johansen OJ, Saether OD, Eik-Nes SH, et al. Universal or selective screening of the neonatal hip using ultrasound? A prospective, randomised trial of 15,529 newborn infants. J Bone Joint Surg Br 2002;84:886-90.

Ultrasonografik Tarama Yapan Diğer Ülkeler Almanya İsviçre Polonya Çek Cumhuriyeti İngiltere (Öncelikle klinik ve gerekirse ultrasonografik tarama)

Hedef ve Stratejiler Hedef 2014 yılı sonuna kadar ülkemizde her yıl doğan bebeklerin en az yüzde doksan beşine GKD taraması yapmak. Stratejiler 1.Basamakta hizmet sunan sağlık personelinin eğitimi Ortopedi ve Radyoloji uzmanlarının eğitimi Ailelerin bilgilendirilmesi Etkin bir sevk ve takip sisteminin kurulması İzleme ve değerlendirme

Ülkemiz İçin Tarama Yöntemi Seçimi Ülkemizde uygulayacağımız tarama programında eğer tüm bebekler USG ile taranamayacaksa en azından belirlenecek risk grubunun kalçalarının 3-4. haftalarda USG ile tetkik edilmesi yeterli olacaktır.

Programı Kimlerle Yürütüyoruz? Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği Çocuk Ortopedisi Şubesi (TOTBİD/ ÇOŞ) Türk Radyoloji Derneği Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanları Aile Hekimleri

Birinci Basamak Sağlık Personelinin Kalça Displazisi İle İlgili Bilgilerinin Yenilenmesi “Bebek ve Çocuk İzlem Protokolleri”, sağlık personelinin izlemleri sırasında kullanılmak üzere başvuru kaynağı olarak oluşturulmuştur. Protokoller, Bakanlık politikaları ve Dünya Sağlık Örgütü’nün önerileri doğrultusunda, Milli Pediatri Derneği, Türk Pediatri Kurumu, Türk Neonatoloji Derneği ve Sosyal Pediatri Derneğinin katkıları ile hazırlanmıştır. Bu protokollere GKD taraması da eklenmiştir.

İkinci Basamakta Ortopedistlerin ve Radyologlara Yönelik Eğitim Materyalinin Hazırlanması 15.05.2012 de Gelişimsel Kalça Displazisi toplantısı yapıldı. Ortopedist ve radyologların tarama protokolü konusunda eğitimleri için materyal hazırlanmasına karar verilerek, Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği Çocuk Ortopedisi Şubesi (TOTBİD/ ÇOŞ) ve Türk Radyoloji Derneği ile Halk Sağlığı Uzmanları Derneğinin katılımlarıyla 15.06.2012 tarihinde hazırlıklara başlandı. İlk Eğitici eğitiminin 07.09.2012 tarihinde yapıldı.

RADYOLOJİ KLİNİĞİNE SEVK FORMU

AİLE HEKİMİNE SEVK FORMU

RADYOLOJİ SEVK FORMU

AHBS üzerinden veri tabanı akışı sağlanabilmesi için gerekli düzenlemeler Sağlık Bakanlığı USVS 2. Sürüm Bebek/ Çocuk İzlem MSVS Veri seti No: 7 Tanımlanan 15 veri seti elemanından biri “Bebekte risk faktörleri”dir Bu risk faktörleri GKD risk faktörlerini de içerir ve doldurulması zorunludur

“Yenidoğan taramasında yıllar içinde değişmeyen tek şey yenidoğanın kendisidir. Harry Hannon CDC Yenidoğan Tarama Programı Direktörü