ULUSAL GELİŞİMSEL KALÇA DİSPLAZİSİ ERKEN TANI VE TEDAVİ PROGRAMI.

... konulu sunumlar: "ULUSAL GELİŞİMSEL KALÇA DİSPLAZİSİ ERKEN TANI VE TEDAVİ PROGRAMI."— Sunum transkripti:

1 ULUSAL GELİŞİMSEL KALÇA DİSPLAZİSİ ERKEN TANI VE TEDAVİ PROGRAMI

2 AMAÇ Tüm birinci basamak çalışanlarına, öykü ve /veya muayenede risk faktörü saptanan yeni doğan bebeklerin hayatlarının 3-6 haftası içinde gelişimsel kalça displazisi açısından kalça USG’si yapılması için yönlendirilmesinin önemi hakkında bilgi vermek.

3 İntrauterin 8. haftada oluşan kalça ekleminde gelişimin doğum sonrası ilk 4 yılda belirgin bir hızla devam etmekle birlikte 8 yaşına kadar devam ettiği ve yaklaşık 15 yaşında erişkin şeklini aldığı kabul edilir. GELİŞİMSEL KALÇA DİSPLAZİSİ

4 Doğumda hemen tümü kıkırdak olan asetabulum ilk 3 ayda hızla kemikleşirken eklemde yerleşik femur başının baskısıyla şekillenir.

5 Dinamik bir hastalık gelişim süreci Düzelme Kötüleşme Ebeveynler Sağlık personeli Çevresel etkenler

6 Kalçanın Gelişimi Ve Patolojik Anatomi Birincil sorun; ◦ asetabulum ve ◦ proksimal femurdur. İkincil sorun; ◦ çevre yumuşak dokulardaki değişikliklerdir.

7 G.K.D. Patolojik Anatomi Asetabulum sığ, yönelimi bozuk Femur Başı Sığ Yuva Kalça Displazisi (Kalça ekleminin anormal gelişimi, femur başının yetersiz yuvadan dışarı taşması)

8 G.K.D. Patolojik Anatomi Asetabulum sığ, yönelimi bozuk

9 ETYOLOJİ Irk özellikleri (zenci ve sarı ırkta az) Cinsiyet Mekanik Yapısal Faktörler: ◦ Bağ dokusu gevşekliği ◦ Kapsüler yapı ??? Mekanik Çevresel Faktörler: ◦ İntrauterin: Oligohidramnioz, Fazla uterus tonusu ◦ Doğumda: Makat geliş, ilk doğum ◦ Postnatal: Doğum sonrası pozisyon, kundaklama

10 KD görülme sıklığı 1/100 Tam çıkıklı çocuk görülme sıklığı 1/1000 Beklenen Vaka (yılda) 13.000 -18.000 ÜLKEMİZDE HER YIL 1.300.000 CANLI DOĞUM OLMAKTADIR

11 G.K.D. Sosyal Sorunlar (Başarısız Tedavi/Hiç Tedavi) Günlük işlevlerde bozulma ◦ Ağrı, aksama, hareket kaybına bağlı İş ve güç kaybı ◦ İş bulma ve ekonomik sorunlar Çevrenin olaya bakışı ◦ Çeşitli nitelendirmeler ve bakış açıları Psikolojik etkilenim ◦ Tüm bu faktörlerin toplam etkis i

12 GKD Kalça displazisi uygun tedavi edilmediğinde erişkin hayatta kalça eklem artrozu ile sonuçlanır ve sıklıkla total kalça artroplastisi ile tedavi edilir. Ülkemizde kalça displazisi sonrası gelişen koksartroz nedeniyle yılda yaklaşık 3000 total kalça artroplastisi ameliyatı yapıldığı tahmin edilmektedir.

13 TARAMA PROGRAMLARI Evrensel tarama Tüm yeni doğanların kalçalarının taraması Seçici tarama Risk faktörü olan ve/veya klinik bakısı pozitif olan bebeklerin kalçalarının taranması

14 Türkiye’de G.K.D. Tarama Gerçeği Tüm ülkede tüm yeni doğan kalçalarının USG taraması (evrensel tarama) ? Tüm ülkede hedef kitlenin kalça USG taraması (seçici tarama) ! ◦ Riskli bebek ve/veya klinik bakısı pozitif olan bebekler ! ◦ Atlanmış G.K.D. ? (5/10.000)

15 RİSK FAKTÖRLERİ Pozitif aile ve 2.derece akraba öyküsü

16 İlk bebek kız bebek

17 Doğum öncesi bebeğin pozisyonu Makat duruş (Son trimester) Makat doğum

18 ÇOĞUL GEBELİK

19 GENEL MUAYENE Bebek çıplak muayene edilir. ◦ Normalde dizler ayrık, ◦ fleksiyon- ekstansiyon yaparlar. ◦ Eşit ve simetrik hareket ederler.

20 AYAK DEFORMİTELERİ AYAK DEFORMİTELERİ Pes ekinovarus Metatarsus adduktus Pes kalkaneovalgus

21 İskelet Anomalileri o Tortikollis (Boyun eğriliği) o Plajiosefali (Düz kafa sendromu) o Skolyoz o Pelvik Oblisite (Pelvik eğrilik) o Kalça Adduksiyon Kontraktürü

22 Kasık ve Uyluk Katlantılarında Asimetri

23 ABDUKSİYON KISITLILIĞI

24

25 GALEAZZİ (Allis Belirtisi)

26 ORTOLANİ TESTİ MUTLAKA TEK TARAFLI YAPILIR ORTOLANİ TESTİ

27 BARLOW TESTİ İnstabil kalçayı disloke eder.

28 BARLOW TESTİ

29 SONUÇ OLARAK Risk faktörü taşıyan ve/veya en az bir bakı bulgusu pozitif olan bir bebek aksi kanıtlanana dek GKD’li olarak kabul edilmeli ve ivedi olarak ortopedi uzmanına yönlendirilmelidir.

30 Bu dönemde asetabulum femur başı ilişkisini en iyi kalça ultrasonografisi ortaya koyar ve radyolojik tanıda yaşamın özellikle ilk 6 ayında kalça USG’si altın standarttır.

31 USG Yumuşak dokuları değerlendirir Dinamik değerlendirme sağlar Anestezi gerektirmez Yapımı kolaydır Değerlendirmesi kolaydır Masrafsızdır Objektiftir Tedavide yol göstericidir Tehlikesizdir

32 Tip 1Alfa>60Fizyolojik matür kalça Tip 2aAlfa 50-59, <3 ay Fizyolojik immatür kalça Tip 2bAlfa 50-59, >3 ay Displazik kalça Tip 2c, DAlfa 43-49Displazik kalça Tip 3-4Disloke kalça USG TETKİKİNDE

33 GKD Tedavisinde Bol ara bezi uygulamasının yeri kesinlikle yoktur. İlk 6 ayda kalçayı abduksiyon ve fleksiyonda tutan dinamik ya da statik ortezlerle tedavi yapılır.

34 PAVLİK BANDAJI

35 6 AYDAN SONRA TEDAVİ Hastanede yatarak ve ameliyathanede yapılır. 7-18 ay arasında birincil olarak ya da ilk 6 ayda konservatif yöntemlerin başarısız olduğu kalçalarda kapalı ya da açık redüksiyon yapılır. Genel anestezi devam ederken redüksiyonun korunması için alçı uygulaması yapılır. 18 aydan büyük çocuklarda iliak osteotomi, femoral kısaltma gerekebilir.

36 ÖZET

37 Gelişimsel Kalça Displazisi erken tanı konduğunda tedavi edilebilir bir hastalıktır.

38 Yeni doğan döneminde tüm bebeklerin kalça çıkığı açısından muayenelerinin yapılması, Riskli ve klinik muayenede şüpheli görülen grubun ileri tetkik için yönlendirilmesi, Tedavi gerektiren olgularda erken ve uygun tedavilerinin başlatılması, Kalça çıkığı için yapılacak cerrahi tedavi sayısı ve muhtemel komplikasyonların en aza indirilmesidir. G K D Erken Tanı ve Tedavi Programında TEMEL AMAÇ

39 Programda Sizden Neler Bekliyoruz… Risk grubu tanımlamasının yapılması, Programın etkinliğinin sağlanabilmesi için öncelikle anne farkındalığının arttırılması, Öykü ve/ veya muayene sonucuna göre risk faktörü taşıdığı tespit edilen bebeklerin sevk formuyla birlikte ortopedi uzmanına yönlendirilmesi.

40 Tanı için en uygun zaman 3-6 haftalar arasıdır. Ne Zaman Gönderelim?

41 RİSK FAKTÖRLERİ ÖYKÜDE; GKD’li kardeş GKD’li kardeş GKD’li anne, baba, dede, nine, teyze, hala, amca, dayı, kuzen GKD’li anne, baba, dede, nine, teyze, hala, amca, dayı, kuzen İlk doğan kız bebek İlk doğan kız bebek Çoğul gebelik Çoğul gebelik Amnion Sıvısı Anormallikleri (sıvı azlığı ya da fazlalığı) Amnion Sıvısı Anormallikleri (sıvı azlığı ya da fazlalığı) Makat duruş Makat duruş Kundak yapmak, belemek

42 MUAYENEDE Bebeğin ayağında şekil bozukluğu Bebeğin ayağında şekil bozukluğu Doğumsal Tortikollis Doğumsal Tortikollis Skolyoz, pelvik oblisite, kalçanın addüksiyon kontraktürü, plajiosefali Skolyoz, pelvik oblisite, kalçanın addüksiyon kontraktürü, plajiosefali Bacaklar arasında uzunluk farkı Bacaklar arasında uzunluk farkı Pililerde asimetri Pililerde asimetri Barlow testi (+) Barlow testi (+) Ortolani testi (+) Ortolani testi (+)

43